غلط‌ نویسی در زبان فارسی و چالش‌های آن

1396/12/14 ۰۸:۳۰

در بحث و تحلیل چالش‌هایی که در مسأله غلط‌ نویسی وجود دارد پیش از هر گذاره‌ای باید به این موضوع دقت کرد که به‌هر حال زبان تغییر می‌کند؛ اما آن گاه که بخشی از شکل زبانی را وارد حوزه نقد اجتماعی می‌کنیم می‌بینیم این‌طور برخوردها با زبان در واقع یک نوع فعالیت‌های بازیگوشانه است که ممکن است هرکسی با لباسش، آرایش سر و صورتش یا با زبان انجام دهد

گونه‌های اجتماعی زبان

فرزان سجودی: در بحث و تحلیل چالش‌هایی که در مسأله غلط‌ نویسی وجود دارد پیش از هر گذاره‌ای باید به این موضوع دقت کرد که به‌هر حال زبان تغییر می‌کند؛ اما آن گاه که بخشی از شکل زبانی را وارد حوزه نقد اجتماعی می‌کنیم می‌بینیم این‌طور برخوردها با زبان در واقع یک نوع فعالیت‌های بازیگوشانه است که ممکن است هرکسی با لباسش، آرایش سر و صورتش یا با زبان انجام دهد؛ بخشی از این بازیگوشی‌ها در شکل نوشتار هم اتفاق می‌افتند؛ البته این را باید در نظر بگیریم که نوشتار اصولاً محافظه کارتر از گفتار است. نوشتار بسیار سخت‌تر از شکل گفتار خود را درگیر مسأله تغییر می‌کند. به‌عنوان مثال کلمه «خواهر» در گذشته‌های دور به همین شکل خوانده می‌شده و هنوز هم در برخی لهجه‌ها به همین شکل KHAVAHAR گفته می‌شود. پس همان‌طور که گفتم ملاحظه می‌کنید که خط تا چه حد محافظه کار بوده که ما امروز خاهر می‌گوییم و همان خواهر می‌نویسیم. همان‌طور که شما اشاره کردید این روزها بخصوص در فضای مجازی ما شاهد این هستیم که خط هم خیلی بی‌پرواتر شامل این گونه تغییرات شده است. چیزهایی که حتی بنیادهایی از علم زبان شناختی هم در خود دارد و در واقع باید گفت که بی‌سابقه و ریشه نیست، به‌عنوان مثال کسره اضافه. من می‌بینم که خیلی وقت‌ها به جای کسره «هـ» نوشته می‌شود. اساساً گذاشتن هـ در فارسی به جای کسره، سابقه دارد. شاهد مثالش هم کلمه«نامه» است. این موضوع تحلیل زبانشناختی دارد؛ در زبانی که کسره نوشته نمی‌شود کلمه دیگری جای آن را نمی‌گیره، بلکه این کسره اضافه با هـ نوشته می‌شود. یا به هر صورت نمونه‌های دیگری که شاید بشود گفت یک نوع بی‌انضباطی املایی است که البته خودش نوعی تشخص محسوب می‌شود. به عقیده من این موضوع ویژگی گونه‌های اجتماعی زبان در عصر ماست. نویسنده در این نوع خط آگاهانه نشان می‌دهد که بی‌انضباط است در املاء. چون می‌خواهد این شکل را تبدیل به یک نوع گفتمان مقاومت کند؛ آنهم در برابر نظام‌های ساختاری رسوب شده‌ای که غلط را از درست جدا می‌کند. حرف من به این معنا نیست که خود من هم از این شکل نوشتن استفاده می‌کنم. خیر. من هرگز این‌طور نمی‌نویسم، اما به‌کسی که این‌طور می‌نویسد هم نمی‌گویم که با این کار زبان فارسی را از بین خواهد برد. در هر حال اگر چه بسیار سخت اما خط هم دچار تغییر می‌شود. در جوامع زبانی دیگر با برنامه‌های بسیار پیچیده موفق شدند در خط تغییراتی به وجود بیاورند. باید قبول کنیم که در بسیاری از زبان‌ها شکل نوشتاری کلمات واقعاً دشوار شده. متولیان حوزه‌های فرهنگی در این کشورها خط را عوض نکردند بلکه در املا تحول به وجود آوردند و گفتند حروفی  را که خوانده نمی‌شوند  ننویسیم، مثل زبان آلمانی. به‌هر حال این تحول ضروری است اما شکل هیجانی‌اش در این نوع نوشتار فضاهای مجازی بروز بیرونی پیدا می‌کند.؛ شاید بتدریج ضرورت تغییر آن هم به شکلی برنامه‌ریزی شده  از سوی متولیان این حوزه در کشور ما هم احساس شود.

منبع: ایران