اخبار

در زمان ما نقد الشعر قلمرو وسیعی یافته است. توسعۀ شگرف پارۀ علوم هر روز برای منتقد آفاق تازه ای کشف می کند. در گذشته، انتقاد جنبۀ صوری و ظاهری داشت، منتقد شکل و ظاهر هر اثر را مورد نقد و مطالعه قرار می داد.

برخلاف مرحوم دکتر زریاب که در دائره المعارف چند سالی با ایشان مراوده داشتم و از خدمت آن استاد گرانمایه بهره می بردم من با مرحوم زرین کوب ارتباطی شخصی نداشتم، جز چند باری و آن هم زمانی که اواخر عمر استاد هفته ای شاید یک روز به مرکز می آمد.

در بین شاعران قرن ششم نظامی گنجوی مخصوصاً از آن جهت در خور ذکر است که هم سبک بیان و هم مضمون قثه های او غالباً مایۀ تتبع و تقلید تعداد زیادی از شاعران نسلهای بعد واقع شده است. سبک بیان او در عین آنکه از تأثیر بعضی از قدما خالی نیست به طور بارزی تازگی دارد و از این حیث مقام وی در شعر دری ممتازست.

قصه ها و تمثیلات مثنوی مولانا جلال الدین محمد بلخی، مقدمۀ واقعی شناخت مثنوی و راه ورود به اقلیم ناشناختۀ آن است.

ماجراجویان ادبی بر علیه ادبیات قدیم دعاوی بسیار اقامه کرده و کوشیده‌اند آن را محکوم نمایند اما قاضی تاریخ، بی‌آن‌که به‌سفسطه و مشاغبه آن‌ها تسلیم شود ادبیات قدیم را تبرئه می‌کند.

اگر با این همه محقق که در روزگار ما هست هنوز ادب تحقیقی ما سست و بی مایه به نظر می آید جای دریغ است اما علت آنست که داعیه داران زمان ما کار تحقیق را زیاده اسان و خوار گرفته اند. تا سی سال پیش که هنوز این همه محقق در بین ما ظهور نکرده بود کسانی مانند محمد قزوینی و همگنان او، اگر تحقیقی در مسائل ادبی و تاریخی می کردند دقیق و استوار بود و تا حد زیادی مایۀ خرسندی و اطمینان می گشت.

نویسنده کتاب، عبدالحسین زرین کوب (بروجرد،اسفند1301-تهران،شهریور1378) شاید از جمله نخستین ده نفری باشد که از دانشگاه تهران درجه دکتری در در تاریخ و ادب فارسی گرفت. امااو حتی پیش از رسیدن به این پایه صوری علمی، سال ها می شد که با نوشتن مقالات محققانه متعدد و ترجمه و سخن رانی ها ی علمی ثابت کرده بود که شایسته چنین درجه علمی بوده است.

اگر با اینهمه محقق که در روزگار ما هست هنوز ادب تحقیقی ما سست و بی مایه به نظر می آید جای دریغ است. اما علت آنست که داعیه داران زمان ما کار تحقیق را زیاده آسان و خوارمایه گرفته اند. تا سی سال پیش که هنوز اینهمه محقق در بین ما ظهور نکرده بود کسانی مانند محمد قزوینی و همگنان او، اگر تحقیقی در مسائل ادبی و تاریخی می کردند دقیق و استوار بود. کار اینگونه محققان اگر بسیار نبود و به کندی و آهستگی پیش می رفت اما روشن و درست بود و تا حد زیادی مایۀ خرسندی و اطمینان می گشت.

«عبدالحسین زرین کوب» با شیوایی نگارش و دوری از پیچیده نویسی توانست نقش مهمی در شکوفایی نثر معاصر فارسی به ویژه در زمینه ی ادبیات تصوف و عرفان ایفا کند.

زرین‌کوب در تاریخ‌نگاری نگاهی همه‌جانبه داشت و سعی می‌کرد هیچ جنبه‌ای از تاریخ را مسکوت نگذارد. او حقایق پشت پرده تاریخ را نشان می‌داد و این به مذاق خیلی‌ها خوش نمی‌آمد. زرین‌کوب نامی است که به احترام آن باید از جا برخاست. مردی که ادبیات فارسی و نقد ادبی را متحول کرد. آثارش سرشار از اطلاعاتی است که هر پژوشگری خواه ناخواه باید به آن مراجعه کند. مردی که اطلاعات عجیب و گسترده‌اش در حوزه‌های ادبیات، فلسفه و تاریخ انسان را دچار شگفتی می‌کند. اینکه یک شخص بتواند در تمام این علوم استاد باشد، اتفاق عجیبی است که ناخودآگاه انسان را دچار این غرور می‌کند که چه خوب، این مرد بزرگ هموطن من است!