امید، شهرک

امید، شهرک \ šahrak-e omīd\ ، شهرکی در شمال شرقی تهران، جنوب بزرگراه شهید بابایی و شمال سی و پنج متری استقلال، در محلۀ قنات کوثر. 
 ساخت این شهرک در پی تأمین نیاز مسکن شخصی کارکنان ارتش دورۀ پهلوی در 1352 ش/ 1973 م آغاز شد. ازاین‌رو، ابتدا به نام دختر شاه، «فرحناز» نام‌گذاری شد و پس از آن برای مدتی، به دلیل هم‌مکانی با قنات کوثر به شهرک کوثر شهرت یافت. 

زمین این شهرک به مساحت 46/ 72 هکتار از 3 قطعۀ 16/ 10 و 8/ 37 و 5/ 24 هکتاری تشکیل شده است. در 1354 ش قرارداد اولیۀ ساخت این شهرک میان بانک رهنی (بانک مسکن فعلی) به عنوان نمایندۀ کارفرما و شرکت فرانسوی S. A. E، مجری طرح تنظیم گردید. پس از اجرای قرارداد و پیشرفت 70٪ سفت‌کاری و زیرساختها در بخش مسکونیِ مجموعه، هم‌زمان با پیروزی انقلاب اسلامی ایران و خروج شرکت فرانسوی از کشور، کار ساخت‌وساز متوقف گردید. 
در 1364 ش به‌سبب آنکه شمار بسیاری از طرحهای شهرک‌سازی، نیمه‌کاره رها شده بود، قانون «تکمیل و نحوۀ استفادۀ شهرکها و مجتمعهای ساختمانی نیمه‌تمامِ متوقف» تصویب شد که به موجب آن تعاونی مسکن امید وابسته به لشکر 21 حمزۀ ارتش طرحِ ساختِ این شهرک را از وزارت دفاع به نمایندگی از وزارت مسکن (مجری قانونِ یادشده)، طی قراردادی در 1364 ش خریداری کرد و عملیات ساخت را در طی 4 فاز ادامه داد. شرایط جنگ هشت‌سالۀ ایران و عراق (1359-1367 ش/ 1980- 1988 م) بسیاری از مسئولان را برای تکمیل پروژه ناامید کرده بود؛ از همین‌رو، انتخاب نام امید انگیزه‌ای برای ادامۀ کار و تقویت روحیۀ اعضای تعاونی شده بود و در نهایت نام شهرک امید برگزیده شد. شرکتهای ساختمانی «پلیرا» و «پل سنگ سنندج» با کارفرمایی هیئت‌مدیرۀ تعاونی مسکن امید و مشاورۀ شرکت مهندسین مشاور گنو، کار ساخت را ادامه دادند و واگذاری واحدهای مسکونی در طی سالهای 1368-1373 ش صورت گرفت. 
شهرک امید دارای 946‘1 واحد مسکونی است که در 18 برجِ 14 تا 18 طبقه در تیپهای 54 تا 136 واقع شده است. علاوه بر آن، 50 واحد ویلایی مختص کارکنان ادارۀ امور شهرک نیز وجود دارد. واحدهای مسکونی عموماً بتون‌آرمه است و از نظر مقاوم‌سازی در برابر زلزله پیش‌بینیهای لازم صورت گرفته است. بیش از دو سوم کل زمین شهرک را فضای سبز تشکیل داده است (ح 40 هکتار). نزدیکی شهرک به دامنۀ کوههای البرز با چنین فضایی، آن را به یکی از مکانهای خوش آب‌وهوای تهران تبدیل کرده است. پوشش گیاهی این فضای سبز شامل انواع گونه‌های گیاهی مناسب 4 فصل است. علاوه بر سطح زمین، برای زیبایی و سلامت منطقه از فضاهای عمودی نیز برای ایجاد فضای سبز استفاده شده است. آبیاری فضای سبز این منطقه با بهره‌گیری از آب قنات موسوم به «قنات کوثر» که مظهر آن در داخل شهرک است و همچنین پساب حاصل از تصفیۀ فاضلاب شهرک ــ بدون استفاده برای آب آشامیدنی ــ انجام می‌گیرد. 
شهرک امید به دلیل بسته بودن، عملاً از خدمات شهری شهرداری برخوردار نیست؛ ازاین‌رو، کلیۀ نیازهای خدماتی شهروندان ساکن توسط هیئت مدیره، طراحی شده، و به مرحلۀ اجرا درآمده است. این خدمات شامل این‌گونه بخشها ست: فضاهای آموزشی و فرهنگی (مهدکودک، مدارس در همۀ مقاطعِ تحصیلی از دبستان تا دبیرستان، کتابخانه، آموزشگاههای علمی و هنری، مشاورۀ حقوقی و خانۀ سلامت)؛ فضاهای ورزشی (زمینهای اسکیت و تنیس، سالنهای استخر و سونا، والیبال، بسکتبال و بدن‌سازی، جادۀ سلامت)؛ فضاهای مذهبی، بهداشتی، تجارتی و خدماتی (مانند مسجد، ایستگاه اورژانس تهران، بانک، بیمه، باجۀ پست، مراکز تعمیرات و سرویس‌دهی خودرو)؛ فضاهای تفریحی و گردشگری؛ سالن اجتماعات با ظرفیت 315 تن مجهز به سیستمهای پیشرفته و مناسب برای اجرای کنسرت و همایشها. 
ادارۀ کارهای شهرک امید برعهدۀ هیئت مدیره‌ای است که اعضای آن از جانب ساکنان شهرک برگزیده می‌شوند؛ هیئت مدیره نیز فردی را به عنوان مدیرعامل که بالاترین مقام اجرایی است، انتخاب می‌کند. شرایط و امکانات شهرک امید با مدیریت اجرایی عالی آن موجب شده است که این شهرک در 1386 ش موفق به گرفتن گواهی‌نامۀ ایزو 9001 (مدیریت کیفیت) و در 1388 ش به سبب رعایت مسائل زیست‌محیطی، موفق به گرفتن گواهی‌نامۀ ایزو 14001 (مدیریت کیفیت محیط زیست) گردد. از این لحاظ، شهرک امید نخستین شهرک مسکونی در ایران و منطقۀ خاورمیانه است که به این مهم نایل آمده است. 

مآخذ

تحقیقات میدانی مؤلف؛ وزیری، نصرت‌الله (مدیرعامل شهرک امید)، مصاحبه با مؤلف.

آزاده شیرازی‌نژاد