گفتگو

حسین علایی پس از تشکیل نیروی دریایی سپاه در سال ۱۳۶۴ اولین فرمانده این نیرو بود. پیش از تشکیل نیروهای سه‌گانه سپاه، او فرماندهی یگان‌های دریایی سپاه را برعهده داشت. علایی سابقه ریاست ستاد مشترک سپاه و قائم‌مقامی وزارت دفاع و ریاست سازمان صنایع هوایی وزارت دفاع را نیز در سابقه خود دارد. او هم‌اکنون استاد دانشگاه امام حسین، مدیرعامل هواپیمایی آسمان و مدیرمسئول ماهنامه «صنایع هوایی» است. دو سال پیش کتابی از وی با عنوان «روند جنگ ایران و عراق» منتشر شد که به بررسی وقایع هشت سال جنگ، از جمله تحلیل عملیاتی، نظامی، ژئوپلتیکی و تحلیلی کامل در مورد چگونگی شروع و خاتمه جنگ پرداخت. از این رو در مورد مهم‌ترین مساله جنگ، یعنی خاتمه آن، با وی به گفت‌وگو نشسته‌ایم.

عبدالحسین آذرنگ: ترجمه را نمی‎توان به یک، چند یا چندین حوزه منحصر کرد. دنیای امروز به آگاهی از زمینه‌های بسیار فراوانی نیازمند است که هیچ جامعه‌ای هیچ‌گاه و در هیچ زمانی به همه‌ی این زمینه‌ها تسلط نداشته است و لاجرم انتقال اندیشه از جوامع مختلف به یکدیگر اجتناب‌ناپذیر است و انتقال نیز راهی جز ترجمه ندارد.

امین کریم‌الدینی: m-doroodian.ir یکی از جدی‌ترین سایت‌های شخصی تاریخ نگاری جنگ است که تقریباً مورد مراجعه اکثر تاریخ نگاران جنگ است. در سایت او از تحشیه امیر شمخانی بر یک یادداشت تا مناظره‌های مکتوب او با ابراهیم یزدی تا یادداشت‌های میهمان، از برجسته‌ترین صاحبنظران و تاریخ‌نگاران جنگ را می‌توانیم مشاهده کنیم. مناظره‌های مکتوب او با ابراهیم یزدی گرچه با اقدام برای انتشار مجموعه کتاب‌های پنج جلدی «پاسخ به پرسش‌های اساسی جنگ» آغاز شده بود اما در سال گذشته یک بار دیگر شکل جدی‌تری به خود گرفت. این مناظره دامنه وسیعی از مهم‌ترین پرسش‌های طرح شده درباره جنگ را به بحث گذاشت.

«علم و ایدئولوژی» جلد اول مجموعه‌ای هفت‌جلدی است که به قلم «مجید مددی» به نگارش درآمده است (البته به تصریح خود مددی برگردان نوشته‎هایی از آلتوسر درباره‎ی مقوله‎ی ایدئولوژی که به‌صورتی پژوهشی با نوشته‎های کوتاه و بلند و یادداشت‎هایی از خود وی در تبیین و توضیح مقالات آلتوسر است). چاپ کتاب که با فراز و نشیب‎های زیادی همراه بوده است به‌زودی به همت انتشارات نیلوفر وارد حوزه‌ی نشر خواهد شد. این کتاب که در ابتدا با مقدمه‌ای دویست‌صفحه‎ای آماده شده بود، سرانجام با کاهش نزدیک به دوسوم از مقدمه به ناشر سپرده شد و آن بخش از مقدمه که اشاراتی به زندگی و فعالیت‎های سیاسی نوینده در گذشته دارد، قرار است در کتابی جداگانه (زندگی‎نامه خودنوشت) به چاپ برسد.

بعد از اینكه سازمان ملل متحد در سپتامبر ۱۹۹۸ در بیانیه‌ای سال ۲۰۰۱ را «سال گفت‌وگوی تمدن‌ها» نامگذاری كرد، نظریه «گفت‌وگوی تمدن‌ها» مشهور شد. پس از آن در بهمن ۱۳۷۷ دولت ایران، مركز بین‌المللی گفت‌وگوی تمدن‌ها را برای هماهنگی فعالیت‌های مربوط به گفت‌وگوی تمدن‌ها تاسیس كرد. در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران نیز روز ۳۰ شهریور با عنوان «روز گفت‌وگوی تمدن‌ها» نامگذاری شده بود كه در سال ۱۳۸۹ به دلیل «منقضی شدن زمان این مناسبت و نداشتن متولی خاص» از تقویم حذف شد. یكی از نكات كلیدی نظریه «گفت‌وگوی تمدن‌ها» این است كه گفت‌وگوی تمدن‌ها مستلزم شنیدن از سایر فرهنگ‌ها و تمدن‌هاست و اهمیت شنیدن از سایرین، اگر بیشتر از گفتن نباشد، قطعا كمتر از آن نیست».

