رمزی بک

رَمْزی‌بِک، ابراهیم بن محمد (1284-1343 ق/ 1867-1924 م)، نویسنده و روزنامه‌نگار مصری. 
نیای ابراهیم در زمان محمد علی پاشا (سل‍ 1220-1265 ق/ 1805- 1849 م) به مصر رفت (زرکلی، 1/ 39) و او در فَیّوم (منطقه‌ای در مصر) متولد شد و تحصیلات ابتدایی را همان‌جا سپری کرد؛ سپس به مدرسۀ فرانسوی مارسل در قاهره رفت و عربی، ترکی و فرانسوی را در آنجا آموخت (خوره، 1/ 554). رمزی پس از گسترش دانش خود در زمینۀ ادبیات عربی، نمایشنامۀ تاریخی المعتمد بن عباد (سومین و آخرین پادشاه خاندان بنی‌عباد در اندلس) را تألیف کرد (1893 م) که حوادث آن مربوط به تاریخ اسلام در اسپانیـا ست (دربـارۀ این نمایشنامه و انتسـاب آن به رمزی، نک‍ : همانجا؛ بدوی، 145). 
در سال 1894 م، رمزی هفته‌نامۀ سیاسی ـ علمی الفیوم را تأسیس کرد. از دیگر آثار مهم رمزی، تاریخ الفیوم است. نویسنده، این کتاب را به 5 فصل تقسیم کرده، و در آنها به تاریخ فیوم، شخصیتهای علمی، ادبی و موقعیت جغرافیایی آن پرداخته است (ص 8؛ نیز خوره، همانجا). از کوششهای دیگر او می‌توان به تأسیس انجمن نهضت ادبی اشاره کرد که او خود به مدت 3 سال ریاست آن را عهده‌دار بود (همو، 1/ 555). 
رمزی همچنین به پاریس سفر کرد و یک سال و اندی در آنجا اقامت گزید، سپس به قاهره بازگشت و مجلۀ المرأة فی الاسلام و روزنامۀ التمدن را تأسیس کرد. او در 1899 م، چاپخانه‌ای به نام مسبک التمدن بنیان نهاد. وی همچنین در انتشار الجریدة (1907-1915 م)، که اشاعه‌دهندۀ افکار حزب‌الامه بود، با سردبیر آن، احمد لطفی سید (د 1963 م)، پژوهشگر و نویسندۀ مصری، همکاری کرد. مدتی نیز به‌عنوان مترجم، در دیوان سلطان حسین کامل (حک‍ 1914-1917 م) که پس از خدیوی عباسْ سلطنت یافت، به کار پرداخت. رمزی سرانجام در قاهره درگذشت (زرکلی، همانجا؛ جبوری، 1/ 36؛ مجاهد، 2/ 836-837). 
به‌جز آنچه یاد شد، در منابع، آثار دیگری را بدو نسبت داده‌اند؛ ازجمله: اصول الاخلاق و مبادئ التعاون، که در فهرست آثار همنام او، ابراهیم رمزی (ه‍ م) که در 1949 م درگذشته، نیز وجود دارد (نک‍ : دردیری، 124، 131). ابیاتی با موضوع مدح و با ساختی بـه دور از تکلف از او در دست است که در آنها، آیات شریفۀ قرآن کریم و ضرب‌المثلها تضمین شده‌اند؛ ازجمله: مدح عباس خدیو مصـر (حک‍ 1892-1914 م)، مجلس شورای قـانون‌گذاری (مجلـس شوری‌القوانین) و نیز ستایش مجلس عالی نظامی (خوره، 1/ 555-556). 

مآخذ

بدوی، محمد مصطفى، الدراما العربیة المبکرة، ترجمۀ جمال عبدالمقصود، قاهره، 2013 م؛ جبوری، کامل سلمان، معجم الادباء من العصر الجاهلی حتی سنة 2002 م، بیروت، 1424 ق/ 2002 م؛ خوره، الیاس، مرآة العصر فی تاریخ و رسوم اکابر الرجال بمصر، قاهره، 1897 م؛ دردیری، ابراهیم، ادب ابراهیم رمزی، قاهره، 1391 ق/ 1971 م؛ رمزی، ابراهیم، تاریخ الفیوم، یورکهاوس، 2017 م؛ زرکلی، اعلام؛ مجاهد، زکی محمد، الاعلام الشرقیه، بیروت، 1994 م. 

بابک فرزانه