تاریخ

موضوع بندی
- همه موضوعات

جستجوی الفبایی

ابن دارست، ابوالفتح | سید علی آل داوود اِبْنِ‌دارِسْت، ابوالفتح منصور بن احمد (د 467 ق/ 1075 م)، ملقب به امين‌الدوله و مجدالوزراء، از وزيران القائم بامرالله خليفۀ عباسی. ابن‌دارست از وزيرزادگان فارس و اسلاف تاج‌الملك ابوالغنائم وزير سلجوقيان بود و به خاندان دارستيان كه از جمله بزرگان شيراز بودند، تعلق داشت (منشی كرمانی، 21-22). وی در آغاز كار و پي...
ابن داعی | سید علی آل داوود اِبْنِ داعی، ابوعبدالله محمد بن حسن بن قاسم بن حسن علوی ملقب به المهدی لدين‌الله (304- 359 ق/ 916-970 م)، دانشمند و فقيه علوی كه در زمان معزالدولۀ ديلمی شورش كرد و يك چند بر گيلان و نواحی اطراف آن تسلط يافت. وی در ديلم زاده شد و در جوانی زمانی كه معزالدوله در اهواز بود، نزد وی شتافت (ابن عنبه، 84) و از آنجا ب...
ابن دارست، ابوطالب | افسانه منفرد اِبْنِ دارِسْت، ابوطالب تاج‌الدين بن دارست شيرازی، از وزرای سلجوقيان در نيمۀ نخست سدۀ 6 ق/ 12 م. از زندگی وی اطلاع بسياری در دست نيست. برخی او را از مردم شبانكاره دانسته‌اند (قمی، 171). وی ابتدا وزير اتابك بوزابه حكمران فارس بود (حسينی، 118؛ قمی، 128، 136؛ راوندی، 237؛ بنداری، 255)، سپس در پی جناج‌بنديهای درب...
ابن دحیه | سعیدالله قره بگلو اِبْنِ دِحْیه، مجدالدین عمر بن حسن بن علی بن محمد بن فرح كلبی، مكنی به ابوالخطاب و معروف به ذوالنّسبین (544-633 ق/ 1149-1236 م)، محدث، لغوی، فقیه، مورخ آشنا به ایام عرب و شاعر اندلسی (ابن‌ابار، 3/ 659؛ ابن‌خلكان، 3/ 448-450؛ غبرینی، 269). در بَلنسیه (والانسیا) زاده شد و در قاهره درگذشت و در سَفح المقطم مدفون ...
ابن دقماق | علی اکبر دیانت اِبْنِ دُقْماق، صارم‌الدین ابراهیم بن محمد بن اَیدَمر العلائی (ح 750- 809 ق/ 1349-1407 م)، مورخ حنفی مذهب مصری (ابن حجر، انباء، 6/ 16). وی در قاهره دیده به جهان گشود و همانجا درگذشت. پدر بزرگ آیدمر عزالدین دقماق (د 734 ق/ 1334 م) [دُقماق و تُخماق واژه‌ای تركی به معنی چكش بزرگ چوبی است] نقیب لشكر و از امیران م...
ابن دواداری | سید علی آل داوود اِبْنِ دَواداری، یا اِبْنِ دَواة داری، ابوبكر بن عبدالله بن آیبك دواداری (د پس از 736 ق/ 1335 م)، موّرخ و دیوانی. او فرزند جمال‌الدین عبدالله از بزرگان دستگاه امیر سیف‌الدین بَلَبان (یا بُلبان) رومی و جدّش عزالدین آیبك اُستاد دار مُعظَّمی (د 646 ق/ 1248 م) فرمانروای شهرك صَرْخَد (واقع در حوران) بود (نک‍ : ه‍ ...
ابن دواس، سیف الدوله | محمد مهدی مؤذن جامی اِبْنِ دَوّاس، سیف‌الدوله، یا سیف‌الدین حسین بن علی بن دواس كتامی (د اواخر 411 ق/ 1020 م)، از سران قبیلۀ كُتامه در مغرب و از فرماندهان عمدۀ سپاه الحاكم بامرالله فاطمی كه بنابر مشهور در قتل وی دست داشته است. از میان منابع ما، تنها ابن عماد (3/ 193) نام او را طُلیب ذكر كرده است. از زندگی او تا سال 390 ق/ 1000 م...
