اخبار

فرهنگ، زبان، اساطیر و تاریخ باستانی ایران و هند در هم تنیده است و این وضع تا قرنها پس از گسترش اسلام در شبه‌قاره هند، تا حدود زیادی در برخی عرصه‌ها برقرار ماند. در این میان زبان فارسی از جایگاه خاصی برخوردار بوده که دکتر انوار در نوشتار زیر تنها به بخش پارسی‌گویان ایرانی کشمیر پرداخته است. از آنجا که مؤلف هندی است، کوشش شده متن با کمترین تغییر در اختیار خوانندگان گرامی قرار بگیرد تا با ویژگی‌های سبکی بخشی از پارسی‌نویسان معاصر هند آشنا شویم.

نام ایران و کشمیر چنان به هم تنیده است که وقتی از کشمیر سخن می‌گوییم گویی به ایران و فرهنگ غنی ایرانی اشاره می‌کنیم. این نزدیکی فرهنگی البته بسیار مدیون عارفان ایرانی است که به آن خطّه مهاجرت کردند و همۀ عناصر ایرانی اعم از زبان و فرهنگ و صنعت ایرانی را به آن منطقه برده و در رواج آن بسیار کوشیدند. به همین جهت کشمیر به «ایران صغیر» معروف شد. در اين مقاله به بررسي اين موضوع خواهيم پرداخت.

یکی از موضوع‌های درخور پژوهش در بررسی تاریخ‌های محلی، ورود عناصر مسلمان به صحنه‌های فرهنگی کشمیر است. در این باره، از تذکره‌ها و منابع تاریخی شبه قاره، به ویژه تواریخ محلی فارسی قرون یازدهم و دوازدهم هجری، مطالب و نکات بدیع و ارزشمندی می‌توان به دست آورد. اسلام از قرن هشتم هجری، در منطقه کشمیر نفوذ کرد؛ با این حال، ویژگی‌های این سرزمین باعث شد که زمینه‌های ورود مهاجران ایرانی، برای تبلیغ شریعت اسلامی و معارف و آمیزه‌های عرفانی به خوبی فراهم شود.

کشمیر ملقب به «ایران صغیر»، اکنون سرزمینهایی را شامل می‌شود که مرزهای آن از شمال به بلتستان و گلگت (پاکستان) و ترکستان چین، از شرق به تبت، از غرب به ایالت پنجاب پاکستان و از جنوب به پنجاب هند و ایالت هیماچل پردش هند متصل است. کشمیر از نظر جغرافیایی به دو اقلیم تقسیم شده و سلسله جبال عظیم هیمالیا که از شمال شرقی به جنوب غربی امتداد دارد، حد فاصل آن دو است. طبیعت زیبای آن مثال خاص و عام دارد. قله‌های بلند، دریاچه‌های زیبا، چشمه‌های زلال، باغهای سبز و باصفا، چمنزارهای وسیع، مزارع حاصلخیز، جنگل‌های انبوه، دشتهای پهناور و پر گل و بوته، مردم زیبا و خونگرم، آثار باستانی متعدد، خانقاههای مجلل، مساجد پرشکوه و موقعیت ممتاز سوق‌الجیشی، جمله عواملی‌اند که بر اهمیت کشمیر می‌افزایند.