مقاله

ما انسان‌ها همواره در معرض چیزی قرار داریم که می‌توان اسمش را «کوشش اقناعی[1]» گذاشت. «کوشش اقناعی» کوششی‌ست که دیگران می‌کنند تا ما را قانع کنند که باوری را بپذیریم یا عملی را انجام دهیم. ما هر روز با انواع کوشش اقناعی مواجه می‌شویم. تولیدکننده‌ای که کالایش را تبلیغ می‌کند، در واقع یک کوشش اقناعی انجام می‌دهد: می‌خواهد ما را قانع کند که کالایش را بخریم (یک عمل). کاندیدای نمایندگی مجلس در سخنرانی‌هایش کوشش اقناعی انجام می‌دهد: می‌خواهد ما را اقناع کند که به او رأی بدهیم. بسیاری از محققان، نویسندگان، فیلسوفان، و افرادی از این سنخ هم در واقع کوشش اقناعی انجام می‌دهند: می‌خواهند ما را اقناع کنند که فلان رأی یا باور صحیح است. شاید در نگاه نخست به نظر برسد که فیلم‌ها و سریال‌ها صرفاً کارکرد سرگرمی دارند؛ اما فیلم‌ها و سریال‌ها هم بسیاری اوقات کوشش اقناعی‌اند؛ یعنی می‌خواهند باوری را در ما پدید آورند یا ما را به عملی وادار کنند.

امروزه بسیار از فروپاشی ساختارهای دانشگاهی سخن می‎گویند و به همین خاطر، در سیستم‎های غربی مقوله‎ای به نام دانشگاه آزاد شکل گرفته‎ است که در آن مدرکی داده نمی‎شود، بلکه اساتید بزرگ به تدریس می‎پردازند و هرکس که علاقه‎مند باشد، در این کلاس‎ها شرکت می‎کند. این سیستم چیزی شبیه حوزه‎های علمیه در سنت ایران است. سخنرانی ابراهیم فیاض در نشست «دانشگاه در آینده»، که با همکاری انجمن جامعه‎شناسی و پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم برگزار شد، قصد دارد به این مسئلۀ مهم بپردازد.

بعضی از نویسندگان برجسته‌ی داستان‌نویسی با بداعت در نحوه‌ی خیره شدن به وقایع محتمل، زندگی انسان را عینیت می‌بخشند، به‌طوری‌که اغلب سرگشتگی منتج به پرسش از هستی را در شکل وقایع مشروح مکتوب می‌کنند تا پرسش از هستی را که موضوع اندیشه‌شان فرض می‌شود با طیف مخاطبانشان در میان بگذارند.

همه ساله اهالی فرهنگ و ادب شاهد برگزاری جشنواره‌ها، همایش‌ها، کنگره‌ها و برنامه‌های مختلفی هستند. برنامه‌هایی که هر یک به بهانه‌ای برگزار می‌شوند. بهانه برپایی برخی از آنها گرامیداشت یاد و خاطره بزرگان ادبیات ایران است و بهانه‌ برخی دیگر نیز ارتقای ادبیات در بخش‌های مختلف آن عنوان می‌شود.

ـ لا ینهاکُمُ الله عن الذین لم یُقاتلوکُم فی الدین و لم یُخرجوکم من دیارکم أن تبرّوهُم و تُقسطوا الیهم‏ ان الله یحبّ المقسطین. انّما ینهاکمُ الله عن الذین قاتلوکم فی الدین و أخرجوکُم من دیارکم و ظاهروا على‏ اخراجکم أن تولّوهُم‏ و من یتولهُم فأولئک هُمُ الظالمون: خداشما را از نیکی کردن و رعایت عدالت نسبت به کسا نی که در امر دین با شما پیکار نمی‌کنند و از خانه و دیارتان بیرو ن نمی‌راندند، بازنمی‌دارد؛ چرا که خداوند عدالت‌پیشگان را دوست دارد. خدا شما را از دوستى باکسانى نهى مى‏کند که در امر دین با شما پیکار کردند و شما را از خانه و دیارتان آواره نمودند، یا کمک به بیرون راندن شما کردند؛ آرى خدا شما را از هر گونه پیوند دوستى با اینها نهى مى‏کند و هر کس آنها را دوست دارد، ستمگر است.‏(ممتحنهر۷)

مولوی در مثنوی بارها به این نکته اشاره می‌کند که یافتن یاری که بتوانی خود را در او ببینی، بسیار کمال‌آفرین‌تر از ریاضت و سلوک است. وی(مثنوی، د۶رب۱۰۸۳) از زبان یکی از اصحاب به پیامبر اسلام(ص) می‌گوید:

یکی از فواید علم تاریخ شفاهی جستجو برای اکتشاف رازها و رمزها، آگاهی ها و تجربیات اقشار گوناگون جامعه برای حفظ و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت که جزو سرمایه های ارزشمند فردی و اجتماعی است، می باشد.

دین و معرفت دینی در ارائۀ نظام روابط حاکم بر امور اجتماعی و رفتاری، می‌تواند دست به تأسیس زند و با تأسیس مکتب فکری حاکم بر این روابط در علوم اجتماعی و رفتاری، از طریق «تعامل جدلی میان‌فرهنگی» با سایر مکاتب و فرهنگ‌ها، وارد گفت‌وگو شود و با پذیرش تفاوت فرهنگ‌ها و تمدن‌ها و نظام روابط حاکم بر آن‌ها، در جهت وصول به یک نظام رفتاری مورد پذیرش نوع انسان‌ها تلاش کند.

ضایعه اسفناک جان باختن حاجیان بیت ا...الحرام جهان را د‌‌‌‌ر بهت و حیرت فرو برد‌‌‌‌ و مرگ شهاد‌‌‌‌ت گونه این تعد‌‌‌‌اد‌‌‌‌ از انسان‌های خد‌‌‌‌اجوی د‌‌‌‌ر اجتماعات بشری بسیار کم سابقه بود‌‌‌‌ه است. این حاد‌‌‌‌ثه د‌‌‌‌لخراش د‌‌‌‌رسی برای ما شیعیان است که د‌‌‌‌ر خصوص مد‌‌‌‌یریت د‌‌‌‌ستگاه وهابیت بر حرمین شرفین و نحوه اعزام زائران و تعد‌‌‌‌اد‌‌‌‌ کمی و کیفی حاجیان به چاره گری و کنش های مد‌‌‌‌برانه بپرد‌‌‌‌ازیم . نا امن شد‌‌‌‌ن حرم امن الهی و هتک حرمت بیت ا... الحرام و مرگ د‌‌‌‌سته جمعی انسان‌های بیگناه و بی پناه امری تکان د‌‌‌‌هند‌‌‌‌ه برای وجد‌‌‌‌ان مسلمانان و حتی جامعه بشری است

نامدگان و رفتگان، از دو کرانه‌ زمان سوی تو می‌دوند، هان‌ ای تو همیشه در میان (سایه) اول و آخر فلسفه، اول و آخر زندگی است. در این اول و آخر مشکلی وجود ندارد؛ اما ممکن است مباحثی بین این دو، یعنی وسط زندگی، با فلسفه نا‌مانوس باشند. احمد اینان در سخنان خود چند خاصیت فلسفه را از جمله آزادی و صراحت و استقلال ذکر کرد، اما من می‌خواهم ویژگی‌هایی از فلسفه را بیان کنم که کمتر ذکر شده‌اند.