مشهد، پایتخت فرهنگی جهان اسلام در 2017

1394/12/1 ۰۹:۳۹

مشهد در سال 2017 توسط سازمان علمی، فرهنگی و آموزشی کشورهای اسلامی به‌عنوان پایتخت فرهنگ اسلامی برگزیده شده است و بسیاری آن را فرصتی برای توسعه ساختاری و ارتقای جایگاه و گسترش گردشگری و... به شمار می‌آورند. از انتخاب مشهد 5سال گذشته است اما در این مدت اتفاق خاصی نیفتاده و برخی براین باورند که وقت تلف شده وشاید دیگر نتوان اقدام ویژه ای انجام داد. با اینهمه بتازگی اقداماتی برای بهره‌وری از فرصت مذکور آغاز شده است

 پایتختی مشهد می تواند سرآغاز ثبت جهانی حرم امام رضا(ع) باشد

دکتر فرید جواهرزاده: مشهد در سال 2017 توسط سازمان علمی، فرهنگی و آموزشی کشورهای اسلامی به‌عنوان پایتخت فرهنگ اسلامی برگزیده شده است و بسیاری آن را فرصتی برای توسعه ساختاری و ارتقای جایگاه و گسترش گردشگری و... به شمار می‌آورند. از انتخاب مشهد 5سال گذشته است اما در این مدت اتفاق خاصی نیفتاده و برخی براین باورند که وقت تلف شده وشاید دیگر نتوان اقدام ویژه ای انجام داد. با اینهمه بتازگی اقداماتی برای بهره‌وری از فرصت مذکور آغاز شده است و بنا به اطلاع، ستادی نیز تشکیل شده ودبیرخانه این ستاد اقداماتی را با توجه به زمان باقی مانده و امکانات محدود در سه دسته اصلی برنامه‌ریزی و اجرا کرده است که از جمله می‌توان به: آماده‌سازی سخت افزاری شهر برای میزبانی گسترده‌تر و شایسته، برگزاری نمایشگاه بزرگ فرهنگ و هنر اسلامی و دو هفته‌های موضوعی شامل جشنواره‌ها، نمایشگاه‌ها و مسابقات - و در نهایت اطلاع‌رسانی گسترده درباره شهر و رویداد و ظرفیت‌های آن اشاره کرد. بنابه تأکید مسئولان کمیته مشارکت ستاد مشهد 2017، هدف هرسه مورد مذکور بازآرایی سیمای شهر و معرفی آن به جهانیان بوده و در تمام موارد مشارکت شهروندان و فعالان صنفی و اقتصادی و علمی و حرفه‌ای ضرورت تام دارد. آنچه می خوانید مروری بر پیشینه و تاریخچه انتخاب شهر های کشور های اسلامی به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام است و در خلال آن، تجربیات سایر کشورها در این عرصه توضیح داده شده است.

آیسسکو (ISESCO) ‏ یا همان «سازمان علمی، فرهنگی وآموزشی کشورهای اسلامی»، نهادی وابسته به سازمان کنفرانس اسلامی است و مسئولیت انتخاب پایتخت‌های فرهنگی جهان اسلام را بر عهده دارد.

این سازمان که 15 کشور اسلامی درآن عضویت دارند در سال 1979 تأسیس شد و مقر آن شهر رباط در کشور مغرب است. هدف از تشکیل این سازمان، ایجاد همبستگی بین امت اسلامی از راه آموزش، علوم و فرهنگ، گسترش علم و فناوری در کشورهای اسلامی، برقراری همکاری بین نخبگان مسلمان، حمایت از اقلیت‏های مسلمان در کشورهای غربی و غیر مسلمان و به‏طور کلی برقراری همکاری و داد و ستد علمی، آموزشی و فرهنگی بین مسلمانان در سراسر جهان عنوان شده است.

مهم‌ترین محورهای فعالیت‌ آیسسکو در چهار حوزه «میراث، هویت فرهنگی اسلامی و الزامات جهانی شدن»، «تنوع فرهنگی برای ترویج خلاقیت و رسیدن به توسعه پایدار»، «گفت‌و‌گو و اتحاد تمدن‌ها در روابط منطقه‌ای و بین‌المللی» و «فناوری اطلاعات و ارتباطات در خدمت توسعه پایدار در جهان اسلام» تقسیم‌بندی شده و این فعالیت‌ها به منظور تحقق یک هدف کلی یعنی: «شکل دهی به امت اسلامی و تقویت جایگاه ملل مسلمان» در جهان اجرا می‌شود.

