اخبار

میرجلال‌الدین کزازی، نویسنده، شاعر و شاهنامه‌پژوه در پاسخ به این سوال که میزان توجه مردم به ادبیات کهن‌مان چگونه می‌بیند، بیان کرد: خوشبختانه من با این دیدگاه چندان دمساز نیستم که ادبیات کلاسیک کنار گذاشته شده است. می‌توان گفت که در جهان رویکرد و گرایش به ادب کهن کاستی گرفته و این فقط مختص ایران نیست؛ اما اگر ما جایگاه ادب کهن یا کلاسیک جهان با جایگاه آن در کشورهای دیگر حتی کشورهای به اصطلاح پیشرفته بسنجیم، می‌بینیم که این ادب در ایران خواستاران بسیار بیشتری دارد.

فردوسی از بزرگترین شاعران ایرانی است که تمامی عمرش را برای نوشتن شاهنامه گذاشت و اثری بی بدیل از خود به جای نهاد. نام و یادش گرامی باد.

بررسیِ مجدّدِ چهار بیت بحث‌برانگیز شاهنامه دربارۀ ضحّاک فردوسی در اوایل پادشاهی ضحاك چهار بیت در بیان بی‌رسمی هوس‌آلود او سروده پس آیین ضحاك وارونه‌خوی چنان بُد که چون می‌بدیش آرزوی ز مردان جنگی یکی خواستی بکُشتی/به گُشنی/به کُشتی که با دیو برخاستی کجا نامور دختری خوب روی به پرده اندرون پاک بی گفت و گوی

بلوار کشاورز، روبه‌روی پارک لاله ... آدرسی که طبق یک قرار از قبل تعیین شده، باید ساعت پنج و نیم بعدازظهر ابری و نیمه بارانی هجدهم فروردین‌ماه آنجا باشم و غرض دیدار استادی است که عمرش را پای شاهنامه گذاشته است. بنای دو طبقه ساختمان پلاک 9 از آن ساختمان‌های قدیمی است، با آجرهای قرمز و در و پنجره‌های نارنجی رنگ که حال‌و هوا و باغچه باران‌خورده‌اش آدم را تا سال‌های دهه چهل و پنجاه می‌برد و تابلوی کوچک روبه‌روی ساختمان به همگان نشان می‌دهد که نام این بنا بنیاد نیشابور است. دیداری که به مناسبت بیستم فروردین سالروز تولد او انجام گرفت.

ادبیات ایران زمین، چه شعر و چه نثر، بخش مهمی از تاریخ، فرهنگ و اندیشه جامعه را بازگو می نماید. شاهنامه فردوسی، یکی از منظومه‌های ادبی ایران و جهان می باشد که اندیشه سیاسی در ایران باستان و الگو شاهی آرمانی را جست‌وجو می کند. یکی از مؤلفه‌های بسیار مهم در آن، عدل و داد است که در نظام سیاسی مطلوب، تحقق می یابد. با نگاهی به چرخه عدالت که به سنت ایرانی بر می گردد ارتباط بین مؤلفه‌های این چرخه در شاهنامه، مشهود است که با ترسیم آن و برقراری ارتباط بین مفاهیم در شاهنامه، بخشی از اندیشه‌های سیاسی موجود در شاهنامه بررسی می گردد.

دکتر محمود امیدسالار یکی از نامدارترین شاهنامه‌شناسانِ معاصر هستند. کارنامۀ پژوهش‌های ایشان را به‌طورِ کلّی می‌توان در سه بخش تقسیم‌بندی و بررسی کرد: نخست، مقالاتِ مختلف در نشریّاتِ عمدتاً چاپِ خارج (ایران‌شناسی و ایران‌نامه) در دهۀ شصت و هفتاد دربارۀ مسائلِ متنی، لغوی، تحلیلی، حماسی – اساطیری و فولکلوریکِ شاهنامه که بخشِ مهمّی از آن‌ها در مجموعۀ جستارهای شاهنامه‌شناسی و مباحث ادبی (تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار،۱۳۸۱) آمده است.

در این مقاله، نام «ثریته» در اوستا و بسامد آن در نوشته های دوره ی میانه را بررسی و سپس نخستین پزشک را در کتاب های تاریخ ایران اسلامی معرفی می کنیم که برخی او را فریدون و برخی جمشید می دانند. سه شخصیت اسطوره ای ایران (ثریته، فریدون و جمشید) به نحوی با پزشکی ارتباط دارند و برای شناختن نخستین پزشک از میان آنان، باید هر سه نام را بررسی کنیم تا تفاوت منابع در ذکر ویژگی های این شخصیت را دریابیم. به نظر می رسد که فردوسی در چهاربیت ابتدایی توصیف جمشید، صفات ثریته را برای وی معرفی می کند. این سه شخصیت را در دوره های مختلف بررسی می کنیم تا دلیل این تغییر نام یا صفت را دریابیم.

محسن احمدوندی، از دبیران زبان و ادبیات فارسی، در یادداشتی که اخیراً توسط خبرنامه گروه آموزش زبان و ادب فارسی فرهنگستان زبان منتشر شده،‌ به انتساب اشتباه یک سروده معروف به فردوسی در کتاب ادبیات فارسی پایه نهم پرداخته است. او پیش‌تر در مقاله‌ای دیگر انتساب اشتباه یک سروده به سنایی را در کتاب‌های درسی بررسی کرده بود. احمدوندی در مقاله حاضر با استفاده از منابع متعددی ثابت می‌کند که سروده «چو ایران نباشد تن من مباد» از فردوسی نیست. یادداشت او به این شرح است:

در بخشهای پیشین افزون بر صنایع لفظی و معنوی، به مواردی چون تکرار، مَثَل، تمثیل، پند، مفاخره، خطبه، شخصیّت‌‌سازی از طبیعت و اشیا، منش‌سازی و روانکاوی اشاره شد و شواهدی ذکر شد. اینک بخش پایانی به نقل از شاهنامة چاپ انجمن مفاخر. هنگامی که مردم در توران از سیاوش استقبالی گرم می‌کنند، سیاوش به یاد ایران می‌افتد و برای اینکه پیران متوجه غمش نشود، رو را به سوی دیگر می‌کند؛ ولی پیران به حال او پی می‌برد و از تأثر لب به دندان می‌گزد:

اشاره: در بخشهای پیشین این نوشتار، به برخی از صنایع لفظی و معنوی اشاره شد و درباره تکرار، مَثَل، تمثیل، پند، مفاخره، خطبه و چشمی به پیرامون داشتن بحث شد. اینک ادامه مطلب: