آستان قدس رضوی نسخه خطی کهن «دیوان حافظ» را رونمایی کرد

1400/7/21 ۱۰:۲۳

نسخه خطی 584 ساله «دیوان حافظ» موجود در مرکز نسخ خطی کتابخانه آستان قدس رضوی در نودوهشتمین برنامه سه‌شنبه‌های علمی فرهنگی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی معرفی و رونمایی شد.

به گزارش گنجینه رضوی،کارشناس ارزشیابی و ثبت نسخ خطی آستان قدس رضوی در این مراسم که به صورت وبیناری و با حضور محدود پژوهشگران و کارشناسان نسخ خطی برگزار شد، با اشاره به نگهداری 8هزار و 200  نسخه خطی با موضوع ادبیات در مرکز نسخ خطی کتابخانه آستان قدس رضوی اظهار کرد: از این تعداد، 166 نسخه خطی مربوط به دیوان حافظ است.

سیدرضا صداقت حسینی نسخۀ رونمایی شده در این مراسم را قدیمی‌ترین نسخه خطی دیوان حافظ موجود در این مرکز خواند و افزود: این نسخه به خط نستعلیق خوش 14سطری و در 186 برگ توسط عبدالرحمان خوارزمی در نوزدهم شعبان سال 859 و تنها 67 سال پس از وفات حافظ شیرازی کتابت شده که به شماره 51069 در گنجینۀ رضوی به ثبت رسیده است.

وی در تشریح برخی ویژگی‌های رسم الخط این دیوان توضیح داد: کاربرد «ک» به جای «گ»، «ج» به جای «چ»، «ب» به جای «پ»، حرف اضافه «به» متصل به واژه بعد، قرار دادن سه‌نقطه زیر حرف «س» و دو‌نقطه زیر حرف «ی» و همچنین اتصال فعل «است» به واژه قبل، در این نسخه مشاهده می‌شود و در فاصله میان دو غزل، کتیبه زرین با عبارت «و له ایضا» مشاهده می‌شود.

555 نسخه خطی «دیوان حافظ» در کتابخانه‌های ایران

همچنین دکتر مرتضی عمرانی، مدرس دانشگاه پیام نور در این مراسم، در باب دیوان حافظ اظهار کرد: هیچ دیوانی همچون دیوان حافظ به لحاظ تعدد در نسخه وجود ندارد؛ به‌طوری‌که 555 نسخه خطی از این دیوان در کتابخانه‌های سطح ایران موجود است که از این تعداد 166 نسخه در کتابخانه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.

وی در ادامه، به بررسی نسخه خطی دیوان حافظ در دانشگاه پنجاب لاهور پرداخت و با بیان اینکه این نسخه، مهم‌ترین سند زندگی حافظ است، افزود: عبارت عربی و ماده تاریخ وفات حافظ در این نسخه هم‌خوانی دارد و این در حالی است که در دیگر نسخ، این تطابق به چشم نمی‌خورد. او ادامه داد: پس از این نسخه، دیگر صاحبان تذکره از تخیلات خود یا به‌طور غیر مستقیم از گفته‌های گلندام به شرح زندگی حافظ شیرازی در مقدمه پرداخته‌اند.

این محقق با اشاره به اینکه این نسخه در نیمه اول قرن نهم کتابت شده است، خاطرنشان کرد: نسخه خطی دیوان حافظ دانشگاه پنجاب به لحاظ تاریخ کتابت در رتبه 17 قرار دارد.

عمرانی اضافه کرد: در این نسخه خطی سه قصیده در وصف حضرات معصومین(ع) و 6 پاره در مدح حضرت رضا(ع) مشاهده می‌شود که نشان از شیعه بودن حافظ یا ارادت این شاعر به اهل بیت(ع) دارد.

وی در بیان دیگر ویژگی‌های دیوان حافظ نسخۀ دانشگاه پنجاب گفت: این نسخه از حیث بسامد شعری در رتبه نخست و از لحاظ داشتن مقدمه جامع در رتبه سوم قرار دارد. همچنین هیچ‌گونه افتادگی در اوراق و واژه‌ها در این نسخه دیده نمی‌شود.

این پژوهشگر تأکید کرد: این نسخه خطی اولین نسخه از دیوان حافظ است که در مقدمۀ آن نام محمدگلندام ذکر شده است.

گفتنی است، بیستم مهرماه، در تقویم ملی روز بزرگداشت حافظ شیرازی نامیده شده است.