یکی از عرصه‌هایی که آیسسکو در راستای افزایش نقش آفرینی کشورهای اسلامی با بیش از یک ونیم میلیارد نفر جمعیت و ۳۱ میلیون کیلومتر مربع مساحت مورد توجه قرار داد، تدوین و اجرای «استراتژی فرهنگی جهان اسلام برای رویارویی با استانداردهای فرهنگی تحمیل‌شده توسط فرآیند جهانی‌سازی لجام‌گسیخته» است.

در همین زمینه طرح پایتخت‌های فرهنگی اسلامی که بر میراث امت اسلامی از ابعاد گوناگون تأکید می‌کند، مطرح و بر این اساس مقرر شد تا هماهنگ با اجرای قطعنامه سومین کنفرانس اسلامی وزیران فرهنگ کشورهای اسلامی (دوحه، سال ۲۰۰۱) مکه مکرمه به عنوان نخستین پایتخت فرهنگی اسلامی (برای سال 2005 ) انتخاب و وظیفه انتخاب پایتخت‌های فرهنگی اسلامی در سال‌های بعد نیز به سازمان آیسسکو واگذار شد.

آن سال، تنها سالی بود که یک شهر به تنهایی این عنوان را یدک کشید؛ چراکه پس از آن آیسسکو تصمیم گرفت که هر سال سه شهر، یکی از میان کشورهای عربی، یکی از میان کشور‌های آسیا و دیگری ازبین کشورهای غیر عربی قاره آفریقا را به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام معرفی کند. براین اساس همزمان با مشهد که عنوان دار پایتخت فرهنگی جهان اسلام در میان کشورهای آسیایی غیر عرب زبان می‌شود، سنار(سودان) و امان (اردن) به طور مشترک پایتخت فرهنگی کشورهای عرب خواهند بود و عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام در میان کشورهای آفریقایی نیز به کامپالا(اوگاندا) می‌رسد.

مشهد علاوه بر پایتختی فرهنگی جهان اسلام در این سال میزبان اجلاس جهانی آیسسکو نیز خواهد بود که این امر نیز فرصت مناسبی را برای مطرح شدن بیش از پیش مشهد در سطح جهان اسلام و زمینه فعالیت‌های فرهنگی را فراهم می‌آورد.

تا کنون ۲۵ شهر از میان کشورهای اسلامی این عنوان را برای یک سال به خود اختصاص داده‌اند. از کشور ما تنها شهر اصفهان در سال ۲۰۰۶ این فرصت را به دست آورد تا به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام، فرهنگ و تمدن اسلامی- ایرانی را به جهانیان ارائه کند.

مطالعه تطبیقی سیاست‌ها

سؤال مهم و محوری این است که مشهد برای تدارک میزبانی شایسته در سال 2017 چه کارهایی را باید انجام دهد.

در علم مدیریت استفاده از تجارب دیگر کشورها و مطالعه ضمنی دستاوردهای آن می‌تواند مفید فایده باشد. یکی از این راه‌ها و بررسی تجارب استفاده از روش‌های نوین مطالعات تطبیقی سیاست‌هاست که ابتدا برای تحقق آن باید دریابیم کشور و مرکز رویداد در چه شرایطی قرار گرفته سپس با بررسی رخدادهای انجام شده وضعیتی را که در آن قرار دارد ملاحظه و سپس در پی برطرف کردن مشکلات آن راهکارهایی را که متضمن حل و فصل آنها باشد پیشنهاد کنیم. این روش علاوه بر استفاده از مزیت‌های اصلی، مزیت منحصر به فرد آموختن از تجارب دیگران را نیز در پی دارد که نقطه آغاز آن بررسی اقدامات آنهاست و از بررسی چگونگی اجرای یک رخداد در محیط یا شهر و کشوری دیگر درس‌های عملی برای بهسازی خط مشی عمومی و در دست اقدام خود برای کشور مورد نظر را به دست می‌آوریم.

