آموزش و پرورش

آموزِش و پَروَرِش، مجلّۀ رسمی وزارت آموزش و پرورش که نخستین‌ بار در فروردین 1298 ش در زمان وزارت نصیر‌الدوله به نام مجلۀ اصول تعلیمات منتشر گردید، مدّت دو سال هر سال 6 شماره از آن انتشار یافت (یغمایی، 113).
این نشریه مدت پنج سال تعطیل بود و پس از این فترت بار دیگر از فروردین 1304 تا اسفند 1306 ش بنام مجلۀ تعلیم و تربیت به مدیریت علی‌اصغر حکمت منتشر شد و در سه دوره، هر سال 12 شماره به چاپ رسید. پس از آن تا 1313 ش انتشار آن متوقّف گردید، و در این سال مجدداً به مدیریت نصرالله فلسفی طبع و نشر آن آغاز شد، ولی پس از انتشار شمارۀ پنجم از دورۀ ششم (1314 ش) به‌سبب درج مقاله‌ای از سیّد حسن تقی‌زاده با عنوان «جنبش ملی ادبی» در اعتراض به شیوۀ کار فرهنگستان بار دیگر تعطیل شد (افشار، 3 /  حاشیۀ ص بیست و پنج). اندکی بعد بار دیگر بدون ذکر نام مسئول تا 1317 ش انتشار یافت. در این دوره مدیریّت آن بر عهدۀ محیط طباطبائی بود، و چون فرهنگستان واژه‌های آموزش و پرورش را به جای تعلیم و تربیت قرار داده بود، از مرداد 1317 ش تا اردیبهشت 1340 ش، با یک وقفه در سالهای 1324-1326 ش به نام مجلۀ آموزش و پرورش طبع و نشر می‌شد و کسانی چون لطفعلی صورتگر (1319-1322 ش)، حبیب یغمایی (1323-1324 و 1327- 1329 ش) و عباس شوقی (1335- 1338 ش)، سردبیری آن را برعهده داشتند (یغمایی، 113-115). کسانی چون ملک‌ الشّعرای بهار، عبّاس اقبال، علی‌اصغر حکمت، کاظم‌زادۀ ایرانشهر، عیسی صدیق، محمّد باقر هوشیار و رشید یاسمی با نوشتن مقالات تحقیقی و تربیتی با این نشریه همکاری می‌کردند.
پس از یک وقفۀ چند ماهه، بار دیگر از دی ماه 1340 تا خرداد 1341 ش به نام ماهنامۀ فرهنگ و از اسفندماه 1341 تا مهرماه 1357 ش به نام ماهنامۀ آموزش و پرورش منتشر می‌شد.
آخرین دوره‌های این نشریه (دورۀ 39- 48) با 8 شماره در سال (به استثنای دورۀ 46) در فاصلۀ سالهای 1348-1357 ش به مدیریت ایرج جهانشاهی و سردبیری عبدالمحمد آیتی به چاپ رسید و انتشار آن از مهر 1357 ش متوقف گردید. پس از انقلاب اسلامی ایران این نشریه به نام فصلنامۀ تعلیم و تربیت منتشر می‌شود.
این مجله در آغاز انتشار ارگان رسمی «وزارت معارف» بود و بیش‌تر به نشر آمار دانش‌آموزان و معلمان و نتیجۀ امتحانات و دستورالعملهای اداری و مانند آنها می‌پرداخت، ولی به تدریج دامنۀ موضوعات آن گسترش یافت و علاوه‌بر بخش اخبار فرهنگی و درج آمار و ارقام آموزشی، مقالات تحقیقی در زمینه‌های گوناگون علمی و ادبی و تاریخی نیز منتشر می‌کرد. این نشریه به حکم هدف و وظیفۀ اصلی خود به موضوعات مربوط به روانشناسی کودکان و نوجوانان، مسائل تربیتی و آموزش و پرورش تطبیقی توجّه خاص داشت و مقالاتی دربارۀ روشهای علمی تدریس مواد آموزشی در شرایط خاص ایران، نقد و بررسی محتوای کتب درسی، منتشر می‌کرد.

مآخذ

افشار، ایرج، فهرست مقالات فارسی، تهران، 1355 ش، 1 /  شانزده، هفده، بیست و چهار، 2 / 2، 3، 3 /  بیست و یک؛ صدیق، عیسی، تاریخ فرهنگ ایران، تهران، 1338 ش، ص 355؛ مشارالدّوله، «حکم وزارتی»، تعلیم و تربیت، تهران، س 1، شم‍ 1 (فروردین 1304 ش)، صص 1-2؛ یغمایی، اقبال، «ماهنامۀ آموزش و پرورش»، آموزش و پرورش، س 35، شم‍ 9-10 (فروردین 1344)، صص 113-115.

بخش ادبیّات