ابن دیری | رضا انزابی نژاد اِبْنِ دَیْری، سعدالدین محمد بن عبدالله بن سعد بن ابی بكر (768-867 ق/ 1367-1463 م)، فقیه، اصولی، نحوی، لغوی و تاریخ‌نویس. ابن تغری بردی او را شیخ الشیوخ و نام‌آورترین فقیه شرق و غرب در روزگار خویش خوانده است (15/ 230، 455). عنوان دیری به جهت انتساب او به زادگاهش، قریۀ دیر، واقع در مردا از جبل نابلس یا به دلیل...
ابن ذکوان | صادق سجادی اِبْنِ ذَكْوان، لقب افراد خاندانی بربرنژاد، معروف به بنی ذكوان و منسوب به بنی سلیم از موالی بنی امیه (ابن سعید، 1/ 210؛ قس: پلا، 64). افراد این خاندان از فحص البلوط (نزدیك قرطبه) برخاستند (قاضی عیاض، 4/ 662) و در قرطبه زیستند و در آستانۀ سقوط خلافت امویان اسپانیا، چندی به قضا، وزارت و امور دیوانی پرداختند. از...
ابن راسمندی |
ابن رائق | محمد عبدعلی اِبْنِ رائِق، ابوبكر محمد بن رائق (مق‍ 330 ق/ 942 م)، نخستین امیرالامرا (ه‍ م) در خلافت عباسیان. از تاریخ تولد و چگونگی پرورش وی چیزی نمی‌دانیم. این قدر پیداست كه پدرش رائق، یكی از غلامان خاص معتضد خلیفۀ عباسی (خلافت: 279- 289 ق/ 892-902 م) بود. ابن رائق و برادرش ابراهیم در 317 ق/ 929 م به دستور مقتدر خلیفه، ...
ابن راهب | قهار مقیمی اِبْنِ‌راهِب، ابوشُكر یا ابوشاكر بن راهب، ابوالكرم بطرس بن مهذب قبطی مصری، مورخ مسیحی سدۀ 7 ق/ 13 م، نویسندۀ دائرةالمعارف قبطی ـ عربی. از زندگی وی چندان اطلاعی در دست نیست و تنها یكی از معاصرانش به نام ابوالبركات بن كِبَر در كتاب مصباح الظلمة ضمن فهرستی از آثار عربی ـ مسیحی، از ابن راهب و تألیفاتش نام برده اس...
ابن ردمیر |
ابن رشید |
ابن رشیق، عبدالرحمن | سعیدالله قره بگلو اِبْنِ‌رَشیق، عبدالرحمن قشیری (د پس از 481 ق/ 1088 م)، فرمانروای مُرسیه. از سال تولد و مرگ او اطلاعی در دست نیست، در مورد نام و كنیۀ وی نیز اختلاف هست. ابن قاسم شِلْبی كه ابن ابار (2/ 123) سخن او را نقل و سپس رد كرده است نام ابن رشیق را عبدالله دانسته، اما دیگر مآخذ او را عبدالرحمن نامیده‌اند، و كنیۀ وی نیز ب...
ابن رضوان، ابوالقاسم | مهدی سلماسی اِبْنِ رِضْوان، ابوالقاسم عبدالله بن یوسف بن رضوان نجاری (718-783 ق/ 1318-1381 م)، كاتب العلامۀ (طغرانویس) چند تن از سلاطین دولت مرینی در مغرب كه در شعر، نثر، نحو، خطابت، فقه، روایت و ترسل تبحر داشت. ابن رضوان در مالقه متولد شد و در همانجا رشد یافت (ابن خلدون، التعریف، 42)، اما چون بعدها به فاس رفت، به فاسی ن...