برای دستیابی به این بررسی و مطالعه تطبیقی می‌توان به اطلاعات پراکنده‌ای در فضای مجازی استناد کرد که بر اساس آنها شهرهای پایتخت فرهنگی همواره تلاش کرده‌اند برنامه‌هایی را با رویکردهای متنوع فرهنگی و هنری به اجرا برسانند؛ برنامه‌هایی که محور اصلی آنها معرفی ظرفیت‌های شهری با تأکید بر پیشینه فرهنگی و تاریخی‌شان بوده است.

براین اساس با معرفی پایتخت فرهنگی کشورهای اسلامی در طی سالهای گذشته مروری تیترگونه بر اقدامات مفید آنها خواهیم انداخت:

2006 حلب

حلب (جمهوری سوریه) پایتخت فرهنگی جهان عرب در سال ۲۰۰6 بود و از این‌رو مسئولان و مقامات سوریه از مدت‌ها قبل آمادگی خود را به منظور برگزاری فعالیت‌های مختلف در دمشق اعلام کردند. به همین منظور در یک سال برنامه‌های متنوع و متعددی در زمینه‌های دینی، فرهنگی، اندیشه‌ای، ادبی، هنری و همچنین نشست‌ها، همایش‌ها و نمایشگاه‌هایی در دمشق برگزار شد.

مسئولان سوریه طی ماه‌ها به ساماندهی تعدادی از اماکن باستانی، تاریخی و معروف این شهر پرداختند تا بتوانند پذیرای گروه زیادی از مسلمانان و غیر مسلمانان در این سال باشند. به مناسبت انتخاب حلب به عنوان پایتخت فرهنگی جهان عرب در سال ۲۰۰6 خیابان‌ها و میادین شهر دمشق نیز به مکانی فرهنگی تبدیل شدند، حتی اماکن عمومی چون مدارس و بیمارستان‌ها و دیگر اماکن فعالیت‌هایی به این مناسبت اجرا کردند.

علاوه بر حلب، در سال ۲۰۰۶ اصفهان نیز به عنوان پایتخت فرهنگ و تمدن جهان اسلام شناخته شد. همچنین در این سال، این شهر به عنوان شهر جهانی صنایع‌دستی به ثبت رسید که در نوع خود اتفاقی بسیار مهم و ارزشمند بود.

2007 طرابلس

طرابلس به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام در سال ۲۰۰۷ موضوعاتی همچون نقش لیبی در اشاعه اسلام در قاره آفریقا و معرفی شهرهای اسلامی آن کشور در طول تاریخ از قدیم تاکنون را مورد توجه قرار داد و با برگزاری برنامه‌هایی چون جشنواره ملی با مشارکت شخصیت‌های فکری، فرهنگی و ادبی اسلامی به همراه استانداران و فرمانداران شهرهای اسلامی که با طرابلس به عنوان شهر اسلامی ارتباطی توأم دارند، این مسائل را دنبال کرد.

2008 اسکندریه

فعالیت‌های شهر اسکندریه به عنوان پایتخت فرهنگ اسلامی در سال ۲۰۰۸ نیز به طور رسمی با حضور مدیرکل آیسسکو همزمان با ششمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب اسکندریه به طور رسمی آغاز شد. استفاده از فرصت نمایشگاه بین‌المللی کتاب اسکندریه به عنوان افتتاحیه معرفی این شهر به عنوان پایتخت فرهنگی نوعی تجمیع ظرفیت‌ها بود که برای ما نیز می‌تواند قابل توجه و آموزنده باشد. لاهور پاکستان نیز پایتخت آسیایی نامگذاری شد و برنامه‌های متعدد فرهنگی و... در این شهر برگزار شد.

2009 قیروان / باکو

در سال 2009شهر قیروان(تونس) پایتخت فرهنگ اسلامی جهان عرب و شهر کوالالامپور (مالزی) و باکو (آذربایجان) پایتخت‌های آسیایی به شمار می‌رفتند.

فستیوال مقام با حمایت یونسکو و با بودجه بنیاد «حیدر علی‌اف» و وزارت فرهنگ کشور آذربایجان به عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای موسیقایی خاورمیانه در ایام نوروز در باکو برگزار شد. مدیریت هنری این دوره از جشنواره بر عهده «فرنگیس علیزاده» موسیقیدان برجسته آذربایجانی بود به مناسبت پایتخت فرهنگ اسلامی از موسیقیدانان محبوب‌ و شناخته‌شده‌ و همچنین پژوهشگران نامدار موسیقی شرق بخصوص ایران و نمایندگان یونسکواستفاده کردند.

برگزاری مسابقات کشتی گلدن گرند پری فیلا در باکو آذربایجان نیز از فعالیت‌های دیگر باکو2009 به شمار آمد.

2010 دوشنبه

در سال2010شهر تریم (یمن) در کنار دوشنبه(تاجیکستان) پایتخت‌های فرهنگ اسلامی نامگذاری شده بودند.

مسابقات بین‌المللی ورزش‌های زورخانه‌ای جام فردوسی، دوشنبه-تاجیکستان ازبرنامه‌های مهم این شهر درسال 2010 بود.

نشست نخست‌وزیران اجلاس شانگهای و اجلاس وزرای خارجی کشورهای اسلامی در دوشنبه را نیز می‌توان مهمترین رخدادهای سیاسی سال مذکور در این شهر به حساب آورد. علاوه برآن تاجیکستان برنامه‌های متنوعی را برای بزرگداشت پایتختی فرهنگ اسلامی انجام داد از جمله می‌توان به افتتاح کتابخانه بزرگ فردوسی در مکان جدید و همچنین افتتاح بزرگترین آثارخانه (موزه) کشور تاجیکستان اشاره کرد.

2011 جاکارتا

درسال 2011نوبت به شهر تلمسن (الجزایر) و جاکارتا (اندونزی) رسید.

نمایشگاه کتاب جاکارتا که در آن سال به مدت 9 روز برگزار شد شاهد حضور 119 ناشر و 240 غرفه بود که بزرگترین نمایشگاه کتاب تا آن روز به شمار می‌آمد. همچنین نشست سران آسه آن در جاکارتا که شامل رهبران کشورهای جنوب شرقی آسیا می‌شود به مناسبت این رویداد ازجمله دیگر برنامه‌های جاکارتا در سال 2011 بود.

نخستین همایش بین‌المللی گردشگری اسلامی از سوی سازمان همکاری اسلامی در جاکارتا، پایتخت اندونزی، شاید نقطه عطف برنامه‌های مذکور بود.

این همایش با هدف توسعه گردشگری منطبق با شریعت اسلامی(برند حلال) با حضور نمایندگان 57 کشور مسلمان عضو سازمان همکاری اسلامی برگزار شد در کنار این رویداد اندونزی با هدف قرار دادن جاکارتا به‌عنوان مرکز پوشاک اسلامی دنیا تلاش کرد تا با توجه به فراهم شدن امکان پایتخت فرهنگ اسلامی از این عنوان برای جا انداختن هدف مذکور استفاده کند و برای این مهم، این کشور به‌طور مرتب هفته‌های مد اسلامی ترتیب داد که آخرین دوره آن 13 تا 22 آبان‌ماه سال‌جاری(1394) در جاکارتا، پایتخت این کشور برگزار شد.

در این هفته‌ها صدها طراح حجاب و پوشاک اسلامی حضور یافته و به ارائه نمونه‌های جدید طرح‌ها و مدل‌های البسه اسلامی پرداختند.

بازار پوشاک اسلامی در کشورهایی مانند مالزی و امارات بسرعت در حال گسترش بوده و طراحان لباس‌های اسلامی در اندونزی با استفاده از این فرصت برای قبضه این بازار به وجود آمده تلاش می‌کنند.

2012 داکا

در سال 2012شهر نجف (عراق) و داکا (بنگلادش) پایتخت فرهنگ اسلامی انتخاب شدند.

مراسم افتتاحیه برنامه‌های پایتخت فرهنگ اسلامی در داکا؛ با حضور نخست‌وزیر بنگلادش، شخصیت‌های فرهنگی و سیاسی این کشور و نمایندگان کشورهای اسلامی و مدیر کل آیسسکو برگزار شد.

برنامه‌های متنوع فرهنگی اسلامی به مناسبت انتخاب شهر داکا؛ به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام در این شهر اجرا شد که برگزاری چندین همایش، نمایشگاه‌های فرهنگی هنری و صنایع دستی ازجمله مهمترین آنها بود.

مراسم اختتامیه جشن‌های«داکا؛ پایتخت فرهنگی جهان اسلام در سال 2012» نیز با حضور مقامات کشور بنگلادش و مسئولان سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی اسلامی(آیسسکو) در این شهر برگزار شد.

