تقدیم به هنرمندی كه به مردمش پشت نكرد / محمدجواد حق‌شناس

1393/4/7 ۰۹:۱۰

دومین روز از ماه تیر مراسمی در سفارت فرانسه با حضور جمعی از نام‌آوران عرصه فرهنگ و هنر و دانش و پزشكی برگزار شد تا در این نشست باشكوه مدال شوالیه هنر و ادبیات به بزرگمرد هنر و موسیقی این سرزمین، محمدرضا شجریان اهدا شود. این مدال یكی از مهم‌ترین نشان‌های كشور صاحب فرهنگ و مهد هنر دنیای امروز یعنی فرانسه است، كه سالانه به یكی از نام‌آوران عرصه هنر و ادبیات در جهان اهدا می‌شود. نشانی كه در گذشته برخی از بزرگان ایران‌زمین همچون داریوش شایگان، شهرام ناظری و دكتر احسان نراقی آن را دریافت كرده بودند.

دومین روز از ماه تیر مراسمی در سفارت فرانسه با حضور جمعی از نام‌آوران عرصه فرهنگ و هنر و دانش و پزشكی برگزار شد تا در این نشست باشكوه مدال شوالیه هنر و ادبیات به بزرگمرد هنر و موسیقی این سرزمین، محمدرضا شجریان اهدا شود. این مدال یكی از مهم‌ترین نشان‌های كشور صاحب فرهنگ و مهد هنر دنیای امروز یعنی فرانسه است، كه سالانه به یكی از نام‌آوران عرصه هنر و ادبیات در جهان اهدا می‌شود. نشانی كه در گذشته برخی از بزرگان ایران‌زمین همچون داریوش شایگان، شهرام ناظری و دكتر احسان نراقی آن را دریافت كرده بودند. امروزه دیپلماسی و ارتباط تنها به حضور سیاستمداران و سفرای رسمی اعزامی میان كشورها محدود نمی‌شود، بلكه حوزه‌هایی چون فرهنگ، ادبیات، موسیقی، سینما و تئاتر نیز یكی از مهم‌ترین و كارآمدترین عرصه‌های انتقال مفاهیم به شمار آمده و به مثابه پلی عظیم میان كشورها و فرهنگ‌ها فرصتی را فراهم می‌كند تا انسان‌های این روزگار از حال و هوای یكدیگر به احسن‌الوجه باخبر شوند و البته در میان تمامی این حوزه‌ها، موسیقی است كه جایگاهی بسیار وسیع، اثرگذار و درخور دارد. موسیقی زبانی است برخاسته از جان انسان كه ریشه در ذات و جان آدمی دارد و بی‌آنكه نیاز به ترجمه داشته باشد، به‌راحتی پیام ملت‌ها و فرهنگ‌ها را به دیگر مردمان این جهان و حتی آیندگان منتقل می‌كند. همان‌گونه كه استاد بزرگ موسیقی این سرزمین محمدرضا شجریان در سخنانی هرچند كوتاه اما به‌خوبی و همه‌جانبه به جایگاه این هنر سترگ در عرصه فرهنگ و تمدن ایرانی اشاره كرده است: «موسیقی این سرزمین تنها یك سنت موسیقیایی نیست، تنها یك فرهنگ غنی و ریشه‌دار و كهنسال نیست، بلكه نموداری دقیق و روشن از یك تمدن دیرین و ماندگار است كه هزاران سال در دل این جغرافیای رنگارنگ شكل گرفته است». در این میان این استاد بزرگوار به‌خوبی و با تواضع اشاره كرده است كه بیش از نیم‌قرن از زندگی پربارش را در خدمت موسیقی ایرانی گذاشته است و تلاش كرده تا پاسدار ارزش‌ها، اصول، شكوه و عظمت این سنت موسیقیایی باشد. به زعم استاد، موسیقی ایرانی همیشه و در همه حال بازتابی از جلوه‌های مختلف این تمدن كهنسال و رنگارنگ بوده و در عین حال این امكان را فراهم كرده تا بازتاب‌دهنده شعر و ادب غنی این سرزمین باشد. آواز ایرانی این امكان را فراهم آورده تا سخنان حكیمانه و ماندگار بزرگانی چون خیام و حافظ، سعدی و مولوی، نظامی و سنایی را پس از صدها سال به نسل تشنه امروز ایران و جهان با بهترین زبان و شیواترین شكل ممكن انتقال دهد و چنین است كه زبان شیرین فارسی