نظریه «گفت‌وگوی تمدن‌ها» نخستین‌بار در سپتامبر ١٩٩٨ از سوی رییس دولت اصلاحات و در ابعادی جهانی مطرح شد. وی نظریه خود را در مقابل نظریه «برخورد تمدن»های هانتینگتون مطرح ساخت كه معتقد است پس از پایان جنگ سرد، فرهنگ‌ها و هویت‌های مذهبی منشأ درگیری‌های جهانی خواهند بود. احمد نقیب‌زاده، پژوهشگر حوزه سیاسی و استاد دانشگاه تهران می‌گوید پس از طرح نظریه «گفت‌وگوی تمدن‌ها» در بین اهل خرد در تمام جهان، گفته پسندیده‌ای آمد و در نتیجه در خیلی از كشورها سازمانی به این نام گشوده شد. در ایران نیز مركز بین‌المللی گفت‌وگوی تمدن‌ها به وجود آمد.

دکترمحمدعلی اسلامی‌ندوشن در جلد سوم کتاب «روزها» (ص‌١٤٩) می‌نویسد: «ذکاء شش ماهی پیش از من به پاریس آمده بود. گذشته از آن، در خودِ تهران هم یک فرانسه‌دان قابل بود و از این بابت می‌شد به او تکیه کرد...». صحبت از دکتر سیروس ذکاء است؛ یکی از مترجمان قدیمی ایران که به‌همراه عده‌ای دیگر از دوستان و همکارانش، ملقب به نسل طلایی ترجمه ایران شده‌اند؛ نوشته دکتر ندوشن هم مربوط به سال ١٩٥٠ است که ذکاء شش سال پس از آن را برای تحصیل در فرانسه گذراند و در آن مدت، دانش زبان فرانسه‌اش را بیش از پیش ارتقا داد. سیروس ذکاء که مثل برخی دیگر از نویسندگان و مترجمان هم‌طراز خود، کارش را با مجله «سخن»، به سردبیری دکتر خانلری آغاز کرد، به‌گواه آثارش و نیز گفته‌های برخی مترجمان بزرگِ هم‌نسل خود نظیر مترجم بزرگ، مرحوم رضا سیدحسینی، از متبحرترین زبان‌دانان فرانسه و تواناترین مترجمان ایرانی بوده است. از نشانه‌های آن همین بس که از ابتدا به‌سراغ ترجمه آثار آندره مالرو رفت؛ نویسنده‌ای که از نظر خود فرانسوی‌زبانان، آثارش از نظر دشواری و پیچیدگی متن، جزء مشکل‌ترین و سخت‌خوان‌ترین آثار ادبیات معاصر فرانسه است و کمتر مترجمی جرئت نزدیک‌شدن به آنها را دارد.

سازمان ملل متحد، 21 سپتامبر برابر با 30 شهریور را «روز جهانی صلح» نامگذاری کرده‌ است. برقراری صلح در عرصه بین‌الملل و نفی هر گونه خشونت، همواره یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های بشر ‌بوده ‌است و سطحی از این دغدغه نیز کمابیش در ادبیات سیاسی ما به چشم می‌خورد. شاید نخستین‌بار در دوره اصلاحات و با طرح «گفت‌وگوی تمدن‌ها» بود که به مفهوم صلح به شکلی نهادمند و رسمی پرداخته ‌شد و نظریه «جهان عاری از خشونت» دکتر روحانی مجدداً توجه به صلح را در مشی سیاسی فرهنگی ما برجسته کرد.

در جهان امروز نمی توان رسانه ها را نادیده گرفت حتی اگر رسانه ای با هدفی خاص انتشار یابد. اما در این میان رسانه هایی هستند که نوع ارتباط آنها با مخاطبان و جامعه ارتباطی تعریف شده و بر اساس مصادیق اطلاع رسانی حرکت می کند. در گفت و گوی ذیل که با دکتر جلایی پور صورت گرفته سعی شده تا ضمن بررسی موضوع فوق جایگاه روزنامه اطلاعات به دلیل انتشار نود ساله اش در جریانات و کنشهای سیاسی و اجتماعی مورد بحث و بررسی قرار گیرد. اگرچه دکتر جلایی پور معتقد است که "روزنامه اطلاعات در فضای میانه حرکت می کند و چرخش عجیب و غریب ندارد".

گاه بسیاری از زندانیان به رسانه ها خاطره انگیز و بعضا دارای تجربه است. به خصوص زندانیانی که از هرگونه اتفاق و خبر به دور هستند و حتی بسیاری از اخبار روزمره و عادی را هم نمی توانند دریافت کنند. اما روزنامه اطلاعات طی نود سال انتشار توانسته در زندان هم حضور داشته باشد و بسیاری از زندانیان چه قبل از انقلاب 57 و چه بعد از آن از اخبار و اتفاقات روزمره دور نبودند. کاظم بجنوردی یکی از چهره هایی است که طی سالهای قبل از انقلاب در زندان بود و بسیاری از اخبار را از طریق اطلاعات دریافت می کرد. در این گفت و گو، وی ضمن ارائه خاطراتی درمورد حضور اطلاعات در زندان به نوع نگاه زندانیان به روزنامه اطلاعات و جایگاه آن پرداخته است.