1396/7/25 ۱۰:۰۴
رییس اتحادیه ناشران و كتابفروشان كه به تازگی در نمایشگاه كتاب فرانكفورت حضور داشته است، راهكارهایی را برای حل مشكل نبود كپی رایت در داخل كشور ارایه و برای چندمین بار تاكید كرد كه رعایت حقوق مولف یا كپی رایت، اصلی‌‌ترین شرط حضور در بازار جهانی كتاب است.
ندا آل‌طیب: رییس اتحادیه ناشران و كتابفروشان كه به تازگی در نمایشگاه كتاب فرانكفورت حضور داشته است، راهكارهایی را برای حل مشكل نبود كپی رایت در داخل كشور ارایه و برای چندمین بار تاكید كرد كه رعایت حقوق مولف یا كپی رایت، اصلی‌‌ترین شرط حضور در بازار جهانی كتاب است. حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی كتاب به ویژه در سال‌های اخیر همواره فرصتی فراهم آورده است تا بار دیگر موانع حضور موثر كشورمان در بازار جهانی كتاب را مورد توجه قرار دهیم و در این میان نمایشگاه كتاب فرانكفورت به سبب اهمیت و قدمتی كه دارد، فرصتی مناسب است برای طرح جدی‌تر این مسائل به همین دلیل همزمان با اختتامیه این نمایشگاه در شامگاه ٢٣ مهر ماه، در گفت‌وگویی با محمود آموزگار، رییس اتحادیه ناشران و كتابفروشان به برخی از این مسائل پرداخته‌ایم. آموزگار در پاسخ به «اعتماد» درباره ارزیابی روند حضور ایران در نمایشگاه‌های بین‌المللی كتاب در چند سال گذشته می‌گوید: «واقعیت این است كه تا چند سال گذشته و به طور مشخص تا سال ٩١ حضور ایران در نمایشگاه‌های بین‌المللی بیشتر به منظور معرفی نمایشگاه بین‌المللی كتاب تهران در نمایشگاه‌های خارجی بوده و تلاش شده تا این حضور به نوعی نشان‌دهنده فرهنگ ایران و انقلاب باشد اما از سال ٩١ به دنبال مشورتی كه در همان نمایشگاه كتاب فرانكفورت انجام شد، تصمیم گرفتند همه شركت‌كنندگان در غرفه ایران حضور یابند. پیش از آن اغلب كسانی كه به ویژه در این نمایشگاه شركت می‌كردند، ناشران دولتی و عمومی بودند كه به صورت پراكنده در نمایشگاه‌ها حضور پیدا می‌كردند و آقای اشعری كه آن زمان مسوولیت باغ كتاب را بر عهده داشتند، پیشنهاد حضور همه شركت‌كنندگان را در غرفه ملی ایران دادند مثل بسیاری از كشورهای دیگر. به این ترتیب از اكتبر سال ٩٢ بخشی از غرفه كشورمان به اتحادیه ناشران و كتابفروشان تهران اختصاص پیدا كرد و اتحادیه فراخوانی به ناشران كل كشور داد و كتاب‌ها را انتخاب كرد و با استانداردهایی كه به ضوابط بین‌المللی نزدیك بود، به عرضه و معرفی كتاب‌ها مبادرت و بحث رایت را به طور جدی مطرح و پیگیری كرد.»
پنجره‌ای كه اتحادیه ناشران و كتابفروشان گشود آموزگار گریزی به سال‌های گذشته می‌زند: «پیش از این مقطع می‌توان گفت به طور جدی ناشران، پدیدآورندگان و نویسندگان و مولفان كشورمان توجهی به بازارهای خارجی نداشتند و حداكثر موفقیت را در انتشار یك كتاب، فروش همان میزان شمارگانی كه منتشر شده بود، مثلا هزار نسخه در یك بازه زمانی مطلوب، تلقی می‌كردند. در واقع هدف اتحادیه ناشران این بود كه پنجره‌ای به روی این عزیزان باز كند و نشان دهد كه همكاران‌شان در كشورهای دیگر به چه ترتیبی به عرضه حقوق كتاب‌های‌شان و تلاش برای فروش حق ترجمه و انتشار آثارشان به زبان‌‌های دیگر مبادرت می‌كنند و از این طریق درآمد قابل توجهی را برای خود كسب می‌كنند.»
هنوز در آغاز راهیم او كه نقطه آغازین این حركت را مثبت می‌داند، از افزایش تجربه‌ها در این زمینه نیز می‌گوید: «این شروع بسیار خوبی بود و طی چند سال گذشته، به جز دو سال پیش كه به علت ماجرای رونمایی از كتاب سلمان رشدی، حضور در نمایشگاه كتاب فرانكفورت از طرف كشورمان تحریم شد، این مسیر را ادامه دادیم و هر سال بر تجربیات‌مان افزودیم و مواردى را آموختیم و تقریبا می‌توان گفت با توجه به اقبالی كه هم از سوی مولفان، نویسندگان و پدیدآورندگان و هم ناشران نشان داده شد، راه درستی را طی كرده‌ایم كه البته هنوز در آغاز آن هستیم و قاعدتا باید جمع‌بندی مناسبی در این مرحله داشته باشیم و راه را ادامه دهیم تا به نتیجه برسیم.»
