مقاله

نشسته بودم و خاطرملول. آقای نجفی گفت: «فکر می‌کردم چه چیزی سرحالتان می‌آورد». پرسیدم: «خوب، نتیجه؟» گفت: «یک آدم تازه. ناگهان از خودتان بیرون می‌آیید، سر تا پا مشاهده و چشم و گوش» مثل همیشه درست می‌گفت. می‌خواهم بگویم از کودکی برای من مردم از همه‌چیز جالب‌تر بوده‌اند. حالا می‌خواهم بگویم پس از سال‌ها دقت در احوال افراد، ایرانی و فرنگی، انسان فرهنگی اصیل تمام‌عیاری چون آقای ابوالحسن نجفی ندیده‌ام. روشنفکرانی دیگر با برخی خصوصیات آقای نجفی دیده‌ام اما نه به این تمامیّت.

مفهوم انسانیت؛ گمشده بشر امروزی است. انسانیت از مجموع اخلاقیات شکل می‌گیرد. اخلاقیات خود به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ برخی از اخلاقیات جنبه شخصی و خصوصی دارند به این معنا که هر فرد می‌تواند هنجارهای شخصی خود را داشته باشد و خود را ملزم به رعایت آنها کند. البته هر فردی می‌تواند هنجارهایی را نیز در راستای جامعه رعایت کند. برخی از اخلاقیات اما جنبه کاملا اجتماعی دارند. زمانی که وارد مقوله هنجارهای اجتماعی می‌شویم بحثی که پیش می‌آید این است که افراد باید در یک ارتباط با دیگران قرار بگیرند و نهایتا در چنین ارتباطی بتوانند یک تعهد متقابل به افرادی که در جامعه با آنها زندگی می‌کنند، بدهند.

«پرویز مشکاتیان» با وجود عمرکوتاهِ 54 ساله خود، توانست درعرصه موسیقی سنتی ایران تأثیر‌گذار باشد. آهنگسازی، نغمه‌پردازی و ملودی‌های زیبایی که ایشان خلق کرد، افزون بر اثر‌گذاری خوب خوشبختانه جاودانه باقی ماندند.

در جریان کار سترگ تحقیق امیرکبیر و ایران، ایدة پژوهش در فرایند جنبش مشروطیت به ذهن آدمیت نقش بسته بود. ضمن آنکه شناخت امیرکبیر و عملکردش در شکل‌گیری، تحول و تکامل شخصیت آدمیت نیز تأثیری ژرف داشت.

اهل ادب ایران، شادروان سیدمحمدعلی جمالزاده (۱۲۷۰ـ ۱۳۷۶ش) را خوب می‌شناسند؛ فرزانه‌ای پربار و داستان‌نویسی بزرگ و پرکار که کتابهای اجتماعی زیاد نوشته و با گروهی از اهل قلم سالیان دراز دوستی و مکاتبه داشته است. بسیاری از خوانندگان درباره تاریخ مشروطیت و فداکاری مردم ایران، اطلاعات تاریخی گسترده‌ دارند. اشاره‌گذرای نگارنده در این مورد، بر حسب ارادت و آشنایی با مرحوم جمالزاده، دوست بزرگواری است که با او از آغاز سالهای تدریس علوم و فنّاوری در دانشگاههای سوئیس و دانمارک (۱۹۶۱ـ۱۹۶۲م) دوستی و مراوده و مکاتبه داشتم.

مولوی در آغاز دفتر پنجم مثنوی (بیتهای ۴۲۳۷ـ ۴۲۳۶) نیز به همین نکته اشاره می‌کند. به نظر او مثنوی مانند هر کتابی و بلکه مانند هر شخصی، در چشم عده‌ای از آدمیان خوش می‌آید و برخی دیگر آن را ناخوش می‌دارند؛ زیرا که هر کس خود را در آن می‌بیند:

آشنایی من با استاد ابوالحسن نجفی از سال 76 شروع شد که دانشجوی زبان فرانسه دانشگاه تبریز بودم. آنجا استادی نداشتم که مترجمی از او یاد بگیرم و استادان من درواقع مترجمان خوبی بودند که در حوزه ادبیات فرانسه کار می‌کردند. می‌رفتم و کتاب‌ها را به زبان اصلی از کتابخانه دانشگاه می‌گرفتم و آنها را با ترجمه‌های فارسی تطبیق می‌دادم و اصولا مترجمان این کتاب‌ها به فارسی هم سه نفر بیشتر نبودند:«ابوالحسن نجفی»، «رضا سیدحسینی» و «مهدی سحابی». یادم می‌آید همان زمان کتاب‌هایی مثل پرندگان می‌روند در پرو می‌میرند، ضدخاطرات و کتاب دیگری را که آقای نجفی و سیدحسینی با هم ترجمه کردند به صورت تطبیقی خواندم و بعدها هم که کتاب شازده‌کوچولو به ترجمه آقای نجفی بیرون آمد، این کتاب هم به همان شکل ترجمه کردند.

ابوالحسن نجفی سال ۱۳۳۸ (۱۹۵۹) به فرانسه رفت. دو سال پیش از آن، چامسکی «ساخت‌های نحوی» را منتشر کرده بود. این سال‌ها دوره شکوفایی چندین جریان بسیار مهم و دامنه‌دار در حوزه زبان‌شناسی، ازجمله زبان‌شناسی نقش‌گرا (Functional grammar)، و نطفه‌بستن چند جریان مهم دیگر بود. مارتینه، استاد نجفی در فرانسه، از چهره‌های موثر در روند شکل‌گیری مکتب زبان‌شناسی پراگ و از چهره‌های مهم زبان‌شناسی ساخت‌گرای فرانسوی، همچنین از مهم‌ترین چهره‌های زبان‌شناسی نقش‌گرا، بنیانگذار «انجمن زبان‌شناسی نقش‌گرا» و از مهم‌ترین نمایندگان گرایش فرانسوی این رویکرد به شمار می‌آید.

محوطه تاریخی بیستون - که سنگنوشته بیستون، یکی از مهمترین و مشهورترین سندهای تاریخ جهان و مهم‌ترین متن تاریخی در زمان هخامنشیان - را در خود جای داده است در 22 تیرماه 1385 به عنوان هشتمین اثر در فهرست میراث جهانی یونسکو در ایران به ثبت رسیده است. از قرن 19 تاکنون، منابع فراوانی وجود دارند که نشان می‌دهند این محوطه و کتیبه و نقش برجسته داریوش، منبع مطالعاتی مهمی به شمار می‌رفته است.

نخستین روزهای زمستان سال 521 پیش از میلاد مسیح داریوش هخامنشی پس از 19 نبرد آخرین شورشی از 9 شورشی که داریوش یکم هخامنشی آنان را شاهان دروغین می‌خواند از پای درآمد. مقرر شد یک کتیبه بزرگ از همه کارها و دستاوردهای او گزارش دهد و برای این منظور مکان مناسبی را بر سر جاده قدیمی ماد به بابل برگزیدند. (در نزدیکی کرمانشاه امروزی)