توانسته است بیش از چند هزار سال در برابر تهاجمات بنیان بربادده این سرزمین از اقوام مغول و تاتار گرفته تا اسكندر مقدونی، موقعیت خود را به خوبی حفظ كند. در این میان گرچه شاعران و ادیبان و بزرگان ادبیات این سرزمین نقش اصلی را ایفا كرده‌اند اما از یاد نبریم كه هنر موسیقی در كنار هنر خوشنویسی و معماری كه خطوط فارسی را بر زیباترین شاهكارهای معماری این سرزمین ثبت و ضبط كرده است توانسته، زبان نیاكان ما را تا به امروز حفظ و نگهداری كند. استاد مسلم آواز ایرانی چه خوب گفته است كه هنرمند ایرانی برعكس هنرمند غربی فردیتش را یعنی مایه رسیدن به خلق و آفرینش هنری را، همیشه در ستایش از این حیرت و در رثا و ثنای خلق و خالق به كار برده است و همچنان در حیرت از كشف و شهود این جهان با نظم و اصول صرف كرده است تا این حیرت با شكوه و عظمت در خدمت خلق و خالق باشد. ایشان در فرازی دیگر از سخنانش به تاریخ موسیقی ایران اشاره می‌كند كه كوشیده است تا سنت خنیاگری كه ریشه در ژرفای تمدن كهنسال دارد را از چنگ‌نوازان هخامنشی تا موسیقیدانان ساسانی و سپس قاریان كلام وحی در دوران اسلامی پاسداری كند و نهایتا چنین گفته است و شاید این راز ماندگاری استاد نیز باشد كه «مردم این سرزمین را عاشقانه دوست دارد و خشنود است كه در همه زندگی‌اش هرگز به مردم این سرزمین پشت نكرده است و در كنارشان بوده و برای آنان تلاش كرده و همچنان تلاش خواهد كرد». اینجاست كه به عنوان فردی كه افتخارش خدمت به ارباب فرهنگ و هنر بوده است بر خود لازم می دانم كه از دولت و ملت فرانسه به پاس توجه‌شان به فرهنگ و هنر این سرزمین كه در گذشته نیز نمونه‌هایی داشته است، قدردانی ویژه كنم.اینك كه در آستانه ماه مبارك رمضان هستیم به دست‌اندركاران رسانه ملی عرض می‌كنم كه مردم روزه‌دار این سرزمین سال‌های سال به هنگام افطار با آوای ملكوتی استاد و مناجات ماندگارش این لحظات عرفانی را به سر كرده‌اند و خاطراتی بس شیرین و ماندگار از آن در خاطرات خود دارند. اما چند سالی است كه با برخی نامهربانی‌ها و ندانم‌كاری‌ها، ایرانیان مسلمان و مومن از شنیدن صدای استاد شجریان در افطارهای ماه رمضان از رسانه ملی بی‌بهره‌اند. حال كه مردم به دولت اعتدال و امید رای داده‌اند و تلاش كرده‌اند كه خاطرات بد چند سال گذشته را به فراموشی بسپارند، امید است كه مسوولان این رسانه به ندای مردم كه صاحبان اصلی كشور و انقلاب و نظام هستند توجه كرده و رفتار خود را تصحیح كنند. به هر حال لازم می‌دانم كه از فرصتی كه فراهم آمده است و امروز محمدرضا شجریان در كنار شهرام ناظری و دیگر هنرمندان این سرزمین این فرصت را یافته تا به عنوان یك هنرمند شناسا در عرصه بین‌الملل پیام صلح و دوستی ایران و ایرانیان را به اقصی نقاط جهان برساند ما نیز از این فرصت بهره بگیریم و در موقعیتی كه دشمنان این سرزمین پیام خشونت و حمایت از تروریسم و رفتارهایی كه شایسته نام ایران و ایرانی نیست را در حوزه رسانه‌هایی كه در اختیار دارند منتشر می‌كنند، به خوبی و درستی به تقابل با این هجمه‌ها پرداخته‌ و از ظرفیت‌های بزرگی كه در عرصه فرهنگ و ادب این سرزمین وجود دارد برای رساندن پیام واقعی و حقیقی آن بهره‌برداری مناسب و شایسته‌یی داشته باشند.

روزنامه اعتماد