اسفر ملواشه

اَسفَر مَلواشه \ asfar malvāše(a)\ ، از متون دینی صابئین مندائی. تاریخ نگارش کتاب به درستی معلوم نیست و تنها نام کسی که نسخۀ موجود را استنساخ کرده، در آغاز کتاب (بوثۀ نخست) ثبت شده است. رام زِهرون، فرزند مَلیحه، نام دینی (ملواشۀ) او ست. وی همچنین نام کسانی را که نسخۀ خود را از آنان اخذ کرده، آورده است ( اسفر ملواشه، ١٠٥-١٠٦). کتاب اسفر ملواشه به آرامی شرقی (زبان صابئین مندائی) نوشته شده، و دراوِر آن را در ١٩٤٩م، با عنوان «کتاب منطقة‌البروج» (نام دیگر اسفر ملواشه)، به انگلیسی ترجمه کرده است.
این کتاب مشتمل بر ٢٨٩ بخش (بوثه)، و محتوای اصلی آن تنجیم و طالع‌بینی است. روحانیان مندائی برای مقاصد گوناگونی، مانند شناخت حوادث سال جدید مندائی، طالع نوزادان (علیان، ١٢٥)، شناختن روزهای سعد و نحس، پیش‌بینی حوادثی مانند زمین لرزه، خورشید یا ماه گرفتگی، خشک‌سالی و سیل (نک‍ : اسفرملواشه، 1) از آن استفاده می‌کنند. همچنین روحانیان برای استخراج نام دینی از آن بهره می‌برند. هر فرد مندائی علاوه بر نام معمولی، اسم دیگری دارد که به آن ملواشه می‌گویند و در همۀ مراسم دینی، همچون تعمید، آن ‌را بر زبان جاری می‌کنند. ملواشه براساس ماه و ساعت ولادت، نام دینی مادر و موقعیت ستارگان محاسبه می‌شود (عربستانی، ٧٨-٧٩). در شب تحویل سال نو مندائی، روحانیان با قرائت این کتاب از حوادث سال جدید آگاه می‌شوند (دراور، 146).

مآخذ

اسفر ملواشه، نسخۀ عکسی موجود در کتابخانۀ مرکز؛ دراور، اِتِل استفانا، الصابئة المندائیون، ترجمۀ نعیم بدوی و غضبان رومی، بغداد، ١٩٦٩م، ج 1؛ عربستانی، مهرداد، تعمیدیان غریب، تهران، ١٣٨٣ش؛ علیان، رشدی، الصابئون، حرانیین و مندائیین، بغداد، ١٩٧٦م.

عادل شیرالی