اسپی او، چشمه

اسپی‌او، چشمه \ češme-ye espī-ow\ ، چشمه‌ای واقع در فاصلۀ تقریبی 9 کیلومتری شمال فرحزاد. این چشمه در انتهای مسیر دره‌ای که رودخانۀ فصلی فرحزاد از آنجا سرچشمه می‌گیرد، و در فاصلۀ 800 متری شرق مزرعه‌ای که به یونجه‌زار شهرت دارد، از زمین می‌جوشد. اسپی‌او با °51 و ´20 و ´´30 طول شرقی، و °35 و ´51 و ´´55 عرض شمالی، و ارتفاع متوسط 950‘2 متر از سطح دریا، در دامنۀ جنوبی کوه بلندی جریان دارد که در دامنۀ شمالی آن امامزاده داوود واقع است. 
چشمۀ اسپی‌او دارای آبی دائمی است که از شمال به جنوب و سپس شرق به غرب جریان می‌یابد و پس از پیوستن به آب چند چشمۀ دیگر، اراضی یونجه‌زار را آبیاری می‌کند و به سمت جنوب ادامه می‌یابد. 

سبب نام‌گذاری

1. اِسپی یا اِسبی در گویش محلی به معنی سفید و واژۀ «اُو» به معنی آب است و این دو کلمه روی هم به معنی آب سفید یا سفیدآب می‌تواند باشد؛ 2. اَسبی به معنی اسب و اُو به معنی آب، و روی هم به معنی آب اسب، یعنی چشمه‌ای است که اسب از آن آب می‌نوشد. نزد اهالی منطقه این هر دو وجه کاربرد دارد و مالکان اراضی یونجه‌زار این نام را در هر دو معنی به کار می‌برند. 
در سمت شرق چشمۀ اسپی‌او کوههای مرتفع دو شاخ در شمال و کوه کارا یا کازا جای دارد. خط‌الرأس این کوهها در جهت شمال و جنوب، مرز شهرستانهای تهران و شمیران را تعیین می‌کند. آبهای دامنه‌های شرقی کوههای یادشده به سمت شرق و سپس جنوب جریان می‌یابند و رودخانۀ درکه را تشکیل می‌دهند. آب چشمه‌های دامنه‌های غربی کوههای یادشده نیز به سمت غرب، و سپس جنوب جریان می‌یابد و به رودخانۀ فرحزاد می‌ریزد. 
برفهای این کوهها از ذخایر آبی منطقه به شمار می‌روند و حوضۀ آبخیز رودخانۀ فرحزاد که چشمۀ اسپی‌او نیز در آن قرار دارد، به سبب فراوانی آب و وجود دست‌کم 9 چشمۀ دائمی دارای مراتع سرسبز و پوشش گیاهی انبوه است. در حد فاصل میان فرحزاد مزارع یونجه‌زار، و در مجاورت رودخانۀ فرحزاد راه باریکی وجود دارد که ارتباط زمینی این دو نقطه را برقرار می‌کند. این مسیر از مداخلۀ مردم تهران مصون نمانده است، چنان‌که مسیر رودخانۀ فرحزاد از مناطق بسیار آلوده و غیربهداشتی به شمار می‌آید. 

ناصر پازوکی طرودی