1394/7/22 ۰۸:۵۸
آنچه بسیار چشمگیر و حائز اهمیت است، عشق سعدی به انسان و انسان‌گرایی ویژه اوست تا بدانجا که هم علم را «آدمیت» می‌داند، هم عشق را «آدمیت» و عامل تفاوت انسان از چهارپایان می‌شمارد که او با همه وجود باور دارد «بنی آدم اعضای یک پیکرند…» و همین احساس و همین باور اوست که در نهایت اندیشه‌ای جز نظام بخشیدن به آرمانشهر ندارد؛ جایی که از بیداد خبری نباشد و داد، حاکمیت یابد و انسان با تمام ارزشها و کرامت انسانی‌اش زندگی کند.
اگر نیک بنگریم، آن «چگونه گفتن» و این «چه گفتن» جمله بدیع و مایه تحسین و حیرت است؛ اما از آنجا که به قول فیلسوف بزرگ صدرالمتألهین ـ همشهری خردمند استاد سخن سعدی ـ تکرار موجب عادی شدن امور می‌گردد، آثار سعدی موجب حیرت و اعجاب ما نمی‌شود. از صدرالمتألهین پرسیدند: «مگر تمام پدیده‌ها، آثار صنع خداوند نیستند و مگر آثار صنع، جمله موجب حیرت نیست؟» پاسخ داد: چنین است؛ اما تکرار، تکرار در دین و بازدیدن امور حیرت‌انگیز سبب می‌شود که بیننده حیرت خود را از دست بدهد و آثار صنع را، ناخودآگاه اموری عادی بپندارد، در حالی که اگر باز هم اندکی تأمل کند، حیرت از دست رفته او بازمی‌گردد و اگر ما به دیده تحقیق و انصاف در آثار سعدی بنگریم، یکایک آثار او را تازه و نو و مایه حیرت و تحسین می‌یابیم و از ذهنمان می‌گذرد و بر زبانمان می‌رود که:
تو نه مثل آفتابی که حضور و غیبت افتد
دگران روند و آیند و تو همچنان که هستی
منابع:
۱٫ ابن حزم، علی بن محمد (۱۹۸۵ م). الفصل فی الملل و اهواء النحل، به کوشش محمد ابراهیم نصر و عبدالرحمن عمیره، بیروت: دارالمعرفه.
۲٫ ابن خلدون، عبدالرحمان بن محمد (۱۳۶۶). مقدمه ابن‌خلدون، ترجمه محمدپروین گنابادی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ۲ج.
۳٫ ابن عربی، محمد بن علی (بی‌تا). الفتوحات المکیه فی معرفه اسرارالمالکیه والمکیه، بیروت: دار صادر، ج۲٫
۴٫ اشعری، علی بن اسماعیل (۱۹۸۰ م.). مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، به کوشش هلموت ریتر، ویسبادن: دارالنشر فرانز شتاینر.
۵٫ افلاطون (۱۳۸۳). جمهور، مترجم فواد روحانی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
۶٫ (بی‌تا). آپولوژی، ترجمه محمدحسن لطفی، تهران: [بی‌نا].
۷٫ بهار، محمدتقی (۱۳۸۸). دیوان ملک‌الشعرای بهار، تهران: نگاه.
۸٫ جرجانی، علی بن محمد (۱۳۰۶ ق). التعریفات، قاهره: المطبعه الخیریه.
۹٫ جوینی، عطاملک بن محمد (۱۳۶۷). تاریخ جهانگشای جوینی، به اهتمام و تصحیح محمد بن عبدالوهاب قزوینی، تهران: بامداد؛ ارغوان، ۳ج.
۱۰٫ حافظ، شمس‌الدین محمد (۱۳۶۹). دیوان خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی، به اهتمام محمد قزوینی و قاسم غنی، تهران: زوار.
۱۱٫ (۱۳۸۱). دیوان حافظ، با مقابله چهارنسخه چاپی معتبر قزوینی، خانلری، سایه و نیساری، به همراه کشف‌الابیات و فرهنگ لغات، به تصحیح محمد قدسی، به کوشش حسن ذوالفقاری، ابوالفضل علی محمدی، تهران: چشمه.
۱۲٫ حمیدی، مهدی (۱۳۴۱). بهشت سخن: گزیده آثار و دفتر اشعار و شرح احوال شعرای پنج قرن اول، تهران: مؤسسه مطبوعاتی پیروز، ج۱٫
۱۳٫ دادبه، اصغر (۱۳۷۴). «حکایت غرب‌شناسی»، اطلاعات سیاسی و اقتصادی، شماره ۹۹ و ۱۰۰، ص ۵۱ـ۴۵٫
۱۴٫ (۱۳۷۸). «دعوت»، دایره‌المعارف تشیع، زیر نظر احمد صدر حاج سیدجوادی، کامران فانی و بهاءالدین خرمشاهی، تهران: نشر شهید سعید محبی، ج۷، ص ۵۵۵ـ۵۴۴٫
۱۵٫ (۱۳۷۸ ب). «مکتب ادبی شیراز و نقش سعدی»، سعدی‌شناسی، دفتر دوم، به کوشش کورش کمالی سروستانی، شیراز: بنیاد فارس‌شناسی با همکاری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس، ص ۱۲۶ـ۱۲۱٫
۱۶٫ (۱۳۸۳). «بوستان»، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران: مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی،
ج ۱۲، ص ۷۴۹ـ۷۳۸٫
۱۷٫ (۱۳۸۴). «بوستان»، سعدی‌شناسی: دفتر هشتم، به کوشش کورش کمالی سروستانی، شیراز: مرکز سعدی‌شناسی؛ بنیاد فارس‌شناسی، ص ۳۷ـ ۸٫
۱۸٫ (۱۳۹۱). «مکتب حافظ، مکتب رندی»، حافظ (زندگی و اندیشه)، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران: مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
۱۹٫ (۱۳۹۱ ب). «نقش غزل‌های سعدی در آرمانشهر او»، سعدی‌شناسی: دفتر پانزدهم؛ ویژه قصیده، شیراز: مرکز سعدی‌شناسی؛ دانشنامه فارس؛ بنیاد فارس‌شناسی.
