مردم شناسی در آثار ابوریحان بیرونی / حمید اشرفی خیرآبادی

1396/6/13 ۱۶:۵۸

تمدن امروز جهان حاصل تلاش جامعه ی انسانی است که در آن دانشمندان و نخبگان نقش اصلی را ایفا کرده اند. بی شک در ساخت این تمدن، دانشمندان مسلمان نقش مهمی داشته اند و با تألیفات خود مبانی نظری را تدوین و راه و طریق پیشرفت و تکامل جامعه ی انسانی را فراهم کرده اند. اگر چه امروز غرب خود را پرچمدار مدنیت می داند

مقدمه: تمدن امروز جهان حاصل تلاش جامعه ی انسانی است که در آن دانشمندان و نخبگان نقش اصلی را ایفا کرده اند. بی شک در ساخت این تمدن، دانشمندان مسلمان نقش مهمی داشته اند و با تألیفات خود مبانی نظری را تدوین و راه و طریق پیشرفت و تکامل جامعه ی انسانی را فراهم کرده اند. اگر چه امروز غرب خود را پرچمدار مدنیت می داند، در گذشته مسلمانان عهده دار آن بودند و جهان اسلام عرصه ی تلاش و فعالیت دانشمندان در عرصه های مختلف بوده است. از جمله ی این دانشمندان مسلمان، ابوریحان بیرونی، محقق و منجم و دانشمند اسلامی است که تألیفات و تحقیقاتش نقش بسیار ارزنده ای در تمدن اسلامی و حتی جهانی داشته است و امروز، بعد از گذشت بیش از هزار سال، هنوز آثار او معتبر و پابرجا و به عنوان منبع درجه ی اول به حساب می آید. یکی از مهمترین تألیفات او کتاب «فی تحقیق ماللهند من مقوله مقبولۀ فی العقل او مرذوله» است. این کتاب در هشتاد باب تألیف شده است. بیرونی در این اثر، منطقه ای از هند را بررسی و کلیه ی مطالب مربوط به آن از قبیل: دین، آداب و رسوم و زبان و ویژگی های اخلاقی هندوهای منطقه را ثبت کرده است. تحقیقاتی که دانشمندان و جامعه شناسان امروزین در حیطه ی مردم شناسی انجام می دهند، بیرونی در قرن چهارم و پنجم هجری انجام داده و خدمات با ارزشی به جامعه جهانی کرده است.

این مقاله علاوه بر شرح مختصری از زندگی نامه ی ابوریحان و تألیفات مهم او، شیوه ی تحقیق و گردآوری و ویژگی های خاصی که بیرونی در امر نگارش تحقیق ماللهند به کار گرفته و هم چنین چگونگی آشنایی ابو ریحان با جامعه ی هندوستان و تحقیقاتی که از بعد مردم شناسی جامعه ی هند انجام داده است، می پردازد.

کتاب ماه تاریخ و جغرافیا 1387 شماره 124

دریافت مقاله

منبع: پرتال جامع علوم انسانی