اسکان، برجهای مسکونی

اسکان، برجهای مسکونی \ borjhā-ye maskūnī- ye eskān\ ، برجهـای سه‌گانـه بـا کاربـری تجارتی ـ مسکونی و از نخستین نسل برجهای تهران. 
ساخت برجهای سه‌گانۀ اسکان با ارتفاعی حدود 90 متر، و هر یک در 28 طبقه (شامل 23 طبقۀ مسکونی، و 5 طبقۀ اداری ـ تجارتی و پارکینگ)، در خیابان ولیعصر نبش ضلع شمال شرقی بلوار میرداماد، از 1352 ش آغاز شد و چند ماه پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در 1357 ش به پایان رسید. زمینی که برای ساخت این برجها در نظر گرفته شد، پیش از تغییر کاربری و احداث برجها باغی بود که بخشی از آن همچنان، باقی مانده است. در سالهای پیش از انقلاب قرار بود این بخش از باغ با تونلی زیرزمینی به برجهای اسکان متصل شود و به‌عنوان فضای عمومی در اختیار ساکنان این مجموعه قرار گیرد، اما پس از انقلاب، باقی‌ماندۀ باغ در ضلع شمالی مدتی به‌عنوان موزۀ تماشاگه تاریخ فعال، و بعد تعطیل شد. سالها ست که طرحی برای ساخت مجموعه‌ای به نام «اسکان 2» در این باغ آماده شده، اما به دلیل مقاومتها و پیگیریهای قضاییِ ساکنان برجهای اسکان تاکنون امکان اجرایی‌شدن نیافته است. 

 بنیاد پهلوی کارفرمای برجهای اسکان در سالهای پیش از انقلاب بود و مراحل ساخت‌وساز آن زیر نظر غلامرضا پهلوی، برادر ناتنی محمدرضا شاه، انجام گرفت؛ اما همۀ مسئولیت طراحی برجها را شرکتها و مهندسان غیرایرانی بر عهده داشتند. شماری از واحدهای مسکونی این برجها هم در اختیار بنیاد پهلوی بود که پس از انقلاب مصادره شد و در اختیار بنیاد مستضعفان قرارگرفت. 
در دهۀ 1360 ش و در جریان برخورد با طرف‌داران سازمان مجاهدین خلق، درگیری مسلحانه‌ای میان نیروهای انقلابی و شماری از طرف‌داران این سازمان که در یکی از واحدهای این برج مستقر شده بودند، صورت گرفت و هنوز نشانه‌های این تیراندازیها بر نمای یکی از برجها دیده می‌شود. 
هر یک از برجهای اسکان به‌صورت یک هشت‌ضلعی طراحی شده‌اند و به همین دلیل، چشم‌انداز منحصربه‌فردی رو به شمال، جنوب، شرق و غرب تهران دارند؛ همچنین روشها و محاسباتِ دقیقِ به کار رفته در طراحی و احداث این برجها برای مقاومت در برابر زلزلۀ احتمالی تهران تا 8 درجه در مقیاس ریشتر، سالهای طولانی مورد توجه استادان دانشگاهها و مهندسان شهرساز بوده، و در مباحث آموزشیِ دانشگاهها تدریس شده است. به دلیل همین ویژگیها نیز پارکینگهای هر 3 برج پس از انقلاب و در جریان جنگ عراق و ایران، که تهران هدف تهاجم و بمباران قرار گرفت، مدتی از خودروها تخلیه، و به پناهگاهی برای مردم بدل شد. 
 
برجهای سه‌گانۀ اسکان در مجموع، 270 واحد مسکونی را در خود جای داده است. در 5 طبقۀ اول، پارکینگها و همچنین، مرکز خرید اسکان با حدود 700‘4 مـ2 مساحت، مشتمل بر مجموعه‌ای از بانکها، رستورانها و فروشگاهها قرار دارد که یکی از مراکز خرید معروف تهران است. 

شیده لالمی