كپی رایت مساله جدی ما است همین كه صحبت نمایشگاه خارجی كتاب به میان بیاید، نخستین دلمشغولی، نبود كپی رایت در ایران است؛ هرچند در چند سال اخیر كه دولت بارها بر دیپلماسی فرهنگی تاكید داشته است، ضرورت توجه و پیوستن به قوانین جهانی، بارها بیان شده و اكنون نیز آموزگار بار دیگر بر اهمیت این موضوع صحه می‌گذارد: «بحث مراعات حقوق مولف یا كپی‌رایت یكی از مسائل جدی نشر كشور ما برای حضور در بازارهای جهانی است. چنانچه بخواهیم در بازارهای جهانی نشر حضور پیدا و به عرضه كتاب‌های‌مان مبادرت كنیم، قاعدتا باید ضوابط آن بازار را بپذیریم و این نكته اصلی ماجراست كه رعایت حقوق مولف یا كپی‌رایت اصلی‌‌ترین شرط حضور در این بازار است. مسلما و طبیعتا رعایت نكردن حقوق مولف بیرون از مرزهای ایران در رابطه با ناشران خارجی، مانعی است جدی برای حضور ما در بازار جهانی ولی در عین حال باید این را هم عرض كنم كه حضور ما در نمایشگاه‌های خارجی دقیقا می‌تواند كمك كند برای فهم بیشتر ضرورت مراعات این حقوق از سوی همكاران ما چه در حوزه نشر و چه در حوزه تالیف.»
نمایشگاه فرانكفورت دانشگاه مهم كتاب است او كه نمایشگاه كتاب فرانكفورت را دانشگاهی مهم برای همه دست اندركاران كتاب می‌داند، ادامه می‌دهد: «حضور همكاران ناشر، مولف، پدیدآورنده و نویسنده در نمایشگاهی مثل نمایشگاه كتاب فرانكفورت بسیار مهم است چراكه واقعا اغراق نیست اگر بگوییم این نمایشگاه، دانشگاه ویژه‌ای برای نشر است و هر كسی كه به نوعی دست‌اندركار موضوع كتاب است، قاعدتا باید از این نمایشگاه بازدید كند و مسلما درس‌های زیادی برای او خواهد داشت. از جمله اینكه چگونه در نمایشگاه به معنی اخص كلمه صرفا به نمایش آخرین آثار منتشر شده پرداخته مى شود و همین طور تقلا و تلاش برای معرفی آن آثار و فروش حقوق ترجمه و انتشار آنها به ناشران همكار در دیگر كشورها.» گاهی با این انتقاد رو به رو می‌شویم كه بیشتر بازدیدكنندگان غرفه ایران در نمایشگاه‌های خارجی، هموطنان ما هستند و شركت‌كنندگان خارجی كمتر در غرفه ما حاضر می‌شوند؛ پاسخ رییس اتحادیه ناشران و كتابفروشان به این انتقاد چنین است: « طبیعتا مراجعین به غرفه ایران كسانی هستند كه یا به كشور و فرهنگ و ادبیات و هنر ما علاقه‌مندند یا ناشرانی هستند كه مقاصد اقتصادی دارند. فراموش نكنیم نمایشگاه كتاب فرانكفورت، مركزی اقتصادی است و با انگیزه‌های اقتصادی برپا می‌شود، هرچند پیامدهای فرهنگى غنی‌ای هم در بر دارد اما مسلما مهم‌ترین هدف برگزاری این نمایشگاه، اقتصادی است. بنابراین ناشران بسیاری با این انگیزه در نمایشگاه حضور پیدا می‌كنند و مسلما زمانی به غرفه ایران مراجعه می‌كنند كه بتوانند از تعامل با شركت‌كنندگان، ناشران، مولفان و نویسندگان درآمدی كسب كنند و یك اتفاق اقتصادی را رقم بزنند. به این ترتیب متوجه می‌شویم اگر بخواهیم تعداد بازدیدكنندگان خارجی افزایش پیدا كند، هم باید برنامه‌هایی داشته باشیم كه از جاذبه‌های بیشتری برای پاسخگویی به نیازهای كسانی كه به فرهنگ و ادبیات كشور ما علاقه‌مند هستند، برخوردار باشند و از سوی دیگر بستر مساعدی را ایجاد كنیم برای آن دسته از ناشرانی كه با اهداف اقتصادی به این غرفه مراجعه می‌كنند.»