ابن رطبی | محمد هدایی اِبْنِ رُطَبی، یا ابن رَطَبی، ابوالعباس احمد بن سلامة بن عُبیدالله (یا عبدالله) بن مخلد بجلی كرخی (460-527 ق/ 1068-133 م)، فقیه شافعی، قاضی و محتسب بغداد در روزگار مسترشد بالله، بیست ونهمین خلیفۀ عباسی. وی اهل كرخ جُدّان (ابن عساكر، 321؛ كرخ یعقوبا) جایی نزدیك خانقین عراق بود. نخست نزد شیخ ابواسحاق ابراهیم شی...
ابن رضوان، ابویحیی | ابوالحسن دیانت اِبْنِ رِضْوان، ابویحیی، محمد بن رضوان بن محمد بن احمد بن ابراهیم بن ارقم نمیری (د 17 ربیع‌الآخر 657 ق/ 13 آوریل 1259 م)، فقیه مالكی، نحوی و لغوی. وی اهل وادی آش (شهری در ‌اندلس) بود (ابن خطیب، 2/ 141). ابن رضوان همچنین با حساب و هیأت و هندسه آشنا بوده و گفته‌اند بر یاران زمان خود برتری داشته است، وی صاحب مقا...
ابن زولاق | عبدالمحمد روح بخشان اِبْنِ‌زولاق، ابومحمد حسن بن ابراهيم بن حسين بن حسن بن علی بن خالد بن راشد بن عبدالله بن سليمان بن زولاق مصری ليثی (306-386 ق/ 919-996 م)، فقيه و محدّث. برخی درگذشت او را 389 ق نوشته‌اند (ياقوت، ادبا، 7/ 226؛ ذهبی، 16/ 463؛ صفدی، 11/ 370). او در جوانی به حديث و تاريخ روی آورد و حديث را از ابوجعفر طحاوی فراگرف...
ابن زیاد | صادق سجادی اِبْنِ زياد، ابوحفص‌ عبيدالله‌ (مق‍ 67 ق‌/ 686 م‌)، سردار مشهور امويان‌ و والی‌ خراسان‌ و عراق‌. او از مادری‌ كنيز به‌ نام‌ مرجانه‌ زاده‌ شد (بلاذری‌، انساب‌ الاشراف‌، 4(2)/ 75) كه‌ سپس‌ به‌ ازدواج‌ شيرويۀ ايرانی‌ درآمد و عبيدالله‌ در خانۀ او پرورش‌ يافت‌. هم‌ ازين‌ رو گفته‌اند كه‌ خللی‌ در گفتار ابن‌ زياد را...
ابن زیات | عبدالکریم گلشنی اِبْنِ زَيّات، ابوجعفر محمد بن عبدالملک بن ابان بن ابی‌ حمزه (173- مق‍ ربيع‌الاول‌ 233/ 789-847 م)، اديب‌ و ديوان سالار و وزير چند تن از خلفای‌ عباسی‌. او در دَسْكَره (دستجرد، معرب‌ دستكرتۀ پهلوی‌)، نزديک بغداد و يا به قولی‌ در قريۀ جيل‌، بين بغداد و واسط، زاده شد (ابن تغری‌ بردی‌، 2/ 271؛ قس: ابن نديم، 202، ...
ابن زیان | سید علی آل داوود اِبْنِ زَيّان‌، نام‌ دو تن‌ از وزيران‌ بنی‌ مرين‌ از خاندان‌ بنی‌ وَطّاس‌:
ابن ساعی | صادق سجادی اِبْنِ ساعی، تاج‌الدين ابوطالب علی بن انجب بغدادی (593-20 رمضان 674 ق/ 1197- 8 مارس 1276)، معروف به خازن (ابن فوطی، مجمع الآداب، 4(2)/ 666)، مورخ، مشهور و اديب شافعی مذهب. دربارۀ نام نيای او ميان نويسندگان اختلاف هست. بعضی عثمان بن عبدالله (يا عُبيدالله سلامی: ابن عماد، 5/ 343) بن عبدالرحمن بن عبدالرحيم را پد...
