اخبار

در زیبایی‌شناسی تحلیلی معاصر، دو پرسش مهم دربارة احکام زیبایی‌‌شناسانه وجود داشته است: یکی اینکه چگونه باید احکام زیبایی‌شناسانه را از دیگر احکام متمایز ساخت؟ پاسخ به این پرسش، نیاز کاملا مبرمی است هنگامی که یک حکم زیبایی‌شناسانه و یک حکم غیرزیبایی‌شناسانه دربارة موضوع واحد، با هم ناسازگار باشند. در چنین موردی، ظاهراً می‌توان حکم کرد که موضوع ارزش زیبایی‌شناسانه دارد؛ ولی افزون بر این، مثلا به لحاظ اخلاقی، یا به لحاظ کاربرد عملی موضوع، می‌توان درباره‌اش داوری منفی داشت. یک پرسش ناشی از این بیان، آن است که آیا ارزش منفی حکم غیرزیبایی‌شناسانه، باید برحکم زیبایی‌شناسانه فرضاً ناب، تأثیر بگذارد؟

شاید پرسش از نسبت «هنر» و «حقیقت» قدمتی به اندازه خود فلسفه یا حتی پیش‌تر از آن داشته باشد؛ چرا که فلسفه با تلاش‌های افلاطون برای به چالش کشاندن اعتبار و مرجعیتی شکل گرفت که هنرِ اسطوره‌پرداز و اسطوره‌ساز شاعرانی همچون "هومر"، "هزیود" و "پیندار" با خود به همراه داشت. این چالش و کشمکش با اخراج شاعران و هنرمندان از جمهوری "افلاطون" که وی آن را بر اساس عقل و حقیقت محض ساخته بود، ادامه یافت.

بررسی و کشف علل و عوامل تأثیر گذار در انفعال و احساس درونی و باطنی انسان را زیبایی شناسی قرآن نشکیل می دهد و پیش فرض ها و نگاه های بنیادین شناخت زیبایی قرآن را اصول و مبانی این زیبایی شناسی تشکیل می دهد.

در باب زیبایی شناسی طبیعت، در طی سه دهه اخیر دو نظریه مهم رویاروی یکدیگر قرار گرفته اند. پیروان هر یک از این دو نظریه کوشیده اند تا به لحاظ تاریخی مقتضیات پیدایش نگاه زیبا شناختی به طبیعت را تحلیل کنند. در این مقاله به بررسی اجمالی این دو نظریه می پردازیم.

جنگ هنرها شعر نقاشی آیا نقاشی باید همچون شعر خاموش و بی‌صدا باشد یا شعر باید تابلویی سخنگو باشد؟ این دو پرسش چکیده‌ی مجادلات طولانی شعر همچون نقاشی است که از دوره‌ی رنسانس تا لسینگ در جریان بوده است. این گزاره بیان می‌دارد که شعر مانند نقاشی از قدرت توصیف، القا و بازنمایی تصویری برخوردار است. نقاشان دوره‌ی رنسانس نقاشی را با شعر همتا کردند.اما داوینچی در رساله‌ی درباره‌ی نقاشی با بنیان نهادن سلسله‌مراتب بین هنرها، نقاشی را در صدر نشانده و آن را بر شعر متقدم می‌داند.

سخن از آنکه زیبایی‌شناسی جایگاه اثبات‌شده‌ای در فلسفه‌ی اسلامی داشته، سخن گزافه و مبالغه‌انگیزی نیست. با توجه به آستان تاریخی فهم فلسفی از معرفت در تمدن اسلامی و وجود سه نگرش اساسی در باور اندیشمندان مسلمان، آن هم در نحوه‌ی بیان اتفاقات جاریه در هستی، بهانه‌ی بجایی شد تا سخنان مغفول‌مانده‌ی سه تن از سردمداران تفکر اسلامی اعصار گذشته را با نگاهی تطابقی به مباحثی همچون ماهیت زیبایی، خلقت زیبایی، عالم خیال، عارف و هنرمند به ضیافت تحقیق بنشینیم؛ مراد از این سه مسلمان فیلسوف، «شیخ‌الرئیس ابن‌سینا»، «شیخ‌الشهید سهروردی» و «صدرالمتألهین ملاصدرا» است.

دوره آموزشی زیبایی شناسی قرآن به همت پژوهشکده مطالعات قرآنی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار می شود.

تعریف دایره‌المعارف بریتانیکا از واژه‌ی زیبایی‌شناسی[۱] (Munro, ۲۰۱۶) بر اساس انطباق نظریه، تجارب و رفتارهای صورت‌گرفته در آن حوزه است؛ «بررسی نظری هنر و انواع رفتارها و تجارب مربوط به آن»، معیار سنجش این بررسی درک حسی است که تاریخ دقیقی برای پیدایش آن نیست. بررسی تاریخ تمدن و رفتارشناسی انسان حاکی از آن است که ذهن آدمی همواره به زیبایی گرایش داشته و نظریه‌پردازی در این خصوص از عهد باستان شروع و معیارهای متفاوتی برای داوری در این خصوص مطرح شده است.

به نظر نویسنده، هدف وبر تأسیس و بنیانگذاری نوعی جامعه شناسی به مثابه "ابزار بیانی" است که بتواند بدون وضع احکامی که در آن به اسطوره متافیزیکی، ذوق شخصی یا خیر اخلاقی متوسل می شوند، به مسائل اجتماعی بپردازد.از این رو، جامعه شناسان با مهارت یافتن بر این ابزار عقلانی تلاش می کنند تا از برده شدن به واسطه عواطف خود یا به واسطه ارزش های رایج دیگران بپرهیزند. وبر تأکید می کند که نقد بی وقفه و جدی ایده ها یا تحلیل کامل علل اجتماعی باید به لحاظ منطقی از نکوهش نتایج واقعی تاریخی یا ستایش دستاوردهای فرهنگی خاص مجزا باشد یعنی ذوق زیبایی شناسانه و مسائل عملی اخلاق در مقایسه با مسائلی که تفکر جامعه شناسانه به آن ها معطوف است نقش کاملاً متفاوتی را در قلمرو ذهن ایفا می کنند.

همانگونه که در حوزه انديشه، دوره رنسانس را دوره اي متمايز دانسته اند، هنر نيز در اين دوره دگرگونيهاي زيادي را از سر گذراند. يکي از نمايندگان بارز اين دوره لئوناردو داوينچي بود که نگرشهايش به پديده هنر نه در روزگار خودش، بلکه پس از او موجب ايجاد پايه هاي هنر مدرن گرديد. او با تلاشي که در ادغام و يکپارچگي هنر و دانش انجام داد، به تدريج از نقش و تاثير الهام و مکاشفه در هنر کاست.