2013 غزنین

علاوه بر تریپولی (لبنان) و مدینه(عربستان)، شهرغزنین (در کشور افغانستان)نیز شهری است که درسال۲۰۱۳ عنوان پایتخت فرهنگ اسلامی در میان کشورهای آسیایی را به خود اختصاص داد. آن طور که رسانه‌ها گزارش کرده‌اند، آیسسکو پیش از انتخاب این شهر اعلام کرده بود که برنامه‌هایش در غزنین در سال ۲۰۱۳ تنها به نام‌گذاری محدود نمی‌شود و برای بازسازی آثار تاریخی این ولایت نیز اقدام خواهد کرد. وزیر اطلاعات و فرهنگ افغانستان نیز در آیین نام‌گذاری این شهر از بازسازی بازمانده‌های تاریخی ولایت غزنی سخن گفت. این مراسم با نمایش‌های دیدنی مانند چوپ بازی، شمشیرزنی و نمایش‌های ورزشی و نیزسرودهای محلی همراه بود.

2014 شارجه

در سال 2014 نیز شهرشارجه (امارات متحده عربی) و بیشکک(قرقیزستان) به‌عنوان پایتخت فرهنگ اسلامی انتخاب شدند.

مسابقه بین‌المللی تصویرگری شارجه 2013 و نمایشگاه کتاب از جمله مهمترین برنامه‌های شارجه در سال 2013 به‌عنوان پایتخت فرهنگ اسلامی بودند. همچنین نمایشگاه «نخستین پایتخت‌های فرهنگ اسلامی» با هدف معرفی پایتخت‌های فرهنگی جهان اسلام در طول تاریخ، در موزه تمدن اسلامی شارجه برگزار شد. در این نمایشگاه بیش از 100 اثر هنری اسلامی متعلق به موزه اسلامی برلین نیز در معرض دید عموم قرار گرفت.

در این نمایشگاه بازدیدکنندگان با پایتخت‌های جهان اسلام از زمان صدر اسلام، فرهنگ و هنر اسلامی در این مناطق و شرایط و ویژگی‌های اقلیمی آن و نیز جابه‌جایی‌های پایتخت‌های اسلامی از شهری به شهر دیگر در دوره‌های مختلف تاریخی آشنا شدند.

از جمله دیگر برنامه‌های شارجه می‌توان به برپایی بوستان گیاهان قرآنی اشاره کرد.

2015 آلماتی

در سال 2015 شهر نیزوا (عمان) و آلماتی (قزاقستان) مراکز و پایتخت‌های فرهنگ اسلامی نامگذاری شدند.

در سال 2015 شهر آلماتی میزبان برگزاری کنفرانس «آلماتی؛ پایتخت فرهنگ جهان اسلام ۲۰۱۵» بود. این کنفرانس توسط وزارت فرهنگ و ورزش قزاقستان و مؤسسه تحقیقات فرهنگی این کشور در روزهای (26-25 فوریه سال 2015 برابر اسفند 1393) در شهر آلماتی برگزار شد. همان‌طور که مشخص است در کشور قزاقستان وزارت فرهنگ با ورزش و جوانان یک وزارت متحد و یکپارچه را تشکیل می‌دهد و از این‌رو برنامه‌های آن سال در این کشور متأثر از برنامه‌های فرهنگی و ورزشی است. در سال 2015 آلماتی میزبان برگزاری مسابقات مختلف ورزشی بوده که از آن جمله می‌توان به مسابقات بین‌المللی دوچرخه سواری، واترپلو و جودو اشاره کرد. برگزاری نمایشگاه بزرگ کتاب و صنعت چاپ از دیگر برنامه‌های آلماتی برای بزرگداشت پایتخت فرهنگ اسلامی بود. همچنین می‌توان به برنامه‌های دو یا چند جانبه اشاره کرد که می‌تواند در برنامه‌ریزی‌ها مورد توجه قرار گیرد ازجمله اینها جشنواره موسیقی نوجوانان ایران و قزاقستان بود که با همکاری سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی کشورمان در قزاقستان برگزار شد.

2016 کویت

اما درسال 2016 شهر کویت(کویت) و مالی(جمهوری مالدیو) پیش از مشهد عنوان پایتخت فرهنگ اسلامی را یدک می‌کشند که بناست اقدامات مختلفی در این دو شهر صورت پذیرد. از جمله در کویت ویژه‌برنامه‌های تحت عنوان: جشنواره فرهنگی - هنری «القرین» برگزار می‌شود که شامل برپایی مراسم شب شعر، اجرای کنسرت‌های موسیقی، اکران فیلم و برگزاری نمایشگاه‌های تجسمی، کارگاه‌های هنری و آموزشی و تورهای علمی و باستان شناسی است.