ابن سدید | سید علی آل داوود اِبْنِ سَديد، فخرالدين ماجد بن ابوالفضائل بن سناء الملك، مشهور به عبدالله بن سديد قبطی (د 833 ق/ 1430 م)، از كاركنان ديوان در عصر مماليك. او به ابن مُزَوِّق نيز شهرت داشت و نياكانش از كاتبان و دبيران بودند (ابن حجر، 8/ 217). شغل اصلی وی كارگزاری ديوان در دورۀ اقتدار مماليك مصر بود و چندی دبير مخصوص (كاتب السّ...
ابن سدید |
ابن سریج | سید علی آل داوود اِبْنِ سُرَيْج، ابوالحسين اسحاق بن يحيی بن سريج نصرانی (300- پس از 377 ق/ 913- پس از 987 م)، مشهور به كاتب نصرانی، از دانشمندان و دبيران سدۀ 4 ق/ 10 م. ياقوت (6/ 87) نام او را به صورت ابن شُرَيْج ضبط كرده و اين اشتباه در آثار برخی از مؤلفان معاصر نيز راه يافته است (نک‍ : كحاله، 2/ 239). او در سال تأليف الفهرس...
ابن سعد | علی رفیعی علامرودشتی اِبْنِ سَعْد، عمر بن سعد بن ابی وقّاص مالك بن وهيب بن عبدمناف ابن زهرة بن كلاب بن مرّۀ زهری مدنی معروف به ابن سعد (مق‍ 65 يا 66 يا 67 ق / 684 يا 685 يا 686م )، امير سپاه عُبيدالله بن زياد در كربلا. تاريخ تولد وی به درستی روشن نيست. برخی نوشته‌اند كه در زمان پيامبر اسلام (ص) و به قولی در سال كشته شدن عمر بن خط...
ابن سعود |
ابن سعدان | صادق سجادی اِبْنِ سَعْدان، ابوعبدالله حسين بن احمد (مق‍ ربيع الاول 375/ ژوئيۀ 985)، ديوانسالار و وزير صمصام‌الدولۀ بويهی. از جزئيات زندگی ابن سعدان و چگونگی ورود او به دستگاه دولت آل بويه اطلاعی در دست نيست. هندوشاه ظاهراً تنها كسی است كه از تولد او به سال 337 ق/ 948 م در شيراز ياد كرده است (ص 246). در منابع بررسی شده، ...
ابن سلار | صادق سجادی اِبْنِ‌سَلاّر، ابوالحسن علی، ملقب به الملك العادل سيف‌الدين (مق‍ 6 محرم 548 ق/ 3 آوريل 1153 م)، وزير كردنژاد الظّافر خليفۀ فاطمی مصر. ابن خلكان نام او را ابومنصور علی بن اسحاق آورده است (3/ 416).
ابن سلیم | ابوالحسن دیانت اِبْنِ‌سُلَيْم، عبدالله بن احمد بن سليم اسوانی، داعی فاطمی. از تاريخ تولد و وفات وی اطلاعی در دست نيست، ولی بازديدی كه در 365 ق/ 975 م از شهر المريس به عمل آورده (فضل حسن، 38)، حكايت از آن دارد كه در سدۀ 4 ق/ 10 م، می‌زيسته است. ابوالحسن معروف به جوهر صِقِلّی (يا جوهر رومی، د 381 ق/ 991 م) او را برای انجام دا...
ابن شیخ الشیوخ |
ابن صالح | محمد مهدی مؤذن جامی , یوسف نقدی ثقفی ابراهیم بن صالح بن علی بن عبدالله بن عباس العباسی (د 176 ق / 792 م)، از امیران خاندان عباسی.
ابن صاحب الصلاه | محمد هدایی ابومروان یا ابو‌محمد عبدالملک بن محمد بن احمد باجی اشبیلی، مورخ و دیوانسالار اندلسی (د بعد از 594 ق / 1198 م).
ابن صدقه | صادق سجادی چند تن از وزیران و امیران و دیوان سالاران خاندانی عراقی در سدۀ 6 ق / 12 م
ابن صغیر | علی اکبر دیانت مورخ شیعی مذهب مغربی سدۀ 3ق / 9م و مؤلف کتابی در تاریخ رستمیان اباضی مذهب تاهرت.
