اخبار

ناصرالدین شاه قاجار با سلطنتی قریب به پنجاه سال تنها پادشاهی در دربار قاجار است که لقب سلطان صاحبقران را به خود اختصاص داد، اما او فارغ از این عناوین و القاب ویژگی‌های دیگری نیز نسبت به سایر پادشاهان هم سلسله‌اش داشته که مهمترین آنها توجه ویژه به تعزیه، هنر نمایش و البته مسخرگان و دلقک‌هایی است که او را سر ذوق می‌آوردند، تا جایی که بهرام بیضایی در کتاب هنر نمایش این گونه عنوان می‌کند: «به دستور ناصرالدین شاه و مباشرت دوستعلی معیرالممالک عظیم‌ترین نمایشخانه همه اعصار تاریخ ایران یعنی تکیه دولت در زاویه جنوب غربی کاخ گلستان با گنجایش حدود بیست هزار نفر و صرف مبلغی معادل یکصد و پنجاه هزار تومان ساخته شد».

ناصرالدین شاه قاجار، اکثر اوقات سال را با اردویی که اردوی همایونی نام داشت در سفر و شکار به سر می‌برد و چون دوری از زنان را نیز بر نمی‌تافت، در این سفرها، اردوی حرمسرا هم‌ با تجهیزاتی جداگانه و بالطبع هزینه‌ای گزاف در جوار وی حرکت می‌کرده است. ولی در سفرهای سه گانه فرنگستان (نخستین سفر در سال 1252 ه.ش - ۱۸۷۳ م. سفر دوم در سال 1257ه.ش -۱۸۷۸ م. سومین سفراز سال 1268تا 1269ه.ش-۱۸۸۹ م) همراه بردن زنان به دلایل متعدد امکانپذیر نبود

مدیرکل اطلاع رسانی سازمان اسناد و کتابخانه ملی گفت: این اداره در کنار نشست بررسی تاریخی سفر ناصرالدین شاه به فرنگ، اقدام به برگزاری نمایشگاهی از انعکاس اخبار سفر وی در مطبوعات از 22 تیر ماه به مدت یک هفته کرده است.

نامش فاطمه بود، اما پرده‌نشینی و همنشینی با صاحبقران انیس سلطانش کرد. دختر نورمحمد گرجی امامه‌ای که برای همراهی سوگلی محبوب به دربار آمد و خودش سوگلی شد. زنی که در بیست سال پایانی سلطنت ناصرالدین شاه بدون آن که عقد دائم شاه باشد بانوی اول و قدرتمندترین زن ایران بود. درست که تاریخ ایران، تاریخی مردسالار است و مهمترین رویدادهای آن با قلمی مردانه نوشته شده، اما زنانی در همین تاریخ زندگی کردند که حضور و زندگی‌شان آن قدر پررنگ بود که تاریخ نتوانسته در مقابل نامشان سکوت کند.

ناصرالدین شاه در مرز روس و پروس :ما آمدیم اینجا عیش کنیم، خنده کنیم ...دیگران هر درکی که می خواهند بروند به ما چه ... ناصرالدین شاه قاجار که بیش از هر چیز برای خوشگذرانی به فرنگ می رفت ، زمانی که در سفر سوم فرنگستان در سرحد روس و آلمان به سر می برد و باید از قطار روسها به واگونهای پروسها منتقل می شد ، ضمن اظهار خستگی در بخشی از خاطرات آن روز خود چنین می نویسد:

"گزارش شکارهای ناصرالدین شاه قاجار به کوشش فاطمه قاضیها، تهران؛ سازمان اسناد ملی ایران، ۱۳۹۰»(۱۴ محرم۱۲۷۹ -۲۷ ذیحجه ۱۲۸۱) متن اصلی کتاب حاوی متن تصحیح شده دستخط ناصرالدین شاه است که با عزیمت از سلطنت آباد به عزم ییلاق شهرستانک از راه کوه البرز شروع و به قول خودش به تفصیل به شکارهایی که شده و سایر مواردی که پیش آمده می‌پردازد.

بدون مقدمه می نویسم ، که در جامعه ما حتی در بین طبقه تحصیل کرده ، هر جا که اسم ناصرالدین شاه می آید لبخندی روی لبها نقش می بندد و بلافاصله از حرمسرا وخوشگذرانیهای دیگر او که البته وجود هم داشته سخن به میان می آید ،ولی اینجانب بدون اینکه بخواهم از وی طرفداری کنم سندی ارائه خواهم داد که موجب شگفتی این گونه افکار خواهد بود .

به‌طور معمول در بررسی اتفاقات مربوط به جنبش تنباکو درباره وقوع حادثه، فتوای میرزای‌شیرازی و واکنش‌هایی که از سوی مردم در قبال این واقعه شکل گرفت، بحث می‌شود. اما یکی از مهم‌ترین بحث‌هایی که از پیامدهای جنبش مشروطه بوده و چندان به آن توجه نشده است، واکنش ناصرالدین‌شاه و حکومت پس از لغو امتیاز بهره‌برداری از توتون و تنباکوی ایران است. واکنش ناصرالدین‌شاه به حدی شدید بود که گروهی گلوله میرزا رضای‌کرمانی را که پنج سال بعد در جوار حرم شاه عبدالعظیم حسنی باعث مرگ شاه قاجار شد، دریچه نجات ایرانیان می‌دانند.

قتل ناصرالدین مورد بحث و ارزیابی مختلف از سوی مورخان قرار گرفته است اما كمتر به نتایج این قتل و ترور در منظومه تاریخ سیاسی ایران بحث شده باشد. قاتل ناصرالدین شاه، میرزارضاكرمانی است كه یك رعیت بود و ارتباطی با دستگاه حاكم نداشت و این تفاوت عمده این قتل با قتل‌های دیگر در تاریخ سیاسی ایران است چون دیگر قتل‌ها برآمده از جناح‌بندی مختلف دربار یا قبایل بود اما این قتل هیچ كدام از این خصوصیات را نداشت.

معلوم نیست چه کسی ۱۲۰ سال پیش در شب ۱۲ اردیبهشت ۱۲۷۵ شمسی یا همان ۱۷ ذی‌قعده ۱۳۱۳ قمری در بی‌وقتی شب، پیام به میرزا رضا برد که فردا شاه به زیارت زاویه مقدسه می‌آید اما او فردا یک ساعت از ظهر نگذشته درنگ نمی‌کند و تیری را از ده لول روسی که از بارفروش خریده بود شلیک می‌کند. تیری که سکه صاحبقرانی ناصرالدین شاه را در شبی که ضرب می‌شود از رونق می‌اندازد.