مقاله

به اين پرسش فقط بر اساس پيشينه هاي زبان نوشتاري مي توان پاسخ گفت، از آن هنگام كه خط در ایران زمین ابداع شده و به کار رفته است. اما به رغم اين واقعيت انكار ناپذير، نمي توان راه را بر گمانه زني در بارة دوره هايي بست كه خط هنوز در این سرزمین رواج نداشته است. البته اگر پژوهش های متخصصان زبان های باستانی، باستان شناسان و تاریخدانان با رویکرد به پرسش هایی که در اکنون در برابر ماست به کمک بیاید، شاید بتوان پاسخ آنها را یافت.

مدتی پیش چند استاد ژاپنی به فرهنگستان علوم آمدند و در دفتر گروه مطالعات اسلامی سمینار کوچکی ترتیب داده شد. استادان ژاپنی از دانشگاه تویو آمده بودند و چنان که گفتند، دانشگاه‌شان در حدود 200 سال پیش تأسیس شده بود تا در فلسفه اروپایی و مناسبتش با فرهنگ و ادب ژاپنی تحقیق کند. آنها دیده و دریافته بودند که فرهنگ اروپا در حال گسترش است، اما نه از فلسفه و اندیشه و ادب اروپایی ترسیدند و نه به آن بی‌اعتنایی کردند. یعنی نگفتند ما فرهنگ خودمان را داریم و فلسفه و فرهنگ اروپایی را زائد و بیهوده ندانستند و به این پندار ظاهراً موجه اما بازدارنده دچار نشدند که تفکر و ادب اروپا را باید به حال خود واگذاشت و همه همت را مصروف اخذ علم و تکنولوژی جدید کرد. به عبارت دیگر آنها تجدد را در تمامیتش دیدند و علم و تکنولوژی را از شرایط و لوازمش جدا ندانستند. آنها فلسفه و ادب اروپایی آموختند و به مدد آن دریافتند که علم و تکنولوژی را چگونه و از کجا باید فراگرفت و در تناسب با چه چیزها باید قرار داد.

در كلیه جوامع دنیا برای هر لقب و نشانی، زمینه‌سازی دوستان و دست‌اندركاران تأثیردارد. تفاوتها در میزان كمكها و زمینه‌ها و روابط‌انسانهاست. از این روی، این بنـده هیچ‌گاه نكوشیده‌ام كه تاریخ فـارس را در دوران حافظ یا تاریخ نیشابور را در زمان خیام بشكافم یا آن وزیر محمود را كه به شاهنامه فردوسی بی‌توجه بوده، بازشناسی كنم. نردبان مثنوی مولانا و نوشتار عالمان و حكیمان جهان می‌تواند آدمی را راهبر باشد كه در همه جا و همه چیز هنر و عیب وجود دارد ـ نمونه‌های والای شعر فارسی را نباید در محدوه كتاب لغت و وقایع تاریخی زمان‌های دور به زندان كرد.

پلیس کوزوو با انتشار بیانیه‌ای مدعی شده است چهل نفر از اتباع این کشور را به اتهام مظنون بودن جهت حضور در مناطق جنگی در سوریه و عراق و همکاری با گروه‌های تروریستی که بر خلاف امنیت ملی و قانون اساسی کشور شناخته شده است، بازداشت کرده است. پلیس در عملیات ماموران خود برای دستگیری مظنونین به انجام اقدام کیفری علیه امنیت و قانون اساسی کوزوو مجموعا 60 محل را در سراسر این کشور مورد جستجو قرار داده است، اقدامی که از سوی دولت و قوه قضائیه کوزوو مورد حمایت کامل قرار گرفته است.

آیت‌الله دکتر سیدمصطفی محقق داماد عضو پیوسته فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران و استاد دانشگاه شهید بهشتی در یادداشتی به بیان مشکلات اداری کشور اشاره و آنها را مانعی برای کرامت انسانی دانسته است. یاداداشت وی از نظر شما می گذرد.

تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی در آغوش خود دانشوران و اندیشمندان گوناگونی پرورانده است. تقریباً هیچ شاخه و شعبه از دانش نیست که نمایندگانی از پژوهشگران مسلمان در آن به قله‌هایش دست نیافته باشند. با این همه در سنت تعلیمی حوزه‌های علمیه، از چند قرن پیش، برخی رشته‌های علمی غلبه و سیطره یافت. فقه، اصول، حدیث و در درجات پایین‌تر فلسفه و عرفان و تفسیر به همراه اخلاق در زمره اصلی‌ترین دروس حوزه‌های علمیه قرار گرفتند و دانش‌های مغتنم و مهمی همچون تاریخ و جغرافیا به محاق رفتند یا دست‌کم در حاشیه نشستند.

دو بیت آخر شرح حال تنهایی و بی همزبانی شاعر است كه گویی نقاش تقدیر فقط تصویری از او بر دیوار حیات كشیده باشد؛ به قول شادروان شهریار:

استاد دانشمند آقای دكتر رضا در كتاب «نگاهی به شعر سنتی معاصر» به معرفی بیش از 20 تن از شاعران معاصر و خلاصه‌ای از زندگینامه و آثار آنها پرداخته كه بانو سیمین بهبهانی یكی از آنهاست. این کتاب به همت انتشارات اطلاعات روانه بازار شده است. آنچه از این پس طی چند شماره در اختیار خوانندگان گرامی قرار می‌گیرد، بخش مربوط به بانو سیمین بـهبهانی از مبتکرترین شاعران عرصه غزل معاصر است كه به خاطر سرودن غزل در وزنهای بی‌سابقه، شهرت دارد.

ظهور گروه‌های تکفیری - سلفی در خاورمیانه، پدیده نوپایی است که پس از اشغال افغانستان توسط اتحاد جماهیر شوروی در حدود سه دهه پیش خود را نمایاند. پس از افغانستان در آسیا، نوبت بوسنی‌وهرزگوین در قاره اروپا بود که پذیرای جنگجویان سلفی باشد که به انگیزه دفاع از مسلمانان بوسنی وارد بالکان شدند و به این ‌ترتیب سلفی‌ها به‌تدریج توانستند در گستره‌ای قابل‌توجه در آسیا و آفریقا و سایر نقاط دنیا فعالیت‌های خود را تشدید کنند.

اجازه دهید یک‌بار دیگر از تاریخ بیاموزیم. نهضت‌های ترجمه پیشین چرا شکل گرفتند؟ به‌طور مثال چه انگیزه‌ای موجب شد که مسلمانان این همه آثار غیرعربی را به عربی درآورند؟ و از آن جالب‌تر، چه شد که یونانیان که زمانی آثارشان به عربی و سریانی ترجمه می‌شد، شماری از آثار عربی و فارسی را به یونانی ترجمه کردند؟ پیش‌تر در مقدمه مقاله «ترجمه از عربی و فارسی به یونانی» کوشیده‌ام به این پرسش پاسخ دهم.