ارگان، مسئله

اُرِگان، مَسْئَله -ye oregān](a)[masʾale، کشمکش بر سر مالکیت منطقۀ شمال باختری ایالات متحدۀ آمریکا در کرانۀ اقیانوس آرام، میان اسپانیا، روسیه، ایالات متحده و بریتانیا که همگی به بهانۀ انجام اکتشافات یا اقامت اتباعشان در آن ناحیه مدعی مالکیت آن بودند. نخست اسپانیا براساس موافقت‌نامۀ تنگۀ نوتْکا (1790م) با بریتانیا، و طبق «پیمان میان قاره‌ای» (1819م) با ایالات متحده، از دعوی خود چشم پوشید. ایالات متحده و بریتانیا در موافقت‌نامۀ 1818م ادعای مشترکی را بر «کشور ارگان» مطرح‌کردند و سرانجام، ‌حدود آن بین عرضهای جغرافیایی °54 و ´40 شمالی و °42 شمالی، و مغرب خط‌الرأس قاره‌ای تعیین شد. بعدها روسیه طبق توافق‌نامه‌های جداگانه‌ای با ایالات متحده و بریتانیا (1824-1825م) از ادعایش دست کشید. دمکراتها در1844م توانستند با شعار «یا پنجاه و چهار و چهل، یا جنگ» جیمز پوک را به ریاست‌جمهوری برسانند و خواستار سلطۀ انحصاری ایالات متحده بر سراسر منطقه شوند؛ اما گرفتاری آمریکا در جنگ‌با مکزیک(1846-1847م) و درگیری بریتانیا در ایرلند راه را برای پیمان‌ارگان(1846م) هموار ساخت، مصالحه‌ای که حق کشتی‌رانی بریتانیا را در رودخانۀ کلمبیا تضمین کرد و در آن مرز خاکی در امتداد مدار °49 شمالی تعیین گردید. در 1873م جنوب جزیرۀ وَنکووِر از طریقی حکمیت به عنوان مرز آبی نهایی شناخته شد.    (100)