آراکچیف

آراکْچِیِف [ārākčeyef]، آلیکسِی آندرِیِویچ(1769-1834م/ 1183- 1249ق)، افسر ارتش و دولتمرد روس که تسلط او بر امور داخلی روسیه در آخرین دهۀ سلطنت آلکساندر اول (حک‍ 1801-1825م) موجب شد که این دوره به نام او معروف شود.
آراکچیف، افسر توپخانه در ارتش روسیه، از مصاحبان نزدیک و مشاوران شاهزاده پاوِل بود که وقتی در 1796م به امپراتوری روسیه رسید وظیفۀ تجدید سازمان تمامی ارتش را برعهدۀ وی گذاشت، ولی هنگامی که مقررات سخت انضباطی او افسران ارتش را بیزار کرد، از کار برکنار شد (1798م) و تنها هنگامی دوباره به خدمت فراخوانده شد که آلکساندر اول بر تخت نشست. آراکچیف که در 1803م بازرس کل توپخانه شد، آن شاخۀ ارتش را تجدید سازمان کرد و سپس منصب وزارت جنگ یافت (1808م). سال بعد در جنگ روسیه و سوئد (1808-1809م) شخصاً نیروی روس را واداشت تا از خلیج یخ‌زدۀ فنلاند عبور کنند و به جزایر اولاند حمله برند؛ در نتیجه، سوئد ناچار شد فنلاند را به روسیه واگذارد (سپتامبر 1809).
آراکچیف به طور کلی با حکومت لیبرالی و اصلاحات قانونی موردنظر آلکساندر مخالف بود و هنگامی که این امپراتور شورای مشاوران دولتی را ایجاد کرد (1810م)، از وزارت جنگ استعفا داد. بعداً سمت ریاست بخش نظامی شورا را پذیرفت و در مقام یکی از معتمدترین مشاوران نظامی آلکساندر، طی جنگ 1812م همۀ مراسلات نظامی امپراتور را در دست داشت. بعدها هنگامی که آلکساندر تقریباً یکسره درگیر امور خارجی گردید، آراکچیف مشاور عالی شورای وزیران در ادارۀ امور داخلی شد (1815م).
طی 10 سال بعد آراکچیف بر ادارۀ امور داخلی روسیه سلطه داشت. او به رغم محافظه‌کاری ذاتی‌اش، در آزاد کردن رعیتهای روس ایالتهای ساحل بالتیک شرکت، و برنامه‌ای برای آزادسازی تدریجی همۀ رعیتهای روس تدوین کرد (1818م). به علاوه، سرپرستی شبکۀ مجتمع‌های نظامی ـ کشاورزی را برعهده داشت و در فاصلۀ سالهای 1816 تا 1821م یک سوم نیروی نظامی ثابت روسیه را اسکان داد. یک سال پس از آنکه نیکلای اول جانشین آلکساندر شد (1825م)، آراکچیف از همۀ مشاغلش کناره‌گیری کرد.    (100)