شورای ملی فرهنگ و هنر کویت بخشی از فعالیت‌های این مراسم را به کشورهای مختلف از جمله جمهوری اسلامی ایران اختصاص داده و رایزنی فرهنگی کشورمان قرار است برنامه‌های متعددی را از جمله دعوت از گروه‌های هنری و موسیقی، برگزاری نمایشگاه‌های تجسمی و خوشنویسی و برپایی مراسم شب شعر اجرا نماید.

2017 مشهد

آنچه در بالا آمد یک وجه مشترک و مشخص دارد که تمامی کشورها و شهرهای مذکور از این امکان برای معرفی نمادها و شاخص‌های گردشگری خود اعم از نشان دادن پیشینه تاریخی، فرهنگی و یاآداب و رسوم و فرهنگ عامه، صنایع دستی و هنرهای سنتی بهره برده‌اند. پر واضح است که بتوان گفت فصل مشترک نامگذاری شهرهای اسلامی به‌عنوان پایتخت فرهنگ اسلامی معرفی اسلام از منظر فرهنگ با کمک صنعت گردشگری است که علاوه بر ماهیت معرفی و تبلیغ می‌تواند راهکار توسعه و جذب گردشگران خارجی و کمک به اقتصاد محلی نیز باشد. بنابراین به گزافه نگفته‌ایم اگر نتیجه بگیریم گردشگری هندسه این نقشه و گرانیگاه اصلی آن به شمار می‌رود.

بر این اساس باید در نظر داشت بهترین و شایسته‌ترین اقداماتی که می‌توان از آنها به‌عنوان ارکان برنامه‌ریزی مشهد 2017 نام برد برپایه شناخت صنعت گردشگری توجه به ویژگی‌های آن در مشهد الرضا با تأکید بر گردشگری مذهبی و در نتیجه استفاده از واقعیت‌های پیدا و پنهان فواید اجتماعی فرهنگی و اقتصادی گردشگری در این حوزه است.

پر واضح است آنچه باید در این مرحله به آن توجه کرد استفاده از ظرفیت بزرگ و جهان گستری چون وجود حرم مطهر رضوی در شهر مقدس مشهد است که می‌توان همچون خورشید عالم تاب بر تمامی ارکان برنامه‌ریزی و تنظیم منشور فعالیت‌های ستاد 2017 به آن دل بست. مشهد ویژگی منحصر بفردی دارد و آن ویژگی علاوه بر ایجاد فرصت‌های مناسب در جهت توسعه گردشگری نیازمند ایجاد بسترهای تعالی بخش برای ایجاد رویدادها و برنامه‌های مختلف و متنوعی است که جهان اسلام متأثر از آن خواهد بود.

بنابراین تحقق برنامه‌هایی برای معرفی و بازشناسی حرم رضوی به‌عنوان مقصد اصلی گردشگری مشهد باید در اولویت نخست برنامه ریزان قرار گیرد. این اقدام نه تنها یک سویه بلکه باید جامع نگر و کلان نگر نیز باشد. مثلاً معرفی حرم از ابعاد تاریخی و میراثی که حتی می‌تواند نوید دهنده آغاز پروسه ثبت جهانی این مکان در فهرست جهانی میراث بشری نیز باشد و باید به ابعاد دیگر آن نیز همچون فعالیت‌های فرهنگی و هنری تعمیم یابد. به‌عنوان مثال در این بین پرداختن به سیره حضرت رضا(ع) به‌عنوان عالم آل محمد(ص) که مشهور است عالمان ادیان الهی با ایشان مراوده و گعده داشته و جلسات مفصل بحث و تبادل نظر در محضر آن بزرگوار ترویج داشته است را در دستور کار قرار داد.

بنابراین می‌توان این مهم را به‌عنوان یکی از برنامه‌های محوری مد نظر قرارداد و فضاهای متعددی را برای برپایی این‌گونه جلسات با هدف تضارب آرا و اندیشه‌های ادیان الهی به‌عنوان سیره آن امام همام به‌کار بست تا این نشست‌های موضوعی در طی سال 2017 با همراهی آیات عظام و علمای حوزه و دانشگاه به شکل مناسب و خوبی به منصه نمایش گذارده شود.

