مقاله

در عصر ساسانی با رسمیت یافتن دین زردشتی شاهد قدرت گرفتن روحانیان زردشتی و تشکیل سلسله مراتب آنان و ظهور دو گروه قدرتمند موبدان و هیربدان هستیم. تقریباً همة محققان بر سرِ اینکه پیشینه موبدان عصر ساسانی طایفه مغان مادی بوده است، توافق نظر دارند اما خاستگاه هیربدانِ عصر ساسانی شناخته نیست. بیشتر منابع، جایگاه هیربدان را در استخر پارس گفته و آنان را وابسته به مناسک ایزدبانو اناهیتا دانسته اند.

بررسی آثار ادبی جهان گویای این مطلب است که بخشی از این آثار، افزون بر ثبت وقایع گذشته، توصیه ها و اعتراضات به حاکمان وقت را در قالب شعر، حکایت و طنز بیان کرده اند، بگونه ای که از آن ها می توان به عنوان معیار و محکی برای مکتوبات تاریخی که در همان زمان توسط مورخان حرفه ای برای ما باقی مانده است، بهره برد.

ترکمانان مهاجر از شام و آناطولی طرفدار خاندان صفویه معاصر با دوران شیخ حیدر صفوی به توصیه شیخ خویش ملزم به استعمال نوعی کلاه سرخ رنگ دوازده ترک شدند. از آن پس این گروه به واسطه رنگ سرخ این سرپوش به قزلباش (سرخ سر) موسوم گشتند. کلاه قزلباشی به نماد طرفداری از جریان سیاسی-مذهبی صفویه مبدل گردید و مرز بین دوستان و دشمنان این خاندان با استعمال و عدم استعمال آن مشخص شد.

یکی از مهمترین ویژگی های اصلی نظام حکومتی در میان ملت ها آیین قضاوت و دادگستری می باشد. در ایران از روزگار باستان تا به امروز نیز توجه به نهاد قضایی، با فراز و نشیب هایی تداوم داشته است. آیین قضاوت، جرم و مجازات با توجه به شرایط عینی و ذهنی حاکم و بسته به نوع اقتدار حکومت ها و ویژگی های شاهانه متفاوت بوده است.

تاریخ بر اساس شواهد و رویدادهای واقعی زندگی انسانی شکل می گیرد و تاریخ نگار با مشاهده این رویدادها یا بر اساس نقل شاهدان سعی می کند توصیف ها و تحلیل هایی علمی از آنها ارائه دهد. این توصیف و تحلیل البته در مطالعه بعد فرهنگی یک جامعه سهم بسزایی دارد.

واقعه مسجد گوهرشاد در تاریخ تحولات معاصر به رویداد پراهمیت سیاسی - اعتقادی تبدیل شد و در حافظه تاریخی مردم ایران جای گرفت. 21 تیر 1314 قیام مردم مشهد در اعتراض به سیاست‌های ضداسلامی رضاخان در صحن مسجد گوهرشاد سرکوب شد. این قیام زمانی شکل گرفت که رضاخان دین‌ستیزی را به اوج خود رسانده و درصدد بود تا سنت‌های مذهبی و قوانین اسلامی را محو و نابود کرده و فرهنگ غربی رابه جای آن بنشاند.

مطابق قول مشهور تا عصر ابن­ عربی، عمل، عرض است و فناپذیر. این تحقیق به طور مشخص به دنبال پاسخ به این پرسش است که آیا ابن­ عربی این رأی را پذیرفته، یا سخنی تازه به میان آورده است. بدین منظور در روی­ آوردی مستقیم، به فحص و بحث از تعابیری پرداخته می­ شود که وی مشخصاً در آنها به ماهیت عمل اشاره کرده ­است.

ادیان بزرگ حقایق خود را نه فقط از طریق کلمات، بلکه همچنین با خلق هنرهایی متناسب با دیدگاه خود اظهار می‌کنند. هنر اسلامی به مثابه هنر آخرین دین بزرگ الهی، متشابهاً، درونی‌ترین حقایق اسلام را به‌واسطۀ صور محسوس ظاهر کرده است. هنر اسلامی پس از شکل‌گیری آن، همچنین بخش‌هایی از هنر شرق و غرب را نیز تحت تأثیر قرار داد.

خوارزمی نامی آشنا برای ایرانیان و جهانیان است؛ بزرگیِ صاحبِ این نام در عرصه تمدن بشری در حدّی بوده است که سازمان فرهنگی ملل متحد (یونسکو) از کشورهای عضو یونسکو خواست در سال ۱۹۸۳ میلادی برابر با ۱۳۶۲ خورشیدی مجالس بزرگداشت خوارزمی را با عنوان «هزار و دویستمین سال تولد محمد بن موسی خوارزمی» برگزار کنند. در ایران نیز افزون بر آنکه یادنامه خوارزمی منتشر شد، می‌بینیم که یکی از مهم‌ترین جشنواره‌های علمی را به نام خوارزمی نام نهاده‌اند.

قرن‌ها و بهتر بگویم، هزاره‌ها، منطقه خاورمیانه شامل ایران، عراق، سوریه، مصر، فلسطین، لبنان، اردن و آسیای صغیر کوره ذوب و شکل دادن تمدنهای بشری بوده و آفرینش و ایجاد و تولید بسیاری از صناعات، از جمله کشاورزی، کشف و ذوب فلزات و شاید اختراع چرخ و در کنار این صناعات، آثار فرهنگی ملموس با ارزش های تاریخی ، معنوی و زیبایی شناختی در این نواحی آغاز و از نتایج آن اشیاء و آثار نفیسی از تاریخ تمدن بشر در این سرزمینها برجای مانده است.