مقاله

هنر اسلامی، هنر تمدن بر مبنای مذهب اسلامی است. علاوه بر این، نه تنها مربوط به منطقه یا گروه خاصی نیست، بلکه ترکیبی از تمدن ها و شرایط تاریخی مختلفی است که تحت عنوان دیدگاه اسلامی توصیف شده اند. احتمالاً تمدن عرب مهم تر است. اگرچه عرب ها هنر اندکی دارند حتی آن زمان هم هنر اسلامی با خصوصیات روحانی را گسترش دادند.

موضوع اهل عرفان و تصوف بودن خاقانی، زیست او در خانقاه و نسبت و مراوداتش با عارفان و صوفیان، مقدمه‌ بسیار مهمی است برای بحث درباره‌ عشق و مفهوم‌شناسی عشق در آراء خاقانی. آیا حقیقتاً میان این شاعر سخت‌گو و درشتگوی، با آن جهان سراسر ملاحت و زیبایی صوفیان و شاعران عاشق نسبتی است؟ در نگاه اول کمتر کسی قادر است از تصوف خاقانی و زیست او در خانقاه و از اینکه او در قلمرو عشق و مبانی عاشقی و عارفی گام زده باشد، صحبت کند.

«خرقه پوشی» از جمله آیین ها و رسوم رایج تصوف است که گاه آدابی دیگر همچون «خرقه انداختن» یا «تخریق خرقه»، «خرقه از سر به درآوردن» و «خرقه از سر برکشیدن» را به همراه داشته است؛ «تخریق خرقه» بیشتر به هنگام وجد به ویژه در مراسم سماع صوفیانه رخ می داده است؛ «خرقه از سر به درآوردن» گاه از سر وجد بوده است و گاه برای زدودن کدورت میان دو صوفی، و «خرقه از سر برکشیدن» برای تنبیه صوفی خاطی در خانقاه ها رایج بوده است.

معجزات هم برای اثبات حقانیت ادیان و هم برای اثبات صدق انبیاء در طول تاریخ مورد استفاده قرار می گرفته و حتی امروز نیز كماكان این قابلیت را حفظ كرده اند. یعنی می توان از معجزه برای جذب منكران و لاادریان به دین بهره برد و علاوه بر این در موضوع گفتگوی ادیان نیز مفید می تواند بود. ولی سئوال های بسیاری درباره معجزات مطرح است. مهمتر از همه این است كه آیا معجزات می توانند مورد قبول انسان های خردگرای مدرن قرار بگیرند؟ نوشتار زیر این موضوع را به روش فلسفی بررسی می كند.

هنر اسلام دارای گنجینه عظیمی از معانی عمیق عرفانی و حكمت الهی است زیرا این هنر ریشه در بنیان‌های ژرف تفكری معنوی و الهی دارد. این هنر،گاه با خلق صورت‌های جدید و گاه با بهره گیری از تصاویر و فرم‌های هنری گذشته همچون ایران باستان و ایران قبل از اسلام و با نگرش و معنا بخشی مجدد به آنها به پی ریزی فرهنگی بس غنی و شكوفا در تمدن اسلامی پرداخت.

یکی از زیباترین جلوه های هنر وتجلی های ذوق شرقی را می توان در نقاشی های مینیاتور مشاهده کرد. ریشه های این هنر بصری وتجسمی را باید در شرق دور- چین و ژاپن- یافت، اما گذر نقاشی های ظریف آن اقلیم، از صافی شبه قاره و توقف آن در فرهنگ ایران، کیفیتی متفاوت بدان بخشید و به تدریج اثری از طبیعت و جمال شناسی ایرانیان مسلمان، همراه با پس زمینه تاریخ، ادبیات و قصه های دینی ایرانی امکانات تازه وگسترده ای را در عرصه مینیاتور خلق کرد.

شاید بتوان خوشنویسی را یکی از بارزترین نمونه های هنر اسلامی دانست چرا که به زبان مشترکی میان مسلمانان دنیا بدل شده است. خوش نویسی زمینه ای فراهم کرد تا کلام وحی به زیباترین شکل ممکن عرضه و به مثابه شکلی هنری در اختیار همگان قرار بگیرد. این هنر در مسیر تکامل از پستی ها و بلندی های بسیاری عبور کرده و اشکال مختلفی را تجربه کرده، به کرات مورد بی مهری و بدفهمی قرار گرفته و در دوره های عدیده ای یکه تاز هنرهای اسلامی بوده است.

هنرمندان اسلامی خلاقیتشان را در جهت زنده کردن باورهای درونی خویش و ایجاد مجموعه ای از تجسمات و آثار هنری منحصر به فرد سوق دادند.عدم پذیرش توصیف تصاویر موجودات زنده در دین اسلام باعث شد تا هنرمندان اسلامی به تدریج روش جدیدی را تعریف کنند و به این ترتیب از هنر رومیها و بیزانسی ها ی زمان خودشان فاصله بگیرند. به عقیده هنرمندان اسلامی، آثار هنری آثاری هستند که بیشتر به انتقال پیام دین اسلام می پردازند.

این نوشته بخش نخست از یک مقاله طولانی با عنوان"ضرورت فرشته شناسی" است که از کتاب " پارادوکس یکتاپرستی" (Le paradoxe du monothéisme)، نوشته هانری کربن، استخراج شده.کتاب"پارادوکس یکتا پرستی" از سه مقاله طولانی(هر کدام حدودا هشتاد صفحه) تشکیل شده است. عنوان نخستین مقاله این کتاب همان عنوان اصلی کتاب است.

به دين از جنبه‌ها و چشم‌اندازهاي متعددي مي توان نگريست كه يكي از آنها، پژوهش و بررسي شاخه‌ها و فرقه‌هاي آن است. در نوشتار حاضر بي‌آنكه توجهي به شاخه‌ها (و نيز پيشوايان، پيروان، عقايد، مآخذ و ديدگاههاي هر گروه) شود، تنها به منشأ و خاستگاه اين تفرق نگاه شده؛ البته نگاهي درو‌ن‌ديني كه عمدتاً بر آيات قرآن كريم استوار است. جنگ هفتاد و دو ملت همه را عذر بنه چون نديدند حقيقت، ره افسانه زدند