آهارونیان

آهارونیان \āhārūniyān\، لئون، کارآفرین و پیش‌کسوت صنعت حمل‌و‌نقل تجهیزات سنگین، رئیس شورای خلیفه‌گری ارامنۀ تهران، و از نخستین تولیدکنندگان سوسیس و کالباس در ایران.

لئون در 26 آبان 1309 ش/ 7 نوامبر 1930 م، در روستای هفتوان سلماس، زاده شد. در همان دورۀ کودکی همراه خانواده به تهران آمد. پدرش، آندره در 1316 ش، اغذیه‌فـروشـی‌ای در خیابان پهلوی (ولیعصر کنونی)، چهارراه امیراکرم خریداری کرد و از‌این‌راه امرار معاش می‌نمود (شیرین‌کام، 99).
لئون تحصیلات ابتدایی و متوسطۀ خود را در تهران به پایان رساند و سپس در 1331 ش، در هنرسرای عالی (دانشگاه علم‌و‌صنعت کنونی) در رشتۀ مهندسی شیمی پذیرفته شد (آهارونیان، 1/ 147- 148). وی در 1335 ش، به استخدام بنگاه آبیاریِ وزارت کشاورزی درآمد و در آزمایشگاه خاک‌شناسی آن بنگاه مشغول به‌‌کار شد. این آزمایشگاه با همکاری سازمان خواروبار جهانی در تهران تأسیس شده بود. او افزون‌بر کار در وزارت کشاورزی، در آزمایشگاه کوچکی که در یکی از اتاقهای خانۀ اجاره‌ای خود، به‌منظور کسب درآمد بیشتر برپا کرده بود، روزی چند ساعت کار می‌کرد و شبها نیز به پدرش در اغذیه‌فروشی کمک می‌نمود. 
لئون در 1341 ش، به پیشنهاد پدر همسرش عصرها در شرکت حمل‌و‌نقل «سَتی» از بزرگ‌ترین شرکتهای حمل‌و‌نقل ایران که در جابه‌جایی محموله‌های بزرگ صنعتی و ترخیص کالا از گمرک تخصص داشت، مشغول به کار گشت و رفته‌رفته در این کار آزموده شد، تاآنکه در 1347 ش، از کار در وزارت کشاورزی استعفا داد و به‌صورت تمام‌وقت در شرکت ستی مشغول به کار شد («نام ... »، بش‍‌‌ ) و بعدها 23٪ از سهام شرکت ستی را خریداری کرد (شیرین‌کام، 102-104). افزون‌‌بر این، وی 55٪ سهام شرکت تبرزین را در ‌اختیار داشت. این شرکت بعدها جای خود را به شرکت توانزا داد. لئون از سهام‌داران و اعضای هیئت‌مدیرۀ شرکت مهندسی گارنیران نیز بود. این شرکت در اواسط دهۀ 1350 ش در منطقۀ لواسان 35 هکتار زمین برای ساخت ویلا خریداری کرد. با پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 1357، اجرای این طرح متوقف گردید و مدیران شرکت پس از 20 سال طرح دعوی در دادگاه، توانستند سند مالکیت زمینهای خود را بگیرند. 
لئون از 1359 تا 1364 ش، ریاست سندیکای شرکتهای بین‌المللی حمل‌‌و‌نقل را عهده‌دار بود. شرکت ستی در دوران جنگ عراق با ایران، برخی از محموله‌ها را به‌صورت رایگان به جبهه‌های جنگ حمل می‌کرد. این شرکت در 1372 ش مقارن با استقلال ارمنستان از اتحاد شوروی و هم‌زمان با اجرای پروژۀ انتقال سوخت از ایران به ارمنستان، هتلی در شهر مرزی جلفا، به‌منظور خدمات‌دهی به رانندگان تانکرهای سوخت، خریداری کرد. شرکت ستی در 1372 ش شعبه‌ای نیز در ارمنستان تأسیس کرد و در بخش فروش بلیتهای هوایی، و حمل‌و‌نقل بین‌المللی و گردشگری به فعالیت پرداخت. 
لئـون در 1382 ش، در کـارخـانۀ آر ـ آلِ ارمنستـان، که تولید‌کنندۀ پروفیل آلومینیم بود، سرمایه‌گذاری، و شرکت آلیومتک را در آنجا تأسیس کرد. از دیگر سرمایه‌گذاریهای لئون در ارمنستان می‌توان از این موارد یاد کرد: خرید اردوگاهی فرسوده در اطراف ایروان و ساخت 3 بلوک ساختمان مسکونی در آن، و خرید 400‘14 مـ2 زمین و ساخت شهرکی شامل 104 دستگاه آپارتمان، فروشگاه، داروخانه، استخر و ورزشگاه (شیرین‌کام، 105-106).
