مقاله

اگرچه هر فصلی زیبایی‌ها و جاذبه‌های ویژه خود را دارد، هرکسی، با توجه به حال و هوای خود، یکی از فصل‌ها را بر دیگر فصول ترجیح می‌دهد.

«مانیفست تاریخ» عنوان کتاب جدیدی است که در اکتبر ۲۰۱۴ توسط انتشارات دانشگاه کمبریج منتشر شده است. نویسندگان کتاب دیوید آرمیتاژ و جو گالدی به‌ترتیب استاد تاریخ دانشگاه‌های هاروارد و براون هستند. مدعای اصلی آنها این است که تفکر بلندمدت، حداقل در کشورهای شمال از بین رفته و به‌خاطر همین وضعیت دنیا به شکلی خطرناک درآمده است.

در ابتدا چند مسئله فلسفی مطرح می‌شود، اول اینکه روایت به چه معناست؟ دوم اینکه آیا هیچ موجودی می‌تواند خود را روایت کند؟ کدام موجودی می‌تواند خودش را روایت کند؟ راوی با روایت شونده متفاوت است؟ می‌شود موجودی هم راوی باشد و هم روایت شونده؟ روایت شونده غیر از راوی است، ولی راوی می‌تواند روایت شونده باشد. هیچ موجودی غیر از انسان نمی‌تواند از خودش روایت کند، چراکه انسان، تنها موجودی است که می‌تواند از خودش فاصله بگیرد، به این معنا که او سوژه است، اما می‌تواند خود را به ابژه نیز تبدیل می‌کند، می‌تواند از بالا خود را بنگرد.

در دوم بهمن 1393، خانواده ما و جامعه فرهنگی ایران به سوگ کیکاوس جهانداری نشست. من ایشان را از زمانی که نوجوان بودم به یاد دارم، می‌دانستم که در کتابخانه کار می‌کنند و مترجم هستند. در خانواده، ما ایشان را «دایی کاوس» خطاب می‌کردیم. آنچه در چند دهه‌ اخیر موجب دیدارهای مستمر و محکم‌تر شدن حلقه انس و الفت بین ما شد، حضور ایشان همراه با همسرشان بانو مهین‌دخت خلیلی، چهارشنبه شب‌ها در منزل عمه ایشان سرکار خانم گوهرتاج جهانداری بود. این جلسات حدود 12 نفر پای ثابت داشت و ورود ایشان به این محفل گرم و صمیمی، با کت و شلوار آراسته، لبخند بر لب و کم‌حرف، گزیده‌گوی و طنزپرداز، همواره موجب رونق مجلس و شادمانی خانواده بود.

فرم و ساختار در فرم و ساختار هم برخی از نویسندگان معاصر به ویژه در خلق داستانک (‏Flash Fiction‏) رد پای حکایات گلستان سعدی، «فرج بعد از شدت»، متون عرفانی فارسی را می‌بینیم که در حقیقت این گونه ادبی ادامه نوع ادبی کلاسیک است.

فلسفۀ تطبیقی نه فلسفۀ مضاف است و نه تاریخ فلسفه بلکه فلسفه ورزیدن به روشی خاص است. راه انداختن یک گفتگو بین دو نظام یا دو متفکر در یک مسألۀ خاص است که این، چه می‌گوید و آن، چه می‌گوید.

بی‌شك شاهنامه به عنوان مهم‌ترین سند هویت ملی ایرانیان باید بیش‌ از گذشته مورد توجه مسوولان و متولیان فرهنگی و آموزشی قرار گیرد. دانشگاه‌ها و كارگزاران فرهنگی و همچنین آموزش و پرورش باید بیشتر از قبل به ارزش‌های هویتی و فرهنگی ایرانیان توجه كند و این شاهكار عظیم ادبیات جهان را به فرزندان ایران بیاموزند و نسل‌های جوان‌تر را با این اثر ارزشمند آشنا كنند.

نگارنده در سال ۱۳۶۰ که دانشگاههای کشور تعطیل بود، برای دو ‌نیمسال، جهت تدریس در دانشگاه مک‌گیل به کانادا عزیمت کرد و با کتابخانه اسلر که مخصوص تاریخ پزشکی است، تجدید عهد کرد و این بار، مطالعات خود را درباره پزشک و جراح معروف مسلمان اسپانیایی، ابوالقاسم خلف بن عباس زهراوی،‌ قرار داد و نتیجه گوشه‌ای از مطالعات او به صورت دو مقاله درآمد که هر دو در مجله نشر دانش منتشر شد. مقاله نخستین تحت عنوان «آگاهیهایی درباره جراحی در اسلام» در مجله نشر دانش (شماره‌های بهمن و اسفند ۱۳۶۱) به چاپ رسید. بر اساس همین مقاله، نویسنده سخنرانیی در بیست و نهمین کنگره بین‌‌‌المللی تاریخ پزشکی که در سال ۱۳۶۳ در قاهره برگزار شد، ایراد کرد که متن آن در مجله مجمع اللغه العربیه (فرهنگستان زبان عرب مصر، شماره ۶۴، رمضان ۱۴۰۹ر مه۱۹۸۹) منتشر شد. مقاله دوم تحت عنوان «زهراوی و کتاب التصریف» بود که در مجله نشر دانش (شماره‌های فروردین و اردیبهشت ۱۳۶۲) چاپ شد.

بسیار دشوار است که در فرصتی کوتاه بتوان چشم‌‌اندازی از ادبیات معاصر فارسی را ترسیم کرد و گسست‌ها و پیوستهای آن را از ادبیات کلاسیک نشان داد. بی‌شک ادبیات کلاسیک فارسی یکی از غنی‌ترین ادبیاتهای جهان است و شاعران برجسته و جهانی همچون فردوسی، حافظ، مولوی، عطار، سعدی، خیام و… در آن بالیده‌اند و جهانیان ادبیات فارسی را با آثار این شاعران می‌شناسند. ولی متاسفانه ادبیات معاصر فارسی، چنان‌که باید شناخته شده نیست و اگر تحقیقی دقیق انجام ‌شود، می‌توان بسیاری از ویژگیها و شاخصهای ادبیات کلاسیک را در ادبیات معاصر در یک خط طولی پی گرفت.

دکتر محمد رضا شفیعی کدکنی، محقق، مصحح، مترجم و شاعر معاصر(متخلص به م. سرشک) در نوزدهم مهر ماه 1318 شمسی در کدکن، از توابع تربت حیدریه خراسان، دیده به جهان گشود. وی علوم و دانشهای متداول عصر، از جمله زبان و ادب فارسی و عربی، فقه، کلام و اصول را نزد پدر ـ و آنگونه که خود دکتر شفیعی یاد میکند: «آن شیفته بوسعید و عطار» ـ و استادان جلیل القدری چون مرحوم ادیب نیشابوری دوم، شیخ هاشم قزوینی و آیت الله میلانی فرا گرفت.