1395/9/24 ۱۰:۳۳
در ستایش 80 سالگی نهادِ مردمشناسی در ایران
علی مرتضوی فومنی «مردمشناسی» به معنای آکادمیک در ایران، شاخهای از علومِ اجتماعی و برگردانِ مصطلحِ آنتروپولوژی (Anthropology) است؛ همان که برخی آن را برگردانِ نارَس و نارَوای Cultural Anthropology یا «انسانشناسیِ فرهنگی» دانستهاند. هرچند چالشِ «مردمشناسی» یا «انسانشناسی» خواندنِ این علم در ایران، چیزی فراتر از کشمکشِ دوگانگی «لفظ» بوده است و اغلب، راه به دگرگونیِ «معنا»، دگرگونیِ نقش و چشماندازهای کارکردیِ این رشته میبَرَد، گویا میانِ علما بر سرِ نامِ «مردمشناسی» برای نهادی فرهنگپژوه، بویژه در زمینه فرهنگِ عامه اختلافِ چندانی نیست و امروز همین شناسنامه رنگپریده به ما میگوید که80 سال از عمرِ این نهاد گذشته است. بذری کهن که در بندِ هفتمِ اساسنامه فرهنگستانِ اول در سالِ 1314 کاشته شد و خانهبهدوشیِ فرمایشیاش از «اداره مردمشناسی» به «بنگاهِ مردمشناسی»، «اداره فرهنگِ عامه»، «مرکز ملی پژوهشهای مردمشناسی و فرهنگ عامه ایران»، «مرکز مردمشناسی ایران» و «پژوهشکده مردمشناسی» آغاز شد. روی دیگرِ این سکه دیریاب اما نهالِ بُرنایی بود که با تدقیقِ آغازگرانِ ادبیاتِ معاصرِ ایران در فرهنگِ توده میبالید. فولکلور یا فرهنگِ توده، معدنِ طلای مردمشناسی و خاستگاهِ ارزنده نخستین کاوش گرانِ آن در سده کنونی ایران بوده است، کاوش گرانی چون «صادق هدایت» که با دستِ خالی به اعماق رفتند و با «اوسانه» و «نیرنگستان» برگشتند. چنان که خودِ هدایت در «فلکلور یا فرهنگِ توده» مینویسد: «اکنون موقعِ آن رسیده است که تاریخ شامل عادات و رسوم زندگی توده به انضمام ترانهها و اوهام و افسانههای هر دورهای باشد. باید تأثر ملت را در هر زمان تعیین کرد تا مقاومت توده در مقابل کشمکشها و شرکت او در بهبود وضع عمومی آشکار شود. بهطور خلاصه باید گروه نیاکان گمنام هر ملتی با اندوه و شادی و بدبختیها و سستیها و کوششها و فداکاریهایش جلوه او مجسم بشود.» (نوشتههای پراکنده، فلکلور یا فرهنگ توده، ص487). این همان راهی بود که دیگرانی چون «غلامحسین ساعدی» با «اهل هوا» و «احمد شاملو» با «کتاب کوچه» پیمودند و اگرچه «در این زمانه بی های و هویِ لالپرست» و خشک سالیِ ناگزیرش، آنچه هر روز ارزانتر میشود، بذرِ فراموشی است، بیگمان آنچه شایسته فراموشی نباشد، بایسته یادسپاری است، حتی اگر سرزمینی هنوز اندر خمِ یک کوچه کتابِ کوچهاش مانده باشد.
منبع: ایران
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید