نگاهی به جایگاه وقف در اسلام و ملل گذشته

1396/5/2 ۰۹:۴۴

کتاب «ارزش وقف در اسلام» به قلم فاطمه زکی ضمن بیان تاریخچه‌ای از وقف در دیگر ادیان و ملل گذشته، جایگاه این سنت را در اسلام و سیره معصومین بررسی می‌کند.

 
کتاب «ارزش وقف در اسلام» به قلم فاطمه زکی ضمن بیان تاریخچه‌ای از وقف در دیگر ادیان و ملل گذشته، جایگاه این سنت را در اسلام و سیره معصومین بررسی می‌کند.

وقف سنت حسنه‌ای است که در گذشته‌های بسیار دور در تمدن‌های کهن ریشه دارد و با ظهور اسلام رونقی دیگر یافته و با اثرپذیری از جهان‌بینی اسلامی و برخورداری از احکام شرعی در زمینه‌های مختلف مذهبی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی به جریان خود ادامه داده است.
 
کتاب «ارزش وقف در اسلام» با هدف ترویج فرهنگ دینی و انسانی وقف و آشنایی با موقوفات ائمه (ع) و ارزش وقف در جامعه اسلامی و نگاهی به تاریخچه وقف در جوامع گذشته و غیراسلامی در چهار بخش با عنوان‌های «کلیات وقف»، «جایگاه وقف در اسلام»، «وقف در سیره معصومین (ع)» و «اثرات و ثمرات وقف» تدوین شده است.
 
معنای وقف، وقف در قرآن، وقف در روایات و احادیث، وقف در میان غیرمسلمانان، وقف در حجاز قبل از اسلام، وقف در میان مصریان قدیم، وقف در میان اقوام آریایی، وقف در میان رومیان و وقف در حقوق انگلوساکسون از جمله سرفصل‌های نخستین بخش کتاب است.
 
در  صفحه 29 درباره «وقف در میان اقوام آریایی» آمده است: «از میان ملل قدیم، اقوام آریایی‌نژاد خاصه ایرانیان که از زمان‌های بسیار قدیم به پیروی از آیین و کیش خود به کارهای نیک و آبادانی و دستگیری از درماندگان و بینوایان توجه بسیار می‌داشتند به یقین دارای موقوفات و نذورات بسیاری برای نگهداری معابد و آتشکده‌های خود بوده‌اند که پاره‌ای از آنها در بعضی از شهرستانهای ایران از قبیل یزد و کرمان، هنوز در نزد زرتشتیان باقی و دایر است. از روی قرائن می‌توان حدس زد که آتشکده معروف آذرگشسب در بلخ موقوفات و نذور بسیار داشته است. (شهابی، تاریخچه وقف، ص 2)».
 
مخاطبان این کتاب در بخش دوم با موضوعاتی همچون وقف از نظر آیات، تفاسیر مختلف درباره باقیات صالحات، وقف از دیدگاه روایات و وقف از دیدگاه فقها آشنا می‌شوند.
 
در این بخش و در صفحه 83 درباره اهمیت و جایگاه وقف در کلام امام جعفر صادق (ع) می‌خوانیم: «امام صادق علیه‌السلام فرمود: شش خصلت است که انسان بعد از مرگش از آنها نفع می‌برد. فرزند صالحی که برای او استغفار نماید، کتابی که برجا گذارد و خوانده شود و چاهی را که حفر کرده باشد و درختی را که کاشته باشد و صدقه آبی را که جاری نموده و روش نیکویی را که بعد از او به آن عمل شود.»
 
سومین بخش کتاب نیز با محوریت «وقف در سیره معصومین (ع)» به مواردی همچون موقوفات پیامبر اکرم (ص) و حضرت فاطمه (س)، موقوفات امیرالمومنین علی (ع) و موقوفات دیگر معصومین اختصاص دارد.
 
نویسنده در بخش پایانی نیز «اثرات و ثمرات وقف» را به‌صورت اثرات فردی و اثرات اجتماعی دسته‌بندی کرده است.
 
در صفحه 189 کتاب در ارتباط با اثرات فردی وقف آمده است: «برخی از اعمال هستند که آثارشان حتی بعد از مرگ از بین نی‌رود و مردمی که در دنیا هستند، تحت‌تاثیر آثار خوب یا بد آن اعمال هستند، یعنی علاوه بر آثار ما تقدم، دارای آثار ما تأخر هستند. آن کسی که راه و روش خوب را در جامعه پایه‌گذاری می‌کند اگر تا هزاران سال پس از مرگ وی نیز ادامه یابد، بطور پیوسته به دفتر اعمال وی پاداش افزوده می‌شود. مثلا کسی زمینی را برای مدرسه یا بیمارستان وقف کند و از دنیا برود و تا زمانیکه این اثر موجود باشد و مردم از آن نفع ببرندف ثواب این عمل همچنان برای این واقف خواهد بود.»
 
نخستین چاپ کتاب «ارزش وقف در اسلام» در 240 صفحه با شمارگان یک‌هزار نسخه به بهای 18 هزار تومان از سوی انتشارات مسعی به بازار نشر عرضه شده است.

منبع: ایبنا