ارسباران، فرهنگسرا

ارسباران، فرهنگ‎سرا \ farhang-sarā-ye arasbārān\ ، یا فرهنگ‎سرای هنر، واقع در خیابان ارسباران نرسیده به پل سیدخندان واقع در محدودۀ منطقۀ 3 شهرداری تهران. این فرهنگ‎سرا زیر نظر سازمان فرهنگی ـ هنری شهرداری تهران اداره می‌شود.

ساختمان فرهنگ‎سرای ارسباران در 1370 ش توسط مهندس معمار شهرام میلانی‌معتمد طراحی شد و در 1374 ش، به طور رسمی گشایش یافت. این فرهنگ‎سرا در زمینی به مساحت 200‘2 مـ2 مشتمل بر دو طبقه و حدود 700 مـ2 فضای سبز است. معماری نمای بیرونی با سنگ تراورتن، الهام‌گرفته از «قلعۀ بابک» است. این ساختمان از معدود بناهایی در شهر تهران به‎ شمار می‎آید که از ابتدا، با کاربری فرهنگ‎سرا ساخته شده است. نام این فرهنگ‎سرا در اوایل 1380 ش به «فرهنگ‎سرای هنر» تغییر یافت، اما دوباره در 1388 ش، «فرهنگ‎سرای ارسباران» نامیده شد. در حال حاضر، این مکان به‎عنوان یکی از مراکز مهم و تأثیرگذار در عرصۀ فرهنگ و هنر کشور به شمار می‌آید. فرهنگ‎سرای ارسباران در حوزه‌های ملی و بین‌المللی از طریق کانونهای نمایش، فیلم، موسیقی، هنرهای تجسمی، ادبی و معماری همراه با واحدهای روابط عمومی، آموزش، امور اجتماعی و مذهبی، کتابخانۀ تخصصی، نگارخانه، و جز آنها به فعالیت می‌پردازد.
بخشهای مختلف این فرهنگ‎سرا عبارت‎اند از:

1. کانون نمایش (تأسیس: 1380 ش)

ازجملۀ فعالیتهای این کانون می‌توان به کشف و شناسایی استعدادهای تازه در میان علاقه‌مندان به تئاتر؛ ارائۀ آموزشهای لازم، سامان‌دهی و حمایت از گروههای دانشجویی، نیمه‌حرفه‌ای، و آماتور؛ اختصاص محل تمرین و اجرا، و ارائۀ نظرهای کارشناسانه درخصوص متن و اجرا؛ تولید و اجرای نمایشهای مختلف برای کودکان و نوجوانان؛ تولید نمایشهای حرفه‌ای، برگزاری دوره‌های مختلف نمایشنامه‌خوانی و کارگاههای تخصصی نمایش، و مواردی دیگر اشاره کرد.

2. کانون فیلم (تأسیس: 1380 ش)

برنامه‌ها و فعالیتهای این کانون عبارت است از: نمایش و نقد فیلم با حضور کارشناسان و منتقدان، و نیز برگزاری جلسات پرسش و پاسخ با حضور عوامل و دست‌اندرکاران فیلم در «باشگاه فیلم تهران»؛ برگزاری سمینارهای تخصصی آموزشی؛ برخورداری از همیاری انجمنهای صنفی و هنری، و ارائۀ خدمات هنری به اعضا و خانواده‌های آنها؛ انتخاب بهترین آثار سینمای ایران، نمایش آن برای خانواده‌ها، و گفت‌وشنود با هنرمندان؛ مشارکت با جشنواره‌های دولتی و خصوصی به‌ویژه سازمانهای غیردولتی فرهنگی و هنری (NGO) و حمایت از فعالیتهای تخصصی این‌گونه مراکز، و مواردی دیگر.

3. کانون موسیقی (تأسیس: 1380 ش)

کانون موسیقی مجموعۀ فرهنگ‎سرای ارسباران با هدف اشاعۀ موسیقیهای سنتی، ملی، کلاسیک و مناطق ایران، یکی از مراکز فعال موسیقی در شهر تهران به‌ شمار می‌رود. از فعالیتهای این کانون می‌توان به برگزاری جشنواره‌های گوناگون همچون تک‌نوازان جوان؛ موسیقی مناطق ایران؛ مشارکت در برگزاری جشنواره‌های موسیقی فجر، موسیقی آیینی، موسیقی دانشجویی؛ برگزاری کنسرتهای مختلف؛ تشکیل ارکسترهای زهی و سنتی؛ تشکیل گروه کر؛ تأمین محل تمرین برای گروههای موسیقی به‌منظور حمایت از فعالیت و تشکیل گروههای موسیقی، و موارد دیگر اشاره کرد.

4. کانون ادبی

برگزاری نشستهای هفتگی شعر، کارگاه ادبیات و تجربه، کارگاه داستان‌نویسی، آموزش فلسفه، کلاس شاهنامه‌خوانی و حافظ‎شناسی و برگزاری شبهای شعر از جملۀ فعالیتهای هفتگی و ماهیانۀ این کانون تخصصی به ‌شمار می‌آید.

5. کانون معماری

این کانون با تشکیل جلسات منظم هفتگی با حضور متخصصان و استادان بنام این حوزه، به مطالعه و تحقیق در حوزۀ معماری شهری و مسائل و موارد مرتبط با آن می‌پردازد.

6. کانون هنرهای تجسمی

از اهداف تشکیل این کانون می‌توان به این موارد اشاره کرد: گسترش هنرهای تجسمی برای ارتقای سواد بصری در مناطق و محله‌ها در حوزۀ اشیاء؛ نقد پدیدارهای تجسمی در شهر از طریق پژوهش؛ ایجاد رونق و امکان بهره‌مندی اقتصادی برای جامعۀ هنرمندان با گرایش تجسمی. این کانون 3 گالری در ابعاد مختلف دارد که همواره نمایشگاههای متعددی در آنها برگزار می‌شود.
واحد آموزشی ارسباران از جملۀ واحدهایی است که با بهره‌گیری از توان علمی استادان و مربیان برجسته، دوره‌های آموزشی را در زمینه‌های تخصصی و فوق‌تخصصی هنر طرح‌ریزی، و به‌صورت فصلی برگزار می‌کند. برگزاری کلاسهای متنوع در رشته‌های هنرهای سنتی ایران، طراحی، نقاشی، خوش‎نویسی، موسیقی، نمایشی، ورزشی، ادبی، قرآنی، تذهیب، سفالگری، و معرق‎کاری از فعالیتهای این واحد است.

7. کتابخانۀ تخصصی

فرهنگ‎سرای ارسباران کتابخانـه‌ای تخصصی با مساحتـی حـدود 300 مـ2 دارد که هم‎زمان با آغاز به کار فرهنگ‎سرا، به بهره‌برداری رسیده است. این کتابخانه دارای سالن قرائت برای خانمها و آقایان با مخزنی نزدیک به 17 هزار جلد کتاب به زبانهای فارسی و لاتین در موضوعات متنوع هنر، ادبیات، تاریخ، روان‌شناسی و جز آنها ست.
این فرهنگ‎سرا دارای چندین سالن ازجمله آمفی‌تئاتر، «هنر و تجربه» و سالنی کوچک با ظرفیت 30 نفر است. سالن آمفی‌تئاتر با ظرفیت حدود 300 صندلی با امکانات و تجهیزات پیشرفتۀ نوری و صوتی (صدای دالبی) و امکان پخش فیلمهای 35 میلی‌متری و ویدئویی، پذیرای هنرمندان و علاقه‌مندان در زمینه‎های اجرای موسیقی، تئاتر و برگزاری همایشها و سمینارها ست. سالن «هنر و تجربه» نیز با هدف برپایی کارگاههای تخصصی هنر، اجرای نمایش و موسیقی تجربی، نمایش فیلم، و برپایی همایشها و نشستهای اختصاصی به ظرفیت 45 نفر، فعال، و از امکاناتی مناسب برخوردار است. در سالن کوچک فرهنگ‎سرا نیز فیلمهای هنری کوتاه و تجربی به نمایش درمی‌آید.
برخی از برنامه‌های ثابت فرهنگ‎سرای هنر که با مشـارکت دیگـر مدیـریتهای سازمـان فرهنگی ـ هنری شهرداری تهران برگزار می‌شود، به این شرح است: نشستهای ماهیانۀ «شب شعر طنز شکرخند»، «شب شعر و ترانه»، «آوای دوست» (تجلیل از استادان موسیقی ایران)، مراسم نکوداشت و نمایش فیلمهای مستند سینمای ایران؛ نشستهای هفتگی شعرخوانی و نقد شعر، حافظ‌شناسی و شاهنامه‌‌خوانی، و کارگاه داستان‌نویسی.
راه‌اندازی استودیوی صدای دیجیتال به‌منظور صدابرداری، صداگذاری، و ضبط موسیقی نیز ازجملۀ امکانات سمعی و بصری این فرهنگستان به شمار می‌آید.

مآخذ

بروشور فرهنگ‌سرای ارسباران؛ طهمورثی، علی (مدیر بخش فرهنگی)، مصاحبه با مؤلف؛ فرهنگ‎سرای ارسباران (نک‍ : مل‍‎ )؛ کتاب اول (مل‍ ‎)؛ نیز:

Arasbaran, www.arasbaran.farhangsara.ir (acc. Apr. 8, 2013); Ketabeavval, www. ketabeavval.ir/ tehran/ 2178. aspx (acc. Sep.13, 2011).
سعیده صائبی‌مقدم