1395/9/17 ۰۹:۴۵
کاروان با طنینی دل‌نواز به کاروانسرا نزدیک می‌شود تا دمی بیاساید. درون کاروانسرا، شتر خسته از راه با هدایت ساربان‌اش به شترخان در پیرامون کاروانسرا می‌رود تا دمی بیاساید. کاروان پس از استراحت در کاروانسرا راهی خواهد شد تا به سرمنزل بعدی برسد که چشم به راه او است. شهر با مردمان مشتاق و منتظر، با ورود کاروان، رنگ و طراوتی از جنس هیاهو به خود می‌گیرد.
نقش شتر در کویر جای‌گیری ایران در منطقه خشک و نیمه‌خشک، ساکنان این سرزمین را به هم‌زیستی و همخوانی شیوه زندگی‌شان با طبیعت پیرامون واداشته است. ایرانیان در گذر هزاره‌ها و سده‌ها، بیابانی را به زیستگاه خود بدل کردند و در آنجا آرام گرفتند که زنده ماندن را ناممکن ساخته بود؛ آنان بدین‌ترتیب قدرتی خلاقه در برابر سختی خصمانه بیابان به دست آوردند. زندگی در بیابان به آن‌ها آموخت چگونه بر این پهنه خشک و سخت حکم برانند. بیابان بر فکر و ذهن مردم اثر گذاشته، آن را به گونه‌ای شکل داده بود که برای همخوانی، به ساخت ابزار، حفر کاریز و مهار چهارپایانی همچون بز و شتر روی آورند که حیوانات سرسخت و مقاوم بومی مناطق کویری بودند. شتر، شالوده زندگی در کویر نمک را ریخته است. بیش از آن که راه، علت وجودی روستاها و آبادی‌ها در این واحه باشد شتر است. این روستاها چونان بنادر و جزایری بر کران و درون صحرا پذیرای کشتی‌های کویرپیما هستند. پشم، شیر و گوشت این حیوان سودمند نیز توانست انسان را در برابر سرما، تشنگی و گرسنگی در این اقلیم خشن محافظت کند. کویرنشینان توانستند با سوار شدن بر این کشتی بیابان که توانایی گذر از سرزمین‌های شنی را به آسانی دارد، با شهرها و روستاهای دیگر ارتباط برقرار کنند. شتر حیوانی پرتوان، نجیب، مقاوم در برابر تشنگی، باهوش، کم‌خواب، قدرشناس و بامحبت و هم‌زمان کینه‌توز و لجوج به شمار می‌آید، تا جایی که کینه شتری به ضرب‌المثلی پرآوازه تبدیل شده است. نقش شتر در جامعه کویری ایران به اندازه‌ای اهمیت دارد که برای سرشماری آن، مانند انسان از واحد شمارش «نفر» بهره گرفته‌اند. نقش و تاثیر بسزای شتر را در مناطق کویری نادیده نمی‌توان گرفت. این حیوان اهلی غیر معمول با چالاکی از سرزمین‌های شنی گذشته، در خطرناک‌ترین جاها شایستگی خود را به اثبات می‌رساند؛ همچنین با ادراکی غریزی از مکان چشمه‌ها و منابع آب آگاهی دارد و دانش‌اش در این باره به راستی دقیق است.
شتر و کاروانسرا ایرانیان برای استراحت مسافران و چارپایان خود در راه‌ها و جاده‌ها در اندیشه ساخت بناهایی در میان راه افتادند و آن را کاروانسرا نامیدند. کاروان‌سراها در فاصله‌های منظم در حدود ٢٣ کیلومتر یعنی یک منزل در طول مسیر بنا می‌شدند. کاروان با طنین دل‌نواز به کاروانسرا می‌آمد تا دمی بیاساید. ساربان وظیفه داشت بارها را از پشت شتر بر باراندازی تخلیه کند که سکویی در میانه حیاط کاروانسرا بود. ارتفاع بارانداز به اندازه‌ای طراحی می‌شد که با حالت نشسته شتر هنگام بارگیری هم‌ارتفاع بود. این چارپا تنها حیوانی بود که به دلیل قد رعنا باید به صورت نشسته، بار را رویش می‌گذاشتند یا از آن برمی‌داشتند. شتر تنها حیوانی بود که پس از بارگیری در حالت نشسته، می‌توانست برخیزد و بایستد. شترها پس از رسیدن به کاروانسرا در حال نشستن دایره تشکیل می‌دادند. فضای استراحت شتر در کاروان‌سراها به دو گونه بود، یکی در فضای باز که محوطه‌ای گسترده با حصاری چینه‌ای بود و به آن شترخان می‌گفتند. اصطبل‌های دور بنا، فضای سربسته بود که پشت حجره‌ها جای داشت. اصطبل‌ها میان حصار کاروانسرا و پشت اتاق‌های مسافران بود.
منبع: شهروند
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید