آذربیان

آذَرْبَیان [āzarbayān]، شاهک شهر شاپور ویکی‌از سرداران شهرگ، مرزبان فارس در سال 23 یا 28ق به هنگام حملۀ عربها به فارس. پس از کشته‌شدن شهرگ به دست حکم بن ابی‌العاص،  فرستادۀ خلیفه عمر، پارسیان در شهر شاپور محاصره شدند و دیری نپایید که حکم به یاری آذربیان با آنان صلح کرد. حکم به هنگام گشودن استخر نیز از آذربیان کمک گرفت (طبری، 4/176؛ ابن اثیر، 3/41). 
ظاهراً پس از مرگ عمربن خطاب و به خلافت رسیدن عثمان ابن عفان،آذربیان‌قصدپیمان‌شکنی با ‌عربها را داشت، اما بامشاهدۀ زور بازوی فرستادۀعثمان، عبیدالله‌بن مَعْمَر، از او زنهار خواست (همو،3/42). ابن‌اثیرنام‌آذربیان‌رابه‌صورت‌ارزنبان ضبط‌کرده است (همانجا). یوستی آذربیان را با ارزنبان و ارژنبان یکی می‌داند (ص 42). شاید ارژنبان با دشت ارژن از توابع شاپورمرتبط بوده باشد (اصطخری، 122). در تاریخ طبری نیز یکی از صورتهای گوناگونی‌که درحاشیه برای آذربیان آمده، ارزنبان است(همانجا).

مآخذ

ابن اثیر، الکامل؛ اصطخری، ابراهیم، مسالک الممالک، به کوشش دخویه، لیدن، 1927م؛ طبری، تاریخ؛ نیز: 

Justi, F., Iranisches Namenbuch, Hildesheim, 1963. 
پرویز رجبی