در رثای استاد دکتر عباس زریاب خویی / احمد تفضلی

1399/11/14 ۱۳:۲۸

زمانی یکی از بزرگان فرهنگ و ادب ایران در ضمن مقاله ای در رثای یکی دیگر از دانشمندان ایران نوشت: «مرگ سایه ای خطاپوش دارد»! من هرگاه یکی از فضلا در می گذرد و سخنان اغراق آمیز دیگران را دربارۀ او می شنوم و می خوانم، بی اختیار به یاد این جملۀ حکیمانه می افتم و حال که قلم به دست گرفته ام تا مطلبی در رثای استاد دکتر زریاب بنویسم و به قول بیهقی«قلم را لختی بر وی بگریانم»، با خود می اندیشم که آیا این جمله در مورد او نیز صادق است یا نه؟

زمانی یکی از بزرگان فرهنگ و ادب ایران در ضمن مقاله ای در رثای یکی دیگر از دانشمندان ایران نوشت: «مرگ سایه ای خطاپوش دارد»! من هرگاه یکی از فضلا در می گذرد و سخنان اغراق آمیز دیگران را دربارۀ او می شنوم و می خوانم، بی اختیار به یاد این جملۀ حکیمانه می افتم و حال که قلم به دست گرفته ام تا مطلبی در رثای استاد دکتر زریاب بنویسم و به قول بیهقی«قلم را لختی بر وی بگریانم»، با خود می اندیشم که آیا این جمله در مورد او نیز صادق است یا نه؟ دور از من باد که بگویم استاد زریاب به دور از خطا بود. اما درست و منصفانه آن است که بگویم دانش و فضائل اخلاقی او چنان فراوان و فراخ دامن بود که جای چندانی برای خودنمایی خطاهای محتمل او نمی گذارد.

نوشتن و سخن گفتن دربارۀ زریاب کار دشواری است. باید جامعیت او را داشت که دریغا کسی ندارد. نگاهی به آثار پرمعنی و سنجیدۀ او در فلسفه و کلام و تاریخ و ادبیات و نسخه شناسی و خط شناسی و تبحر او در زبان های عربی و آلمانی و انگلیسی و فرانسه شاهد این مدعاست. من همیشه از خود پرسیده ام که مگر 24 ساعت شبانه روز ِ زریاب طولانی تر از آن ِ دیگران است که این همه می داند. بعد به خود پاسخ داده ام که البته نه، بلکه قدرت ذهن و هوش و حافظۀ او چند برابر دیگران است. من در ایران و در خارج از ایران محضر استادان بزرگ و پراعتباری را درک کرده ام. اما در ایران خود را همیشه شاگرد سه تن از استادانی دانسته ام که هرگز در کلاسشان ننشسته ام و در معنی ِ مرسوم کلمه شاگردشان نبوده ام و به آنان امتحانی نداده ام و از آنان نمره ای نگرفته ام. اما غالباً در محضرشان متواضعانه زانو زده و چیزها آموخته ام: شادروان مجتبی مینوی، شادروان دکتر زریاب و استاد عزیزم حضرت آقای محمدتقی دانش پژوه که خدا به سلامتش بداراد....

ایران شناسی سال هفتم تابستان 1374 شماره 26

دریافت مقاله

منبع: پرتال جامع علوم انسانی