۲۰٫ (۱۳۹۳). «گلستان»، دانشنامه زبان و ادب فارسی، به سرپرستی اسماعیل سعادت، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ج ۵، ص ۵۲۲ـ۵۱۲٫
۲۱٫ دشتی، علی (۱۳۶۴). قلمرو سعدی، زیر نظر مهدی ماحوزی، تهران: اساطیر.
۲۲٫ راسل، برتراند (۱۳۷۳). تاریخ فلسفه غرب، ترجمه نجف دریابندری، تهران: نشر پرواز، ج۱٫
۲۳٫ رودکی، جعفر بن محمد (۱۳۸۵). دیوان رودکی سمرقندی، بر اساس نسخه سعید نفیسی، ی. براگینسکی، تهران: نگاه.
۲۴٫ زرین‌کوب، عبدالحسین (۱۳۷۰). با کاروان حله: مجموعه نقد ادبی، تهران: علمی.
۲۵٫ سعدی، مصلح بن عبدالله (۱۳۷۶). کلیات سعدی: گلستان، بوستان، غزلیات، قصاید، قطعات و رسائل، از روی قدیم‌ترین نسخه‌های موجود، به اهتمام محمدعلی فروغی، تهران: امیرکبیر.
۲۶٫ سنایی، مجدود بن آدم (۱۳۸۵). دیوان حکیم سنایی غزنوی بر اساس معتبرترین نسخه‌ها، مقدمه به قلم بدیع‌الزمان فروزانفر، به اهتمام پرویز بابایی، تهران: نگاه.
۲۷٫ شمیسا، سیروس (۱۳۷۴). سبک‌شناسی شعر، تهران: فردوس٫
۲۸٫ صدیقیان، مهین‌دخت (۱۳۷۸). فرهنگ واژه‌نمای غزلیات سعدی به انضمام فرهنگ بسامدی (بر اساس متن غزلیات سعدی، تصحیح حبیب یغمایی)، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ۳ج.
۲۹٫ عطار نیشابوری، محمد بن ابراهیم (۱۳۸۸). مصیبت‌نامه، به اهتمام و توضیح عبدالوهاب نورانی وصال، تهران: زوار.
۳۰٫ عنصرالمعالی، کیکاوس بن اسکندر (۱۳۶۸). قابوس‌نامه، به اهتمام و تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
۳۱٫ فرخی سیستانی، علی بن جولوغ (۱۳۸۵). دیوان حکیم فرخی سیستانی، به کوشش محمد دبیرسیاقی، تهران: زوار.
۳۲٫ فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی (۱۳۳۹). المحجه البیضا فی تهذیب الاحیاء، صححه و علق علیه علی‌اکبر الغفار، طهران: مکتب‌الصدوق، ۸ ج.
۳۳٫ مجتبایی، فتح‌الله (۱۳۵۲). شهر زیبای افلاطون و شاهی آرمانی در ایران باستان، تهران: انجمن فرهنگ ایران باستان.
۳۴٫ معین، محمد (۱۳۵۳ـ ۱۳۵۸). فرهنگ فارسی (متوسط)، تهران: امیرکبیر، ۶ج.
۳۵٫ مولوی، جلال‌الدین محمد بن محمد (۱۳۶۲). کلیات شمس تبریزی: مشتمل بر ۴۲۰۰۰ بیت اشعار فارسی …، مصحح بدیع‌الزمان فروزانفر. تهران: امیرکبیر.
۳۶٫ (۱۳۸۲). مثنوی معنوی، به تصحیح رینولد الین نیکلسون، تهران: هرمس٫
۳۷٫ نجم رازی، عبدالله بن محمد (۱۳۷۳). مرصادالعباد، به اهتمام محمد امین ریاحی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
۳۸٫ نظامی، احمد بن عمر (۱۳۶۸). چهار مقاله، به اهتمام و تصحیح محمد بن عبدالوهاب قزوینی، تهران:کتابفروشی اشراقی.
۳۹٫ نهج‌الفصاحه: مجموعه کلمات قصار حضرت رسول(ص) (۱۳۸۲). مترجم و فراهم‌آورنده ابوالقاسم پاینده، تهران: جاویدان.
۴۰٫ Cuddon, J. A. (1984). A Dictionary of Literary Terms, New York: Penguin Books.
منبع: روزنامه اطلاعات
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید