علیرضا ملایی‌توانی: علاقه به تاریخ‌خوانی در میان مردم ما اندک است

1402/6/8 ۱۱:۴۱

علیرضا ملایی‌توانی، رییس هیات مدیر انجمن ایرانی تاریخ گفت: به نظرم علاقه به تاریخ‌خوانی در میان مردم ما اندک است علیرغم اینکه کشور ما یک کشور تاریخی است. ضمن اینکه تاریخ ما تاریخی سیاسی است و اغلب کتاب‌های تاریخی به سرگذشت و وضعیت اهل قدرت و سیاست اختصاص داشته است و کمتر به تاریخ اجتماعی و اقتصادی پرداختند.

چرا تاریخ صنعت ایران تا کنون ثبت نشده است؟

علیرضا ملایی توانی، رئیس هیئت مدیر انجمن ایرانی تاریخ در ششمین کنگره ملی تاریخ‌دانان ایران با موضوع «تاریخ صنعت و صنعتگران ایرانی، از صنایع دستی دیروز تا کارخانه‌های امروز» گفت: به نظرم این کنگره نخستین قلمروهای گسترده ورود علوم انسانی به عرصه‌های اجتماعی و اقتصادی ایران باشد.

او افزود: ما همه می‌دانیم در یکصد و پنجاه ساله واحد‌های صنعتی در ایران ظهور کردند و از بین رفتند و در همین دوره مجموعه‌ای از سیاست‌های صنعتی در ایران انجام شد اما وقتی به این مجموعه نکاه می‌کنیم نه خاطرات و روایات این صنعتگران در اختیار ما نیست و تصویر روشنی از این تلاش نداریم و اکنون بسیاری از اسناد و مدارک آنها در دسترس ما نیست.

وی ادامه داد: تصور من این است که اگر در وضعیتی بودیم که خاطرات و اسناد آنها بر جای می‌ماند و ما روایت روشنی از تاریخ صنعت در دست داشتیم امروز وضعیت صنعت ما به این شکل نبود. چرا خاطرات و سرگذشت آنها در میان نیست ما در همایش‌هایی از این دست می‌کوشیم که به تاریخ این صنعت بپردازیم.

این عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی عنوان کرد: به نظرم اگر ما به عرصه تاریخ صنعتی ورود کنیم دانشجویان می‌توانند در پایان نامه‌های خود سراغ موضوعاتی از این دست بروند موضوعات نویی را می‌توان پژوهش کرد و در زمینه تاریخ صنعت ایران تحرک جدی را ایجاد کرد.

ملایی توانی گفت: دیگر اینکه با پژوهش بر تاریخ صنعت می‌توانیم تجربه‌های گذشته را به دست بیاوریم و با تکیه بر تاریخ صنعت انباشت تجربه را به دست آورد و با تکیه بر آن در زمینه صنعت حرکت کرد.

وی افزود: با گسترش تحقیقات در تاریخ صنعت می‌توانیم آگاهی‌های ایرانیان را از حوزه صنعت گسترش داد به ویژه که ما در این زمینه کاری انجام ندادیم و این حوزه جای کار بسیار برای پژوهشگران دارد و با حضور در کارخانه‌ها می‌توان مراکز اسنادی در واحد‌های صنعتی درست کرد و رویکرد آنها را بر پایه اسناد و مدارک تنظیم کرد.

رییس هیئت مدیر انجمن ایرانی تاریخ بیان کرد: با ورود تحصیلکردگان تاریخ به واحد‌های صنعتی و ثبت تجربه آنها می‌توان تاریخ یک تجربه صنعتی را برای آینده نگه داشت و دلایل موفقیت و شکست آنها را دریافت. با پژوهش تاریخی در واحد‌های صنعتی می‌توان میان علوم انسانی صنعت پیوند برقرار کرد. به ایجاد حس غرور ملی منجر می‌شود که بدانیم صنعتگران ایرانی در چه شرایطی صنعت ایران را اداره کردند.

چرا تاریخ صنعت ایران تا کنون ثبت نشده است؟ به نظرم علاقه به تاریخ‌خوانی در میان مردم ما اندک است علیرغم اینکه کشور ما یک کشور تاریخی است. ضمن اینکه تاریخ ما تاریخی سیاسی است و اغلب کتاب‌های تاریخی به سرگذشت و وضعیت اهل قدرت و سیاست اختصاص داشته است و کمتر به تاریخ اجتماعی و اقتصادی پرداختند.

نکته دیگر بی‌اعتمادی که میان تاریخ‌نگاران و صنعتگران وجود دارد و کسانی که در این زمینه پژوهش‌ها و تحقیقاتی انجام دادند بر این باور هستند که تحقیق در این زمینه بسیار دشوار است چون به دلیل بی‌اعتمادی که در این میان وجود دارد دسترسی به اسناد و مدارک و تجربیات صنعتگران دشوار است. ورود به این قلمروها، نیاز به فضای آزاد و آزادی قلم و بیان است که امنیت خاطر پژوهشگران را فراهم آورد.

سید علی قاسم‌زاده، رییس دانشگاه قزوین گفت: تاریخ عرصه آموزش و اندیشیدن است و یکی از ابزار مهم آینده‌نگری است و به نظرم تاریخ گذشته نیست و همین همایش آغاز آینده است و شما باید نقش خود را بیش از گذشته نشان دهید. تاریخ بینارشته‌ای‌ترین رشته علوم انسانی است و امروز باید سعی کنیم بیشترین نقش را در نقشه کشور داشته باشیم.

وی بیان کرد: این بینا رشته‌ای نگاه کردن است که می‌تواند در ترسیم نقشه کشور نقش ایفا کند و چنین همایش‌هایی می‌تواند در هم‌افزایی علمی راهگشا باشد. به نظرم نقش دانشگاه به عنوان راویان صادق نباید فراموش شود که دانشگاه می‌تواند مدل موفقی از الگوی پیشرفت را به کشور ارایه کند.

عبدالعلی آل‌بویه، رییس دانشکده ادبیات دانشگاه قزوین گفت: امروز که بیش از هر زمانی ایران در تهاجم قرار گرفته است نیاز به آگاهی از تاریخ ایران اسلامی است و برای حفظ ایران باید به تاریخ مراجعه کرد.

تاریخ نشان می‌دهد چرا در توسعه از کره جنوبی جا ماندیم؟

محمد قاسمی، رییس اتاق بازرگانی تهران در همایش تاریخ صنعت و صنعتگران ایرانی گفت: چرا خلق ثروت در ایران شکل نمی‌گیرد؟ باید دید ارتباط بین بخش‌های مختلف اقتصادی وجود ندارد یعنی ارتباطی میان بخش کشاورزی و صنعت وجود ندارد و ما در بررسی‌های خود شبکه اقتصادی چین، کره و برزیل را رصد کردیم و دریافتیم که شبکه اقتصادی ایران بیشتر مال‌روست و هر کس هر راهی که خودش خواسته رفته است.

وی افزود: در این میان حجم منابع مالی در اختیار ما چهار برابر کره جنوبی است و در این میان به تحلیل‌های اجتماعی و تاریخی نیاز داریم تا دریابیم مشکل کجاست. باید مسایل ظاهری را کنار بزنیم تا مسایل عمیق رو شود تا به صنعتگران و اقتصاددان ما بگوید که مشکل از کجاست. ضمن اینکه دریابیم چرا صدا و سیمای ما در فیلم‌ها و سریال‌های خود چهره‌ای هیولایی از اقتصادگران را نشان می‌دهد و هنوز نگاه گنج قارونی به اقتصادگران دارند.

امروز باید نگاه کنیم که از این نوع تبلیغات اقتصاد قوی درمی‌آید؟ خیر با برگزاری همایش‌ها می‌توان مسایل عمیق اقتصاد را نشان داد تا در ایران نیز شبکه اقتصادی قوی به وجود بیاید.

ششمین کنگره ملی تاریخ‌دانان ایران در همایش تاریخ و صنعتگران ایرانی (از صنایع دستی دیروز تا کارخانه‌های دیروز) 8 و 9 شهریور 1402 در دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) برگزار می‌شود.

منبع: ایبنا