اخبار

در مقاله قبل به شکل‌گیری تسنن دوازده‌امامی در نیمه دوم عصر صفوی اشاره کردیم و گفتیم که کسی چون کمال‌الدین حسین میبدی (م909) شخصیتی سنی‌مذهب بود که صاحب شرحی بر دیوان منسوب به امیرمومنان علی‌بن‌ابی‌طالب و متمایل به مکتب عرفانی ابن‌عربی بود که همزمان معتقد به مذهب تسنن و ولایت امامان دوازده‌گانه و حتی غیبت و مهدویت امام زمان(عج) بود. (رک: میبدی، 1379: 210-201)

در مقاله قبل گفته شد این تصور که «علمای شیعی که عمدتا از مناطق جبل‌عامل آمدند، عامل شیعی‌گردانیدن ایران بودند»، بیش از حد تصوری خام است. اگر اقدامات شیعه‌گرایانه برخی خان‌های مغول نظیر غازان‌خان و شیعه شدن اباقاخان (مقتول به سال 688) و اولجایتو(1) (حکومت: 716-703) در دوره ایلخانان (رک: اقبال‌آشتیانی، 1376: 316) را کنار بگذاریم، حقیقت این است که گرایش ایران به سوی تشیع، پیش از صفویه یعنی از زمان تیموریان و ترکمانان جدی شده بود.

تصوف به شکل رسمی آن یکی از نظام‌های معنایی مورد بررسی ماست که در این دوره با ظهور صفویان از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار شد. پیش از ظهور صفویان در قرون هشتم و نهم تصوف تقریبا به یک گرایش عمومی و اجتماعی بدل شده بود و شاهد شکل‌گیری خانقاه‌های بزرگی در شهرهای مختلف ایران هستیم.

پازوکی، پژوهشگر گفت: کربن از عُرفی شدن اندیشه ایرانی و تشیع بیم داشته است .به اعتقاد او اگر اندیشه ایرانی و تشیع عُرفی شود مقدمه ای برای ایدئولوژی شدن و سپس تبدیل شدن به یک جریان سیاسی است.

هانری کربنشاید هیچ مستشرقی به اندازه هانری کربن در نقد شرق شناسی نکوشیده باشد. حقیقت این است که کربن یک شرق شناس نبود بلکه مستشرق به معنی اشراقی کلمه بود. کربن از چشم اندازی فراتر از پژوهش های تحقیقی به مسئله نگاه می کند. از نظر او انحرافی که در معرفت شناسیِ غربی در طی سالیان متمادی رخ داده است، باعث گردیده حقیقت را چیزی جز آنچه می پندارند ندانند. از سوی دیگر کربن اعتقاد دارد که نظریه تعطیل مبتنی بر خردگرایی دوره روشنگری است، و گرفتار خردی که هر چیزی منافی با عقل تجربی و استدلالی را به کنار می نهد. بنابراین کربن تأکید می کند که «باید هرگونه پیش داوری خردگرایانه را … به کنار نهیم».

هفتاد و یکمین نشست «دوشنبه‌های کتاب اندیشه» فرهنگسرای اندیشه، عصر امروز به نقد و بررسی کتاب «حکمت، معرفت وسیاست در ایران» اختصاص یافت. در این نشست کتاب «حکمت، معرفت وسیاست در ایران» با حضور دکتر مهدی فدایی مهربانی، نویسنده کتاب و عضو هیات علمی دانشگاه تهران و دکتر انشالله رحمتی، نویسنده و مترجم حوزه فلسفه و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز برگزار شد.

نسبت دین و سیاست یا عرفان و سیاست از جمله موضوعات مهم در طول تاریخ معرفت و حكمت اسلامی بوده است. به طوری كه بسیاری از حكومت‌ها بر پایه دیانت به صدور احكام و وضع قوانین و اداراه حكومت می‌پرداختند. دكتر فدایی به تازگی كتابی با عنوان «حكمت، معرفت و سیاست در ایران» از سوی نشر نی منتشر كرده است كه وی در این كتاب سعی دارد تحقیقی درباره ماهیت اندیشه‌های سیاسی در ایران، از مكتب اصفهان تا دوره معاصر ارائه كند. دوره‌یی كه به دلیل دوری رساله‌های سیاسی از سنجه‌های یونانی به دوره زوال مشهور شده است. وی پیش از این اثر دو كتاب دیگر كه در زمره آثار تحقیقی و تالیفی نویسنده محسوب می‌شود، منتشر كرده است و از جشنواره فارابی نیز به پاس تلاش در حوزه عرفان، فلسفه و كلام اسلامی جایزه‌یی را دریافت كرده است.

امام«ولایت مطلقه فقیه» را از «حكومت مطلقه» تفكیك كرده و معتقد است «حكومت اسلامی نه استبدادی است و نه مطلقه بلكه مشروطه است. البته نه مشروطه به معنای متعارف فعلی آن كه تصویب قوانین تابع آرای اشخاص و اكثریت باشد. مشروطه از این جهت كه حكومت‌كنندگان در اجرا و اداره مقید به یك مجموعه شرط هستند كه در قرآن كریم و سنت رسول اكرم(ص) معین شده است