بن رود

بن‌رود \ bon-rūd\ ، محلی واقع در شمال شرقی روستای افجه. این محل در سمت جنوب غربی مزرعۀ سواستان (مزرعه‌ای که بر بالای تپۀ نسبتاً بلند و همواری در حد فاصل دشت هویج و روستای افجه واقع شده است) و در منتهاالیه دامنۀ جنوب شرقی کوه و قلۀ ساکا و در °51 و ´42 طول شرقی، و °35 و °52 عرض شمالی در ارتفاع 880‘2متری از سطح دریا واقع است. 
در سمت مشرق بن‌رود آبشاری به نام سواستان در °51 و ´41 و ´´46 طول شرقی، و °35 و ´53 و ´´28 عرض شمالی در ارتفاع 850‘2متری از سطح دریا جاری است که همه‌ساله شمار بسیاری برای تفرج به پای آن می‌روند. آب این آبشار از دره و چشمه‌ای به نام چیک‌چیکک تأمین می‌شود و در سالهایی که بارش فراوان باشد، در تمام طول سال جریان دارد. دره‌ای که بن‌رود در آن قرار دارد، دره‌ای است که حدود 6 کمـ درازا دارد و از غرب مزرعۀ سواستان و دامنه‌های شرقی کوه ساکا در جهت شمال شرقی به جنوب غربی و سپس جنوب آبریز آن امتداد دارد و در حقیقت سرچشمه‌های اولیۀ رودخانۀ افجه را فراهم می‌آورد. آب این دره از چشمه‌های دشت هویج، دامنه‌های جنوبی کوههای ریزان و آتش‌کوه، آبشار چُرند و درۀ سوتستون یا توتستون تأمین می‌شود. در فصل بهار از دره‌های این محدوده بیش از 15 آبشار و رود کوچک جاری می‌شود، اما با فرا رسیدن فصل گرما این آبها برای آبیاری باغها و مزارع توسط روستاییان مهار می‌گردد. 
بُن در زبان محلی به معنی ته و آخر است و واژۀ مرکب بن‌رود به معنی ته و آخر رودخانه، و منظور از آن آخر رودخانۀ افجه است، زیرا از این محل به بالا، رودخانۀ افجه ترکیب یکپارچۀ خود را از دست داده و آبهای سرچشمۀ آن به صورت پراکنده از دره‌های پرشمار روان و به مرور به یکدیگر پیوسته و در محل بن‌رود یکی می‌شوند. به گفتۀ افراد سالمند روستای افجه، درۀ بن‌رود در گذشته بسیار سرسبز و پوشیده از درخت و یک آسیاب آبی در آن بر پا بوده است؛ اما در دهۀ 1350 ش سیل مهیب و بنیان‌کنی روان شد و درۀ بن‌رود را به کلی تخریب، و درختان را ریشه‌کن کرد و آن را به وضعیت امروزه، بسیار خشک و سخت‌گذر، درآورده است. سیل یادشده حتى بخشهای بسیاری از جبهۀ غربی مزرعۀ سواستان را نیز ویران کرده است، به گونه‌ای که امروزه دسترسی به این مزرعه از جبهۀ غربی بسیار دشوار و در بعضی از نقاط غیر ممکن شده است.

ناصر پازوکی طرودی