آسموسن

آسموسِن \ āsmusen\ ، یِس ‎پِتِـر (1928- 2002 م/ 1307-1381ش)، ایران‎شناس دانمارکی. او در اوبنِرو در جنوب ژوتلند (یولان) در دانمارک چشم به جهان گشود. در 1948م وارد دانشکدۀ الٰهیات دانشگاه کپنهاگ شد و در 1954م به دریافت مدرک عالی الٰهیات نائل آمد. سپس یک سال را به‌عنوان دینیار در نیروی دریایی سلطنتی دانمارک در گروئنلند گذراند. در 1955م از آنجا بازگشت و تا 1960م در آموزشگاهی در کپنهاگ به تدریس پرداخت («زندگی‌نامه...»، EIr. ، ذیل «آسموسن»). آسموسن طی این سالها، در کِیمبریج، لندن و هامبورگ به مطالعه و پژوهش در زمینۀ مطالعات ایرانی نیز می‎پرداخت ( آیین...، 171). او در 1960م استادیار مطالعات ایرانی دانشگاه کپنهاگ شد و 5 سال بعد، در 1965م، در فلسفه دکتری گرفت. در 1966م دانشیار شد و سرانجام یک سال بعد، در 1967م به درجۀ استادی رسید. در 1973م به عضویت فرهنگستان سلطنتی علوم دانمارک برگزیده شد و 3 سال بعد، در 1976م لقب «شوالیۀ دانِبروگ» به او اعطا شد («زندگی‌نامه»، همان‌جا؛ فرهنگ...، ذیل آسموسن). 
آسموسن یکی از بزرگ‎ترین متخصصان ادیان باستانی ایران (به‌‌ویژه آیین ‎مانوی)، زبان‎شناسی ایرانی، تاریخ ایران پیش از اسلام، و ادبیات فارسی و عبری بود (شکوری، 67؛ راهنمای...، 102). از او بیش از 65 اثر، اعم از کتاب و مقاله، به چاپ رسیده است. از میان این آثار، فریدون وهمن، همکار او در دانشگاه کپنهاگ، «آیین زردشتی» را در کتابی سه‌بخشی به نام دیانت زردشتی ‎ــ که دو بخش دیگر آن به قلم کای بار، استاد او، و مـری بـویس نوشتـه شـده است ــ در 1347ش بـه فارسی برگردانده است. کتایون مزداپور نیز در 1372ش، در یاد یار (مجموعه مقالات دربارۀ آسیای مرکزی)، ترجمۀ فارسی متن ترکی اویغوری خواستوانیفت را بنا بر ترجمۀ انگلیسی آسموسن منتشر کرد. مقدمه و فصل یکم از کتاب «ادبیات مانوی»، یکی از مشهورترین آثار آسموسن، به‌ترتیب با نامهای «تاریخچۀ پژوهشهای مانوی» و مانی و دین او: بررسی متون»، در 1373ش در کتاب آیین گنوسی و مانوی، توسط ابوالقاسم اسماعیل‎پور ترجمه شده است. پژوهشهای آسموسن در همۀ زمینه‎های ایران‎شناسی، ژرف و عالمانه است. 

مآخذ

آیین گنوسی و مانوی، ترجمه و به‌کوشش ابوالقاسم اسماعیل‎پور، تهران، 1373ش؛ راهنمای تحقیقات ایرانی، به‌کوشش ایرج افشار، تهران، 1349ش؛ شکوری، ابوالفضل، فرهنگ رجال و مشاهیر تاریخ معاصر ایران، تهران، 1377ش، ج 1؛ فرهنگ خاورشناسان، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه)، تهران، 1372ش؛ نیز:

Bio-bibliographies de 134 savants, Ac.Ir. (no. 20); EIr.
محمد شکری فومشی