از دیگر کارهای لئون آهارونیان، تأسیس کارخانۀ فراورده‌های گوشتی «آندره» است. خانوادۀ وی در سالهای دهۀ 1350 ش، برای تأمین و تولید مواد اولیۀ اغذیه‌فروشی خود در خیابان ولیعصر کنونی (پهلوی سابق)، به‌ویژه سوسیس و کالباس، کارگاهی کوچک در خانه دایر کرده بودند تا پاسخگوی مشتریان روزافزون خود باشند. این کار، لئون و برادرش هنریک را بر‌آن داشت تا کارخانه‌‌ای مجهز، به‌منظور تولید سوسیس و کالباس دایر سازند. این کارخانه با نام تجاری «شرکت فراورده‌های گوشتی آندره» در 1356 ش، در کرج راه‌اندازی شد («تاریخچه ... »، بش‍ ؛ شیرین‌کام، 113).
لئون آهارونیان افزون‌بر فعالیتهای اقتصادی، در امور خیریه نیز فعال بود و به‌ویژه در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی به‌سبب عضویتش در شورای خلیفه‌گری ارمنیان تهران، بر فعالیتهای اجتماعی‌اش افزوده شد. عمدۀ فعالیتهای اجتماعی وی معطوف به گسترش و تأسیس نهادهای آموزشی، بهداشتی و مذهبی شد. او تنی چند از دانش‌آموزان و دانشجویان تهی‌دست را به مدت بیش از 40 سال تحت سرپرستی خود قرار داده بود و هزینۀ آموزشی آنها را پرداخت می‌کرد. کمک به مناطق جنگ‌زده از طریق افتتاح حساب بانکی، خرید ماشین‌آلات و تجهیزات به قیمت کارخانه و تحویل آن به ستاد ویژۀ جنگ، اعزام صنعتگران ارمنی برای تعمیر تجهیزات، و اعزام پزشکان ارمنی به مناطق جنگی از جملۀ اقدامات او از طریق شورای خلیفه‌گری ارمنیان تهران بود. او سرپرستی درمانگاه خیریۀ آودیس آودیسیان (ه‍ م) را به مدت 10 سال (از 1364 تا 1374 ش) به عهده داشت (شیرین‌کام، 107- 108). آهارونیان در 1367 ش کمکهای شایان توجهی به زلزله‌زدگان ارمنستان کرد. 
از دیگر کارهای لئون در این سالها ترجمۀ مقاله‌های پزشکی از زبان انگلیسی به ارمنی، و انتشار آن در هفته‌نامۀ آلیک (ه‍ م) بود. بعدها این مقاله‌ها به‌صورت کتاب و با نام «سلامت‌زیستن» به چاپ رسید. هفته‌نامه‌های لویس و هویس (دوزبانۀ ارمنی و فارسی) با کمک مالی وی انتشار می‌یافت (همو، 108، 110). 
لئون در 1372 ش، در مجیدیۀ تهران کودکستانی به یاد پدر و مادرش ساخت. در همین سال اتاق بازرگانی ایران و ارمنستان با کوششهای او تشکیل شد (همو، 108). او همچنین رئیس انجمن دوستی ایران و ارمنستان، و رئیس هیئت‌مدیرۀ آن بود (آهارونیان، 2/ 1531). بازسازی مسجد کبود ایروان که با هزینۀ بنیاد مستضعفان طی سالهای 1370-1371 ش به انجام رسید، با کوششهای او در برقراری ارتباط میان مقامهای فرهنگی دو کشور ایران و ارمنستان میسر گشت. ایجاد سفارت ایران در ایروان، ساخت پل موقت برای آمدورفتِ کامیون در جلفا (1374 ش) و تأسیس شعبۀ بانک ملت در ارمنستان از دیگر کارهای او بود. لئون در 1380 ش مدرسه‌ای را در ایروان با هزینۀ شخصی خود بازسازی کرد؛ به این شرط که در این مدرسه کرسی آموزش زبان فارسی دایر گردد (شیرین‌کام، 109).

مآخذ

آهارونیان، لئون، روزهایی از زندگی طوفانی من، تهران، 1387 ش؛ «تـاریخچۀ شرکت»، آندره (مل‍‌ )؛ شیرین‌کـام، فریدون و ایمان فرجام‌نیا، سرگذشت پنجاه کنشگر اقتصادی ایران، تهران، 1393 ش؛ «نام لئون آهارونیان در میان پنجاه کنشگر اقتصادی ایران»، هویس (مل‍ ‌)؛ نیز:

Andre, www.andre.ir; Hooys, www.farsi.hooys.com. 
محسن مرادی