اخبار

چه سرّی در میان است که ایرانیان چنانکه داریوش شایگان می‌نویسد: «از میان صدها شاعری که تاریخ ادبیات ایران به خود دیده است تنها پنج شاعر (یا به عقیده برخی شش شاعر) را در مقام نمونه‌های اعلای بینش شاعرانه خویش برگزیده‌اند.»

داریوش شایگان درنشست «جستجوی فضاهای گمشده درمعماری» گفت: میان مسکن و فضای بنا شده وفضای ذهن واقلیم دل هم‌شکلی‌های اجتناب ناپذیری وجود دارد.معماری همیشه تحقق یک رویا یا یک تخیل بزرگ بوده است.

«جنون هشیاری»، بحثی درباره اندیشه و هنر شارل بودلر، در میان آثار دیگر داریوش شایگان شاید، جایگاهی تکین داشته باشد. البته مفهوم فرهنگ بر تمام آثار این متفکر معاصر سایه انداخته است. او هیچ‌گاه با ادبیات و هنر بیگانه نبوده، گواه این مدعا نیز جدا از ارجاعات دقیق و بسیار ادبی و هنری در آثارش، مقالات و مواضعی است که نسبت او را با ادبیات و هنر نشان می‌دهند.

به سر می‌بردیم و در ضیافتی كه غرب پس از آهنگ رنسانس و اصلاح دینی تدارك دیده بود، حضور نداشتیم؛ ضیافت مدرنیته. حكومت صفویه كه نوید بخش دوران شكوفایی و حشمت و شوكت دوباره ایران بود پس از بروز یك سلسله ناآرامی‌ها و جنگ‌های داخلی رو به سستی و فتور نهاد و پس از آن و در دورانی كه سرمایه‌داری جهانی در حال ظهور بود؛ ایران دوران قاجار به تعبیر والرشتاین موقعیت پیرامونی پیدا كرد و به حاشیه رانده شد.

نشست نقد و بررسی کتاب «پنج اقلیم حضور» نوشته ی دکتر داریوش شایگان، عصر یکشنبه 23 آذر، در تالار باستانی پاریزی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران برگزار شد.

محمدمنصور هاشمی، مدیر گروه کلام و فرق بنیاد دایرةالمعارف اسلامي در نشست نقد و بررسی کتاب «پنج اقلیم حضور» داریوش شایگان، با اشاره به تاکید بر اهمیت شاعرانگی ایرانیان در این کتاب گفت: شکل نگرفتن یا حتی اقبال گروه‌های بنیادگرا و وحشیانی چون داعش در تاریخ ایران به دلیل آن است که ایرانیان در کنار قرآن با دیوان حافظ نیز انس داشته‌اند.

داریوش شایگان از اندیشه‌ورزان و فرزانگان کشور است و اثرش، «پنج اقلیم حضور» بحث مهم خصلت شاعرانگی مردم ایران‌زمین را دوباره باز کرده است. نگاه ایشان بیشتر فرهنگ‌شناختی و فلسفی است و نقش شاخص شعر و ادب را در تدوین فرهنگ ایرانی- اسلامی ترسیم می‌کند. ضمن معرفی کتاب، گفتار زیر می‌کوشد به پدیده شاعرانگی به‌عنوان عنصری نشانگر ویژگی تاریخ و ذهنیت ایرانی بنگرد چون معیار مناسبی است برای تحلیل و شناختن فرهنگ، جامعه و گذشته پیچیده ما. از این‌رو، به تفاوت «عقلانیت» ایرانیان که دمسازتر با حکمت است تا فلسفه و دو جنبه مساله، یعنی شاعرانگی و «شعرزدگی»، اشاره خواهد شد، به‌خصوص که برخی بر این باورند که علاقه ایرانیان به تاریخ پرشکوه خود یا شیفتگی‌شان نسبت به ادب و عرفان میهنشان مانع تحول و ابتکار شده یا زمینه‌ساز رکود و امتناع تفکر شده است. می‌توان گفت که در پسِ جستار شایگان، موضوع جدال یا گفت‌وگوی سنت و تجدد نیز مطرح است.

«پنج اقلیم حضور» عنوان آخرین کتاب داریوش شایگان به زبان فارسی است که درباره خصلت شاعرانگی ایرانیان است. به بهانه انتشار این کتاب، همراه با محمدمنصور هاشمی در یک عصر پاییزی میهمان او بودیم. گفت‌وگوی ما در خانه داریوش شایگان برگزار شد؛ خانه‌ای مدرن، با وجوهی که به میهمان می‌فهماند این‌«جا» خانه‌ کسی است که با تمام اصالت و البته وجوه مدرن زندگی‌اش، هویت شرقی - از هند تا ایران - دغدغه اصلی اوست، نظیر آنچه در آثارش نیز مشهود است. شایگان آنچه در این کتاب آمده را صرفا حاصل نگاهی از بیرون عنوان می‌کند و تاکید دارد دعوی هیچ‌گونه ارزش‌ داوری را نداشته و تنها کوشیده شاعرانگی ایرانیان را آنطور که هست نشان دهد. او در این کتاب می‌کوشد از خلال بررسی «فردوسی، خیام، مولوی، سعدی و حافظ» ارتباط ایرانیان را با شاعرانشان پدیده‌ای به‌غایت استثنایی و یگانه نشان دهد.

پنج شاعر کلاسیک ایران، دست‌مایه تالیف کتابی با عنوان «پنج اقلیم حضور: بحثی درباره شاعرانگی ایرانیان» به قلم دکتر داریوش شایگان شده‌اند؛ کتابی که نگارنده در آن، اشعار شاعران را با چشم‌اندازی معنوی و فلسفی بررسی کرده است.

هر دوره‌یی از تاریخ هر سرزمین، فرهنگ زنده‌ و اندیشمندان خاص خود را دارد. این اندیشمندان كسانی‌اند كه آگاهانه یا ناخود‌آگاه مساله‌های آن سرزمین و فرهنگ را مطرح می‌كنند و مطالبی می‌گویند و می‌نویسند كه در فرآیند تاریخ آن سرزمین و فرهنگ از دغدغه‌های شخصی فراتر می‌رود و بخشی از دغدغه‌های فكری دوره‌یی را می‌نمایاند. بر‌اساس این نگرش، داریوش شایگان از اندیشمندان معاصر ایران است.