مقاله

یکی از مناسبت‌‌های بسیار ارزشمند ماه رجب، مبعث پیامبر گرامی اسلام(ص) است. اجماع مسلمانان بر این است که حضرت محمد(ص) علاوه بر رسالت «ابلاغ وحی» دریافت شده از عالم علوی، دو مقام دیگر نیز به حکم الهی دارا بودند؛ مقام اول «مقام قضایی» است که براساس آن و به نص قرآن کریم، مسلمانان وظیفه داشتند اختلافات خود در زندگی اجتماعی را با قاضی قرار دادن پیامبر اکرم(ص) رفع و رجوع کنند و دستورات قضایی او را با طیب خاطر بپذیرند.

بعثت پیامبر اکرم(ص) رویدادی دوران‌ساز در جهان بود که تحولی شگرف در همه حوزه‌های زندگی را در پی داشت و اهداف گوناگونی را دنبال می‌کرد. رسول اکرم(ص) در جامعه‌­ای برانگیخته و هدایت مردمانی را عهده‌دار شد که از معنویت و مدنیت بی‌بهره بودند و پیشینه‌ای در خردورزی نداشتند. در این نوشتار سعی می‌شود به ویژگی‌های «دیپلماسی پیامبر» و شرایطی که بر جامعه اعراب آن زمان حاکم بود اشاره شود تا از این رهگذر به «پیامِ پیامبر» برای تشکیل جامعه مؤمنانه و حکومت‌داری اسلامی برسیم.

درباره ابن خلدون ‘ مستشرقان ‘ عربها و ایرانیان بسیار گفته و نوشته اند و چنانکه مشهور است ‘ به استناد آراء و اقوال او در((مقدمه )) ‘ گاهی وی را پیشرو و پیشاهنگ در فلسفه تاریخ و جامعه شناسی خوانده اند ‘ اما پیش از التفات به برخی شباهت ها یا اشتراک نظرها و تواردها میان او و فلاسفه تاریخ و جامعه شناسان ‘ لازم است به مبادی و اصول اندیشه های او توجه و به مقدماتی رسیدگی کنیم که با آن اصول ومقدمات امکان ورود او به مباحثی که طرح کرده ‘ فراهم آمده است .

در هردانشی از جمله دانش جغرافیا ((زمان ))مطرح است ‘حال سؤال این است که کدام مسایل فلسفی جغرافیا سبب بروز مفهوم زمان در جغرافیا شده است ؟ در ادبیات‘ علوم اقتصادی‘ سیاست‘ مذهب‘ صنعت و تکنولوژی‘ جامعه شناسی‘ فلسفه‘ فیزیک وقرآن و همچنین جغرافیا مسایل مختلفی سبب بروز مفهوم زمان درآنها شده است . در جغرافیا زمانبندی همه پدیده های جغرافیایی‘ ماندگاری غیر یکنواخت پدیده ها و تنوع آنها زمینه فلسفی اساسی برای بروز مفهوم زمان شده است وبر این مبنا یک قاعده ششگانه قابل تبیین است.درجغرافیا زمان قابل نمادسازی است ودرچهار نمادقابل تبیین است که عبارتند از: زمان کیهانی‘زمان زمین شناسی‘زمان تاریخی وزمان زیسته که هر کدام نیز به دسته هایی قابل تقسیم است و جغرافیدانان با هر یک از نمادهای فوق ویا با مشترک آنها یافته ها و واقعیتهای جغرافیایی خود را تحلیل زمانی می کنند.

بسم الله الرحمن الرحیم الحمدلله رب العالمین ولله الاسماءالحسنی فادعوه بها ستایش خدای یکتا را که بهترین و نیکوترین اسماء از آن اوست ‘ و متکلم به کلمات غیر متناهی بودن درشأن اوست. درود فراوان بی کران بر برگزیدگانش که نامهای بزرگ اویند‘ بویژه بر بزرگترین ایشان که احمد و محمد ومحمود است ‘ و بر آل او که خزائن حکم اسماء و صفات ربوبی اند‘و برهمه پیروان رستگار و بزرگوار ‘ و راویان صالح وصادق اخبار و آثار آنان ‘ که از حروف عالیات الهی اند .

این مقاله به بررسی پیدایش و ویژگی های شمایل نگاری در دوره های گوناگون تاریخی هند و در میان فرهنگ های گوناگون شبه قاره می پردازد. از ظهور شمایل ها در قالب مجسمه های سنگی و بعد انتقال آن به رسانه نقاشی، از شمایل های سلطنتی گورکانی تا تصویرگری کتابهای مذهبی هندو و سپس در دوران جدید درون قالب های سیاسی، عرفانی و هنر مدرن و جدید.

در سال های پایانی قرن نهم و اوایل قرن دهم هجری قمری، عصر درخشش علمی و فرهنگی ماوراءالنهر جایش را به دوره فترت و انحطاط عظیم علمی و فرهنگی داد. در این زمان شرایط مساعدی برای حیات و رشد زبان و ادبیات فارسی در آن دیار وجود نداشت اما در عوض شبه قاره هند بزرگترین پناهنگاه و محل اعتلای زبان و ادبیات فارسی شده بود.

دستورالعمل ها و تبیین مسائل عرفانی در ابتدا توسط مشایخ به طور شفاهی و عملی به مریدان منتقل می شد، ولی بعدها کتابهای عرفانی برای تذکار و یادآوری و سهولت دستیابی سالکان به تعالیم عرفانی و اخلاقی به نگارش در آمد.یکی از این آثار، کتاب مهم و ناشناخته عروس عرفان نگاشته محمود بحری قادری است که مقارن با پادشاهی اورنگ زیب تألیف شده است. محمود بحری خود از نامداران سلسله قادریه هند و بیست سال در خدمت و تحت پرورش محمدباقر قادری بوده است. این مقاله به معرفی این اثر مهم و نویسنده کمتر شناخته شده آن م یپردازد.

من کمتر سیاستمداری را مانند شاه عباس صفوی در میان شاهان ایران می شناسم. یک اقدام بزرگ وی تبدیل اصفهان به پایتخت ایران بود. اما این کار در حد یک اسم صورت نگرفت، بلکه مدلی را که باید خاص او دانست، در امر اقتصاد، تعریف جدید ایران در سیاست بین الملل، معماری و فرهنگ سازی به سبکی کاملا نوین و البته در چهارچوب سنت ها، و تلاش برای شکل گیری هنر شیعی ایرانی نوین بود به نام او ثبت کرد.

حکیم ابوالقاسم فرودسی توسی در این پیش‌درآمد از فشرده فشرده‌ها سخن می‌گوید. سخن از خداوند، یزدان، کدخدا، آفرینش و نهادهای اساسی آن چون پیدایش گیتی و آتش و خاک و آب و باد و رستنی و جنبنده و مردم است. با این‌همه با داده‌های کلان و بنیانی سروکار دارد و نمودار کارکرد آنها را به پهنه می‌کشاند. مردم را از یک سو ساخته از جان و خرد می‌داند و از سوی دیگر از دل و روان. سخن را شاخ و برگ درختِ شناخت می‌نامد و ریشه این درخت را نایافتنی می‌شمارد.به‌ نام خداوند جان و خرد سخن آغاز می‌کند و مرز اندیشه را نیز تا همین‌جا می‌داند. چه اندیشه فراتر از خود را نمی‌تواند ببیند وگرنه رنج به دیدگان دادن است.