اراج، مسجد جامع و حسینیه

اراج، مسجد جامع و حسینیه \ masjed(d-e) jāmeʾ va hoseyniy(yy)e-ye arāj\ ، مسجد و حسینیه‌ای رو‌به‌روی یکدیگر در محلۀ اراج واقع در منطقۀ یک شهرداری تهران.

مسجد جامع

این مسجد در خیابان شهید تیموری واقع شده است. به گفتۀ اهالی قدیمی اراج این مسجد در اوایل دورۀ قاجاریه پایه‌گذاری شده است. گفته شده که در آن زمان مسجد اراج توسط شخصی به نام استاد مشهدی باقر بنا شده و نخست گنجایش حدود 30 تن نمازگزار را داشته است. به گفتۀ حجت‌الاسلام سید محمدکاظم موسوی، امام جماعت این مسجد (در 1388 ش)، حاج جلال نعمت‌اللٰهی در دهۀ 1340 ش این مسجد را در مساحتی حدود 120 مـ2 بازسازی کرد. 

مسجد جامع اراج از 1373 تا 1380 ش به سبب اجرای طرح گسترش آن بسته شد و ازاین‌رو، در آن سالها برپایی نماز و مراسم دیگر در حسینیۀ اراج که روبه‌روی آن قرار دارد، برگزار می‌شد (نک‍ : «در کانون ... »، بش‍ ؛ نیز نک‍ : ادامۀ مقاله). مساحت مسجد پس از پایان طرح گسترش آن به حدود 200 مـ2 افزایش یافت و امروزه مشتمل بر 3 طبقه است. این مسجد تا پیش از انقلاب اسلامی، امام جماعت ثابت نداشت. آیت‌الله سید حسن موسوی ــ جد سید محمدکاظم موسوی ـ و آقایان نوایی و میرزایی چندسالی امامت مسجد را بر عهده داشتند؛ اما از 1360 تا 1383 ش حجت‌‌الاسلام و المسلمین سید حسین موسوی (د 1383 ش)، پدر سید محمدکاظم موسوی، و از 1383 ش تا به امروز (1388 ش) سید محمدکاظم موسوی امامت نماز جماعت این مسجد را به صورت متوالی بر عهده داشته‌اند (تحقیقات ... ).
یکی از ویژگیهای این مسجد برگزاری مراسم شبی با قرآن در شب مبعث در آن است. این مراسم از حیث نوع برگزاری، پذیرایی، دعوت از قاریان و گروه تواشیح ممتاز بسیار موفق بوده است. از دیگر ویژگیهای این مسجد، دعوت عمومی از اهالی محل برای انتخاب هیئت امنا و دعوت از سخنرانان برجسته برای ایراد سخنرانی در مناسبتهای دینی مختلف بوده است (تحقیقات).
کانون فرهنگی الجواد (تأسیس: 1380 ش) در این مسجد واقع شده است. این کانون چندین سال به عنوان موفق‌ترین کانون فرهنگی در ناحیۀ شمیران به‌ ‌شمار می‌آمد. برگزاری کلاسهای آموزشی قرآن، عقیدتی، هنر مخصوص خواهران و برادران و همچنین برگزاری اردوهای زیارتی ـ سیاحتی از جملۀ فعالیتهای این کانون است.

حسینیه

این حسینیه روبه‌روی مسجد جامع اراج در خیابان شهید تیموری واقع شده است. حسینیۀ اراج بـا مساحتـی در حـدود 200 مـ2 در دو طبقه در 1360 ش به کوشش حجت‌‌الاسلام و المسلمین سید حسین موسوی و با کمکهای مردمی در زمینی وقف‌شده توسط آقای عروجی ساخته شده است.
این حسینیه و مسجد جامع به هم پیوسته‌اند و در واقع یک مکان تلقی می‌شوند. در مناسبتهای مختلف، به‌ویژه در ماه محرم و صفر پس از برپایی نمازهای روزانه در مسجد جامع اراج، آقایان برای برپایی عزاداری امام حسین (ع) به حسینیۀ اراج می‌روند و خانمها نیز در همان مسجد توسط دوربین مداربسته در جریان عزاداری، سخنرانی و مداحیهای حسینیۀ اراج قرار می‌گیرند. همچنین این مسجد و حسینیه یک پایگاه بسیج دارد. بسیج خواهران در طبقۀ زیرین مسجد، و بسیج برادران نیز در بالای حسینیه واقع شده است.
مسجد جامع و حسینیۀ اراج در گذشته موقوفاتی مانند چندین باغ در اراج داشته که توسط قناتی که مادرچاه آن در دارآباد و مظهر آن در اراج بوده، آبیاری می‌شده است. پس از انقلاب اسلامی، این باغها در اختیار سازمان اوقاف قرار گرفت؛ اما در این سالها به‌سبب عدم رسیدگی لازم، این باغها در معرض خشک شدن قرار گرفته‌اند (تحقیقات). 

مآخذ

تحقیقات میدانی مؤلف؛ «در کانون جواد الائمه چه می‌گذرد؟»، همشهری محله، خرداد 1385 ش، شم‍ 110؛ موسوی، حجت‌الاسلام و المسلمین سید محمدکاظم (امام‌جمعۀ مسجد جامع اراج)، مصاحبه با مؤلف.

حسن موسوی‌زاده