آب، باغ ـ موزه

آب، باغ ـ موزه \ bāq-mūze-ye āb\ ، یا بوستان خلیج فارس، قطعه باغی کهن در محلۀ قلهک. این باغ به باغ قوام شهرت داشته، و متعلق به قوام‌الملک شیرازی بوده است. باغ قوام تا پیش از آغاز عملیات آماده‌سازی باغ ـ موزۀ آب، با 256‘8 مـ2 مساحت، حدود 380 اصله درخت و درختچه از انواع کاج، چنار، توت، گردو و زبان‌گنجشک داشته، و توسط یک جوی آب منشعب از رشته قناتی که از خیابان دولت می‌گذرد، آبیاری می‌شده است.

نخستین‌بار از سوی معاونت فنی و عمرانی شهرداری منطقۀ 3 تهران طرحی پیشنهاد شد که با سامان‌دهی و طراحی، ایـن باغ بـه «باغ ـ موزۀ آب» بدل شود. هدف از احداث این باغ ـ موزه، حفظ باغ قدیمی و قنات آن، ایجاد فضای آموزشی، فرهنگی و تفریحی برای دانش‌آموزان با تأکید بر موضوع آب به‌عنوان محور اصلی بوده است.
پس از سامان‌دهی و کارهای اصلاحی در این باغ کهن، مساحت آن بـه 9/ 161‘ 7 مـ2 کاهش یافت و 190 اصله درخت این باغ بر جای گذاشته شد و بقیۀ درختانی که خشک و یا بیمار بودند، قطع گردید. آب جاری حاصل از قناتی که در شمال غربی این باغ جریان دارد، پس از طی  3/ 1 طول زمین با چرخشی به سمت شرق، عرض باغ را طی می‌کند.
به طور کلی درختان کهن و با ارزش باغ، رشته قنات جاری در آن و خیابان اصلیِ (یخچال) دسترسی به باغ، از عوامل تأثیرگذار در طراحی و شکل‌گیری این مجموعه بوده‌ است. این طرح در تابستان 1380ش، پس از 5 سال عملیات آماده‌سازی، به بهره‌برداری رسید.
معماری این باغ ـ موزه، تلفیقی از معماری مدرن و معماری سنتی ایرانی است. این مجموعه شامل بخشهای مختلفی مانند موزه، سالن نمایش و آب‌نماهای متنوع در محوطۀ آن است. محور اصلی در این باغ آب است و در آن به مسائل مختلفی ازجمله آب در طبیعت، انسان و آب، آب شیرین، آب در صنعت، تولید انرژی از آب، آب و حمل و نقل، تصفیه و توزیع آب، آب و آلودگی، آب در زندگی روزمرۀ انسان، آب و ورزش، و آب و مسئولیتهای انسانی پرداخته می‌شود (قاضی‌زاده، بش‍ ‌).

مآخذ

تحقیقات میدانی مؤلف؛ قاضی‌زاده، ندا، «باغ ـ موزۀ آب»، معماری مدرن در دنیای امروز (مل‍ ‌)؛ نیز:

Hadi Memari, www. hadimemari. persianblog. ir / post / 2.
شیوا جعفری