از سویی دیگر برگزاری نمایشگاه کشور‌ها و شهرهای اسلامی با موضوعات مختلف و متنوع می‌تواند شرایط بسیار خوبی فراهم کند که مشهد را به کانون رویدادهای فرهنگی و نمایشگاهی بدل نماید. همچنین وجود جشنواره‌های متعدد با موضوعات جذاب در حوزه گردشگری نظیر معرفی آداب و رسوم، فرهنگ عامه، غذاهای محلی و لباس‌های سنتی و همچنین صنایع دستی و هنرهای آیینی می‌تواند مشهد را به دلیل برخورداری از این همه جذابیت‌های فاخر به سرآمد شهرهای اسلامی بدل کند.

در سال‌های گذشته و در چارچوب پروتکل‌های سیاسی مشهد با شهرهای مختلفی در جهان اسلام و حتی کشورهای غیر اسلامی به‌صورت خواهر خوانده معرفی و برنامه‌هایی نیز برای این مهم پیش‌بینی شده بود. از جمله این شهرها می‌توان به «ارومچی» مرکز ایالت سین کیانگ در چین اشاره کرد که تنها مرکز ایالت مسلمان نشین این کشور تلقی می‌شود. برگزاری نمایشگاه‌های متقابل در این شهرها علاوه برکمک به معرفی و ترویج گردشگری مشهد خود می‌تواند مسبب انتقال فرهنگ رضوی به آن سوی مرزها شود و همزمان در شهرهای مختلف جهان از امکان معرفی مشهد به‌عنوان پایتخت فرهنگ اسلامی در کشورها و شهرهای مختلف حتی در کشورهای غیر اسلامی نیز سود برد. برای تحقق بهتر این ایده بر مسئولان ستاد مشهد 2017 فرض است با همکاری وزارت امورخارجه ترتیبات لازم برای انجام نامگذاری خواهرخواندگی مشهد با تعداد بیشتری از شهرها در کشورهای مختلف جهان را در مدت باقیمانده به‌کار بندند تا همزمان با برگزاری برنامه‌های معمول در آن دوره موجبات برپایی جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های مختلف را در کشورهای بیشتری به وجود آورد.

مسلم است برای تحقق برنامه‌ها و فعالیت‌هایی از این دست بیش از هر چیز نیازمند زیرساخت‌های مناسب خواهیم بود. بدون شک زیرساخت‌های گردشگری مشهد بویژه در حوزه اقامت نسبت به سایر نقاط کشور از یک شرایط بهتری برخوردار است اما توجه به برنامه‌های متعدد و متنوع سال 2017 لزوم ارتقای زیرساخت‌های مذکور بویژه در حوزه حمل و نقل و راه‌سازی و توجه بیشتر به فرودگاه مشهد را بیش از همه می‌طلبد و در نهایت لزوم ایجاد مراکز بزرگ وچندمنظوره گردهمایی و اجتماعات چندهزار نفره و باشکوه و تالارهای استاندارد برای برپایی اجلاس‌های بین‌المللی که فقدان آن در مشهد بخوبی حس می‌شود را نیز لازم می‌نمایاند.

در پایان پیشنهاد می‌شود از سوی دبیرخانه دوره‌های آموزشی مختلف با تأکید بر فرهنگ‌سازی به اقشار مختلف و همچنین فراهم آوردن امکان مشارکت آحاد شهروندان و علاقه مندان این مرز و بوم که دل در گرو توسعه همه جانبه مشهد به‌عنوان پایتخت معنوی کشور دارند برنامه‌ریزی و به مورد اجرا گذارده شود.

پرواضح است ایجاد بسترهای مناسب و عینی در خصوص تحول فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در مشهد 2017 نیازمند عزم جدی همه افراد بویژه دست‌اندرکاران، مدیران و مسئولان شهری، استانی و ملی است که بدون فوت وقت اهتمام لازم را در زمان‌های اندک باقی مانده به کار بندند و از فرصت به وجود آمده نه تنها برای توسعه مشهد بلکه برای معرفی و ارتقای جایگاه ایران اسلامی در بین کشورهای اسلامی و منطقه در تمام حوزه‌های مدنظر و با تمامی مقدورات و امکانات خویش استفاده کنند.

منبع: روزنامه ایران