تماشا

تماشا \ tamāšā\ ، روستایی از توابع دهستان سیاه‌رود، واقع در فاصلۀ 15 کیلومتری جنوب غربی شهر بومهن. 
این روستا در°51 و ´50 طول شرقی، و°35 و ´40 عرض شمالی، در ارتفاع 547‘1 متری از سطح دریا جای دارد. وضعیت کنونی (1391 ش) روستای تماشا به گونه‌ای است که می‌توان آن را شامل دو بخش با فاصلۀ حدود 1 کمـ از یکدیگر دانست. در بخش قدیم روستا، بافت قدیم و خانه‌های اهالی حدود 40 ساختمان مسکونی خشت‌وگلی را با سقفهای مسطح در بر می‌گیرد که با تیرهای چوبی پوشانده شده، و بیشتر آنها نیمه‌ویرانه است. در کنار هر یک از خانه‌ها آغل و طویله‌ای با وضعیت نه‌چندان مطلوب وجود دارد. در تمامی این بخش که حدود 100×150 متر گسترۀ آن است، تنها چند درخت از انواع توت، چنار، کاج و زبان‌گنجشک (ون) وجود دارد. 
بخش دوم روستای تماشا، قسمت جدید و نوساز آن است که در فاصلۀ یک کیلومتری بافت قدیم و در شرق آن، در مجاورت جاده‌ای که از روستای باغ‌کمش به کوه بادام می‌رسد و سنگ مورد نیاز مصرفی کارخانۀ سیمان شمال از آنجا تأمین می‌شود، قرار دارد. گرداگرد قسمت جدید روستای تماشا را باغهایی با انواع درختان میوه، مانند گردو، گیلاس، سیب، آلبالو، هلو و توت در برگرفته است. بخش عمدۀ زمینهای اطراف این قسمت از روستا تفکیک و قطعه‌بندی، و گرداگرد آن با بلوکهای سیمانی دیوارکشی شده است. تنها منبع آب آشامیدنی، مصرفی و کشاورزی اندک روستای تماشا که یک رشته قنات است، در شمال شرقی این بخش جریان دارد که با لوله به مرکز قدیمی روستا منتقل می‌شود. 
تمامی اهالی بومی و اصیل روستای تماشا که از ایلات و طوایف میرزایی، نصیری و بیک‌مراد هستند، دامدارند. آنها در اواخر فصل بهار به همراه دامهای خود برای ییلاق به دشت لار کوچ می‌کنند و در اواخر فصل تابستان به روستای خود بازمی‌گردند. روستای تماشا در تابستان جمعیت ساکن ندارد و جمعیت ثابت آن حدود 30 خانوار، و وسعت محدوده‌اش 875‘2 هکتار است. در این محدوده دو چشمۀ دائمی و یک رشته قنات نیز وجود دارد. این روستا فاقد مدرسه، حمام، مسجد و حسینیه است و شمار محدود دانش‌آموزان آن برای تحصیل به روستاهای اطراف نظیر باغ‌کمش، سیاه‌سنگ و کِرِشت می‌روند. 
برای رسیدن به روستای تماشا می‌توان از جاده‌ای خاکی که از جنوب شرقی روستای باغ‌کمش به سمت معدن سنگ کوه‌بام امتداد می‌یابد و حدود 11 کمـ است یا از جادۀ بومهن به کرشت و مسیر جادۀ درازدره که طول آن حدود 15 کمـ است، استفاده کرد. 

ناصر پازوکی طرودی