اخبار

عبدالحسین زرین‌کوب که در روزهای پایانی سال1301 شمسی در محله بحرالعلوم شهر بروجرد زاده شده بود، به قول خودش هر سال، یک، دو روزی از نوروز پیرتر بود.عبدالحسین از کودکی به طلب دانش رفته بود و از شش سالگی که پای به مدرسه نهاده بود، دیگر از آن بیرون نیامده بود. در بروجرد به دبستان رفته بود و در تهران تحصیلات متوسطه را به پایان برده بود.

یادی از «عبدالحسین زرین‌کوب» در نود ‌و دومین زادروزش در فرهنگ اسلامی عبارت مشهوری هست که: «الاسماء تنزل من السماء» یعنی اسم‌ها و نام‌ها از آسمان و عالم بالا فرود می‌آیند و جایگاه قدسی دارند و جویندگان حقایق، در آنها رازها و رمزهایی می‌یابند. «اسم» در کلام و عرفان، مرتبه خاص دارد و این عبارت هم مؤید همان مراتبی است که عارفان و واصلان در اسم تجلی یافته‌اند. برخی نام‌ها و شهرت‌ها در طول تاریخ، چندان با شخصیت صاحبان خود عجین شده‌اند که گویی قصدی جز اثبات مکرر حقایق ماورای اسم‌ها و نام و شهرت‌ها در میان نبوده است.

ناصر خسرو شعر را برای تبلیغ عقاید مذهبی به کار می‌برد ناصر خسرو شعر را برای تبلیغ عقاید مذهبی به کارمی برد ازین روست که شعرش به صورت مجموعه‌ای از ادلّه‌ عقلی و مباحث مذهبی در آمده است و در بسیاری موارداز شور و هیجان که لازمه‌ شعر است بهره‌ چندانی ندارد.

دکتر عبدالحسین زرین‌کوب در کتاب «جستجو در تصوف ایران» می‌نویسد: «تسنن شیخ صفی و اخلاف و اجداد او، از اظهار محبت و تکریم فوق‌العاده در حق اهل بیت رسول خالی نبود و سیادت خود وی و مبالغه‌اش در تعظیم و تکریم آل پیغمبر، هیچ یک با تسنن وی منافات نداشت.»

احزاب ملی گرا، مانند حزب ها و گروه های سیاسی دیگر، در وهلۀ نخست به انتشار روزنامه روی می آوردند و نشریه ای را سخنگوی رسمی خود قرار می دادند، اما در میان مجموعۀ همکاران روزنامه ها، شماری که اهل قلم و تحقیق بودند، به انتشار کتاب هم روی می پرداختند. همواره بخشی از نیروها میان نشر کتاب و مطبوعات مشترک بوده است. هرگاه انتشار کتاب با مشکل رو به رو می شد، این نیروها به مطبوعات مهاجرت می کردند، و هرگاه مطبوعات در گرفت و گیر های سیاسی زیر داس سانسور قرار می گرفت، به عرصۀ انتشار کتاب پناه می بردند.

«آن آشوب که در وجود مولانا یک مدرس فقیه مفتی را به عاشقی شوریده و بی‌بند و بار بدل کرده است از ورای بی‌خودی‌های روح او می‌جوشد و راه به بیرون پیدا می‌کند. مولانا نه سعدی است که سحر کلام خود را درک کند و به آن بنازد، و نه حافظ است که شعر خود را دایم زیب و پیرایه بدهد. حالی دارد که هم خود را فراموش می‌کند و هم شعر خود را. بدون آن‌که بخواهد، اندیشه‌اش از پرده خیال بیرون می‌تراود و رنگ شعر و غزل می‌گیرد.»

دکتر عبدالحسین زرین‌کوب در کتاب مشهور «دو قرن سکوت» از رفتار اعراب مسلمان در ماجرای فتح ایران و اسلام آوردن ایرانیان، انتقاد می‌کند و در مجموع ورود اسلام به ایران را با «غارت و کشتار» توام می‌داند اما شهید مطهری در کتاب «خدمات متقابل ایران و اسلام» از عملکرد اعراب مسلمان در ایران دفاع می‌کند و می‌گوید اگر ایرانیان با اعراب همکاری نمی‌کردند، حکومت ساسانیان فرونمی‌ریخت و اسلام در ایران فراگیر نمی‌شد.

مراسم نكوداشت زنده‌یاد دكتر عبدالحسین زرین كوب، در محل ساختمان شماره 2 انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار شد. دكتر مهدی محقق رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در آغاز جلسه گفت: مرحوم دكتر عبدالحسین زرین كوب مانند بسیاری از دانشمندان این مملكت درزمان حیات مورد غفلت قرار گرفتند. باید گفت كه بسیاری از اندیشمندان و دانشمندان در گوشه‌ای پنهان می‌شوند و بسیاری از جاهلان در معرض دید و پیدا هستند. همانند سخن حضرت علی(ع) كه فرمودند: عالم دربند است و جاهل مورد احترام. در تاریخ كشور ما چنین بوده است كه دانشمندان از این قضیه شكایت كرده‌اند به عنوان مثال ملاصدرا در آغاز اسفار گفته است: مردم در دریای جهالت هستند و در زمانه ما بیشتر این حالت دیده می‌شود.

حسن ذوالفقاری،مدرس دانشگاه و پژوهشگر در سالگرد در گذشت عبدالحسین زرین‌کوب عنوان کرد: ایران‌زمین باید به داشتن و پروردن چنین چهره‌ای افتخار کند؛ استادی که در ادبیات، تاریخ و عرفان آثار تحقیقی منحصر‌ به‌فردی از خود به‌جای گذاشت و شاگردان بسیاری تربیت کرد. ذوالفقاری اظهار کرد: زرین‌کوب چهره‌ای چند وجهی است؛ با این‌که ادیب بود، مطالعاتش بیشتر در حوزه تاریخ اسلام و تاریخ ایران تمرکز داشت. از سوی دیگر تحقیقاتی که در زمینه عرفان و تصوف ارائه داد، او را به عنوان مورخ تاریخ تصوف و تحلیل‌گر تاریخ اجتماعی صوفیه به جامعه‌مان می‌شناساند و از این حیث کارهایش منحصر به فرد است.

امروز پانزدهمین سالروز درگذشت استاد عبدالحسین زرین‌کوب است؛ نامی که در ادبیات، تاریخ و اندیشه مکتوب ایران میراثی ماندگار است. دکتر روزبه زرین‌کوب، برادر‌زاده این استاد فقید که سال‌های اخیر کار جمع‌آوری آثار وی را برعهده دارد گفت: سارقان برای پس دادن کتاب«نردبان آسمان» از استاد طلب پول هنگفتی کردند. مریم مرادخانی: استاد عبدالحسین زرین‌کوب نیز مانند سایر مفاخر و اندیشمندان می‌توانست آثار دست‌نویسی داشته باشد که مشغله و عوامل دیگر اجازه نشر آنها را در طول حیات به وی نداد؛ البته زمزمه‌هایی درباره مفقود شدن برخی آثار استاد نیز بر سر زبان‌ها است. برای بررسی چند و چون و اطلاع از تعداد کتاب‌های منتشر نشده استاد سراغ دکتر روزبه زرین‌کوب، استادیار گروه تاریخ دانشگاه تهران و برادر‌زاده عبدالحسین زرین‌کوب رفتیم.