حداد عادل: نظم منطقی در این کتاب دیده می‌شود که حکایت از تسلط نویسنده دارد

1393/12/4 ۱۰:۵۵

رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی در نشست نقد و بررسی کتاب «سهروردی، افکار و آثار او: تأملی در منابع فلسفه اشراق» گفت: در این کتاب یک نظم منطقی می‌بینید که حکایت از تسلط نویسنده بر شیوه تحقیق، قطع‌نظر از موضوع آن دارد. همچنین کتاب می‌تواند الگویی برای کسانی باشد که می‌خواهند کتابی درباره یک فیلسوف تألیف کنند.

رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی در نشست نقد و بررسی کتاب «سهروردی، افکار و آثار او: تأملی در منابع فلسفه اشراق» گفت: در این کتاب یک نظم منطقی می‌بینید که حکایت از تسلط نویسنده بر شیوه تحقیق، قطع‌نظر از موضوع آن دارد. همچنین کتاب می‌تواند الگویی برای کسانی باشد که می‌خواهند کتابی درباره یک فیلسوف تألیف کنند.

غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی روز سوم اسفندماه در نشست نقد و بررسی کتاب «سهروردی، افکار و آثار او: تأملی در منابع فلسفه اشراق» که در سرای اهل‌قلم برگزار شد، طی سخنانی گفت: انگیزه من قبل از هر چیز زیارت دکتر مجتهدی بود که مدت‌ها بود ایشان را ندیده بودم. ارادت من به ایشان از سال 48 بود که پا به دانشکده ادبیات گذاشتم. چهارشنبه هفته گذشته نسخه‌ای از کتاب را دیدم و فهرست کتاب را مشاهده کردم.

وی ادامه داد: تعجب کردم که دکتر مجتهدی چگونه وارد مباحث فلسفه اسلامی شدند، چون آنچه از ایشان معهود و متوقع بود تألیف کتاب در فلسفه جدید غرب و فیلسوفانش مانند دکارت، هگل، کانت و ... بوده و این نخستین بار است که ایشان کتابی درباره یک فیلسوف ایرانی می‌نویسد و البته این موضوع حکایت از وسعت نظر ایشان دارد.

وی بابیان اینکه کتاب «سهروردی، افکار و آثار او: تأملی در منابع فلسفه اشراق» می‌تواند الگویی برای کسانی باشد که می‌خواهند کتابی درباره یک فیلسوف تألیف کنند افزود: در سنت فلسفی ما توجه به زمینه و زمان فکر فلسفی نبوده است. این مطلبی است که شهید مطهری هم در مقاله‌ای به آن اشاره می‌کند و آن را ضعف سنت فلسفی ما می‌داند. کار دکتر مجتهدی در این کتاب به لحاظ صورت و صورت‌بندی می‌تواند الگویی برای دانشجویان جوانی باشد که قصد تألیف کتاب دارند.

به گفته این استاد دانشگاه، در این کتاب یک نظم منطقی می‌بینید که حکایت از تسلط نویسنده بر شیوه تحقیق، قطع‌نظر از موضوع آن دارد. بخش‌های مختلف کتاب شامل زندگی‌نامه، آثار، افکار، تمثیل‌ها، مسائل سیاسی روزگار سهروردی، سرنوشت حکمت اشراق او و سهروردی در مغرب زمین است. این‌یک الگو است. شما اگر بخواهید کتابی دربار ملاصدرا بنویسید، می‌توانید این چارچوب را رعایت کنید. این ارزشی است که نباید در کنار ارزش‌های محتوایی کتاب فراموش شود.

حداد عادل در بخش دیگری از سخنانش با تأکید بر اینکه امروز کمتر قوت مهندسی کتاب را می‌بینیم گفت: حتی در مقاله‌ای که دانشجویی می‌نویسد و ما تصحیح می‌کنیم، متوجه می‌شویم دانشجو محفوظات را مدیریت نشده روی کاغذ می‌ریزد بدون اینکه هندسه بحث را شناخته باشد.

وی درباره علت علاقه خود به سهروردی گفت: ما حکمت‌الاشراق را با دکتر سید حسین نصر در دوره فوق‌لیسانس خواندیم. در آن زمان هانری کربن هم به ایران آمده بود و به دانشگاه ادبیات می‌آمد. آنجا ما دانشجویان فلسفه جمع می‌شدیم و هانری کربن هم با موهای آویخته سپید سخنرانی می‌کرد. از همان زمان من همیشه یک عشق و علاقه‌ای به سهروردی و تتبع در فکر او داشتم.

وی با اشاره به نام‌گذاری سهروردی بر کتاب‌هایش از مجتهدی پرسید که علت نام‌گذاری سهروردی در کتاب‌هایش چیست؟ چون نام‌گذاری کتاب‌ها و رساله‌های سهروردی برخلاف روش فلاسفه دیگر است و او از نام‌های شاعرانه‌ای که فیلسوفان سراغ آن نمی‌روند مانند آواز پر جبرئیل و روزی با جمعات صوفیان استفاده می‌کند.

مجتهدی نیز در پاسخ به این پرسش گفت: فلسفه ذوقی این اجازه را به مؤلف می‌دهد که به‌صورت استعاره صحبت کند. در اینجا فلسفه محض دانشگاهی مطرح نیست. سهروردی فقط یک فیلسوف و مدرس به معنای عادی نیست و با ایما، اشاره، استعاره و تمثیل سخن می‌گوید.

حداد عادل در پرسش دیگر از مجتهدی پرسید که در دعوای اصالت وجود و ماهیت، آیا سهروردی اصالت ماهیتی است و آیا طرح این پرسش برازنده فلسفه اوست و فلسفه‌اش در این بخش می‌گنجد؟

مجتهدی نیز در پاسخ توضیح داد: به‌هرحال میرداماد صددرصدی اصالت ماهیتی است. در سهروردی، به گفته هانری کربن، ماهیت حضور وجودی دارد و رئالیسم واقع‌بینی قرون‌وسطی در گفته‌های سهروردی هست و فرشتگان واقعاً حضور دارند.

وی در پایان سخنانش تأکید کرد:‌در سهروردی اصالت ماهیتش درعین‌حال جدایی او را با فلسفه مشاء نشان می‌دهد. درحالی‌که فلسفه ملاصدرا به‌طرف اصالت وجود می‌آید و به ارسطو از نو میدان می‌دهد اما در سهروردی ارسطو خوانده می‌شود اما میدانی به او داده نمی‌شود.

ایبنا