ابن صقاعی | یوسف نقدی ثقفی الموفق فضل‌الله بن ابی‌الفخر نصرانی، کاتب و مورخ دمشقی (ح 626-726ق / 1229-1326م). شهرت او را به صورت ابن سُقاعی نیز یاد کرده‌اند (ابن عماد، 6 / 75).
ابن صقر | بخش تاریخ ابوالعباس احمد بن عبدالرحمن بن محمد بن عبدالرحمن بن محمد بن صقر انصاری خزرجی، فقیه، محدث، ادیب و قاضی مالکی مذهب اندلسی سدۀ 5-6ق / 11-12م.
ابن صیرفی |
ابن صوفی، ابراهیم | محمد عبدعلی ابراهیم بن محمد (د بعد از 260ق / 874م)، از علویان و از نسل عمربن علی بن ابی طالب (ع) که در عهد احمدبن طولون (د 270ق / 883م) در مصر طغیان کرد.
ابن صوفی، نجم الدین | مهیار علوی مقدم نجم‌الدین ابوالحسن علی بن ابوالغنائم محمد (ح 390- ح 460ق / 1000-1068م)، نسب‌شناس شیعی.
ابن صیرفی، ابوبکر | یوسف رحیم لو ابوبکر یحیی بن محمدبن یوسف انصاری غرناطی مالکی (467-557ق / 1075-1162م) کاتب، شاعر، مورخ، ادیب و محدث اندلسی.
جزار احمد پاشا | علی اکبر دیانت جَزّارْ اَحْمَدْپاشا (د 12 محرم 1219ق / 23 آوريل 1804م)، دولتمرد و فرماندار توانمند دولت عثماني در سوريه و لبنان.
جزایرلی غازی حسن پاشا | علی اکبر دیانت جَزايِرْليْ غازيْ حَسَنْ پاشا (؟1124-1204ق / 1712-1790م)، درياسالار، صدر اعظم و از نام‌آورترين دولتمردان عثماني به دوران سلطنت مصطفى سوم، عبدالحميد اول و سليم سوم.
جسر، پیکار | صادق سجادی جِسْر، پِیْکار، مشهورترین پیکار میان ایرانیان و عربها مقارن عصر فتوحات و پیش از جنگ بزرگ قادسیه. این جنگ را قُس الناطف، المَرْوَحه، و القَرْقَس نیز نامیده‌اند (نک‍: دنبالۀ مقاله).
جستانیان | عنایت الله مجیدی , منوچهر پزشک جَسْتانیان، خاندانی از حاکمان دیلمی که در سده‌های 2- 5 ق / 8-11م بر سرزمین دیلم و عمدتاً در نواحی رودبار الموت، طالقان، و سواحل شاهرود و سفیدرود فرمانروایی داشته‌اند. در متون کهن، نام این خاندان آل جستان یا جستانیه است ( اشکال ... ، 145؛ جوینی، 3 / 270-271؛ اصطخری، ترجمه، 215؛ ابن حوقل، 376؛ ابن حسّول، 31؛ را...
جعفر برمکی | جَعْفَرِ بَرْمَکی، نک‍ : برمکیان.
جعفر بن ابی‌طالب | علی بهرامیان جَعْفَرِ بْنِ اَبیْ طالِب، ابوعبدالله (د جمادی الاول 8 ق / سپتامبر 629 م)، صحابی مشهور و برادر بزرگ‌تر امیرالمؤمنین علی (ع)، ملقب به « طیار» و «ذوالجناحین».
جعفر بن علی | حسین هوشنگی جَعْفَرِبْنِ عَلی، ابوعبدالله، فرزند امام هادی (ع) و برادر امام حسن عسکری (ع)، ملقب به ابوکَرَّین و ابوالبنین (ابن‌عنبه، عمدة…، 199)، و نزد امامیه ملقب به کذاب، به سبب دعوی دروغین امامت (همانجا؛ ابن‌صوفی، 130-131)، و نزد فرزندان و پیروانش ملقب به زَکیّ (عرشی، 51) و توّاب (امین، 6 / 425).
جعفر بن مثنی بن عبدالسلام |

تاریخ

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

تاریخ

ورود به سایت

ثبت نام