گرنت ایران شروع خوبی داشته است برخی ناشران معتقدند گرنت ایران ـ طرح حمایت از ترجمه و انتشار كتاب‌های ایرانی در دیگر كشورها ـ در خارج از كشور به خوبی معرفی نشده است و در نشست خبری نمایشگاه كتاب تاكید شد این طرح حتما در نمایشگاه فرانكفورت بهتر معرفی خواهد شد، در ارزیابی این موضوع، آموزگار می‌گوید: «موضوع گرنت، موضوعی جهانی است و می‌توان گفت اكثریت قریب به كل كشورهای جهان از این وسیله برای ترویج فرهنگ و ادبیات خود به ویژه در حوزه نشر استفاده می‌كنند. حتما در حوزه‌های دیگر هم این موضوع جریان دارد و به نوعی از جهانی شدن آثاری كه در كشورشان منتشر می‌شود، حمایت می‌كنند. خوشبختانه سرانجام، دولت ایران هم به این موضوع توجه نشان داده و امسال برای نخستین بار طرح گرنت مطرح شده و فكر می‌كنم شروع مناسبی داشته است و این خود می‌تواند انگیزه‌ای را فراهم كند برای جذب ناشرانی كه اگر حتی ترجمه و انتشار آثار ایرانی را سودآور نمی‌بینند، حداقل با دریافت بخشی یا تمام حق‌الترجمه كتاب، انگیزه بیشتری برای انتشار آن پیدا كنند. باید بعد از بازگشت از نمایشگاه فرانكفورت، تمام تماس‌هایی را كه در این ارتباط واصل شده جمع‌بندی و دسته‌بندی كنیم تا بتوانیم ارزیابی دقیق‌تری داشته باشیم كه تا چه حد راه را درست طی كرده‌ایم.»
امسال غرفه تركیه هم برنامه موسیقی داشت انتقاد دیگری كه به حضور ایران در نمایشگاه‌های خارجی وارد می‌شود، اجرای برنامه‌های حاشیه‌ای مانند موسیقی یا نمایش است كه برخی معتقدند اجرای این برنامه‌ها بخشی از توجه بازدیدكنندگان را جلب می‌كند و باعث كم‌توجهی به كتاب می‌شود. همین موضوع آخرین مبحثی است كه با محمود آموزگار در میان گذاشته‌ایم: «البته من هم موافقم كه وقتی در نمایشگاه‌های كتاب شركت می‌كنیم، توجه داشته باشیم كه كتاب محور اصلی غرفه ما باشد ولی این به هیچ‌وجه منافی عرضه دیگر هنرهای كشورمان نیست. جالب است كه امسال برای نخستین بار می‌دیدم در غرفه تركیه كه كنار غرفه ما قرار داشت، به نمایش خوشنویسی پرداخته بودند و كسی آنجا نشسته بود و خط سابق تركیه را خطاطی می‌كرد چراكه سال‌هاست خط ترك‌ها تبدیل به لاتین شده و این هنرمند در غرفه كشورش همان خط سابق را خطاطی می‌كرد. این قضیه نشان می‌دهد در دل آن خط و رسم قدیم زیبایی و هنری نهفته است كه در خط جدیدشان نیست و در عین حال در افتتاحیه، اختتامیه و نیز روز ملی‌شان، برنامه موسیقی هم داشتند.»
قانون مصوب سال ٤٨ مغایرتی با شرع ندارد محمود آموزگار راهكارهایی هم براى این موضوع ارایه می‌دهد: « دغدغه‌هایی در كشورمان درباره پیوستن به كنوانسیون برن وجود دارد و ابهاماتی نیز در این خصوص مطرح است كه لازم است به آنها توجه شود. به این معنا كه با پیوستن به این پیمان، ناچاریم مجموعه مقررات بین‌المللی را رعایت كنیم و شاید این در كوتاه‌مدت آسیب‌هایی را به ما بزند كه نیازمند بررسی بیشتری است ولی در عین حال اعتقادم بر این است كه باید حقوق مولف را به رسمیت بشناسیم. با توجه به اینكه قانون حمایت از مولفان مصوب سال ٤٨ بعد از انقلاب هم كماكان معتبر است و فقهای شورای نگهبان هم آن را مخالف شرع اسلام تشخیص نداده‌اند و بنابراین حق مولف با توجه به اینكه می‌تواند از زیان‌های رعایت نكردن حقوق مولف خارجی جلوگیری و به آن حوزه نیز تسری پیدا كند و بهترین شكلش این است كه در قالب یك قانون ملی به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد و هر زمان كه مسوولان لازم دانستند، نمایندگان مجلس نسبت به اصلاح و حتی تغییر آن اقدام كنند و در این فاصله كنوانسیون برن با دقت بیشتری مورد مطالعه قرار بگیرد و ابهامات آن رفع شود و در صورتی كه پیوستن آن به نفع ما تشخیص داده شد، این كار را انجام دهیم.»
منبع: ایبنا
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید