در همه جای فلسفهی هگل چیزها تنها تا جایی وجود دارند که وساطت شده باشند؛ اگر خواسته باشیم این مسئله را مورد بررسیهای بیشتری قرار دهیم باید بگوییم که یک چیز دقیقاً تا جایی که برخوردار از کیفیات و کمیاتی است وجود دارد؛ در واقع چیزهای حائز هستی برای هگل عبارتند از وجودهایی که در مقابل و در تضاد با چیزهای دیگر حائز حدی هستند.
نشست تخصصی تاریخ (ایران)؛ هگل یا فوکو» با حضور محمدمهدی اردبیلی در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی برگزار می شود.
در فلسفه غرب با تفکر هگل تاریخ و فلسفه با هم نسبت می یابند و بل فلسفه ‘ تاریخی و تاریخ ‘ فلسفی دیده می شود و این پیوند مبارک بدون تفسیر تاریخ فلسفه برای هگل امکان پذیر نبوده است . لذا تفسیر هگل از تاریخ فلسفه جدید (مدرن ) امکان جمع تقابلهای تفکر جدید غربی را که از زمانه دکارت تا خود هگل حیات فرهنگی غرب را دچار شقاق و گسیختگی کرده بود ‘ میسور ساخت .
"رساله تفاوت" نخستین اثر هگل است که در زمان حیات او به چاپ رسیده است. نگارش اثر از اواسط ماه مه تا اواسط ماه ژوئیه سال ۱۸۰۱(احتمالاً) زمان برده وتاریخ چاپ آن ماه سپتامبر سال ۱۸۰۱ است. این رساله نخستین مکتوب دانشگاهی هگل در مقام "مدرّس بیمواجب"(Privatdozent) دانشگاه ینا و متنی بسیار مهم در درک فلسفه بعدی او است. هگل، هُلدرلین و شلینگ از زمان تحصیل در حوزه علوم دینی توبینگن فلسفه ایدهآلیستی فیشته را فلسفهای انقلابی میدانستند. هگل در دوره اقامت در برن اعتقاد داشت که تکمیل نظام فلسفی کانت میتواند به انقلابی در حیات اجتماعی آلمانها بینجامد(نامه مورّخ ۱۶ آوریل، ۱۷۹۵، هگل به شلینگ از برن). او بخش عمده فعّالیتهای خود را تا هنگام ورود به ینا در سال ۱۸۰۱ به تمهید مقدّماتی برای پیشبُرد این انقلاب مصروف داشت.
تأملی در مفهوم ازخودبیگانگی نزد مارکس از دیدگاه مارکس نیروهایی که علیه تجلی آزاد سرشت بشری عمل میکنند، یا آنکه نیروی کار را وامیدارند تا صرفاً بهعنوان وسیلهی امرار معاش انسان عمل کند عاملان اصلی ازخودبیگانگی هستند. مارکس ساختار ازخودبیگانگی بشر را در طول تاریخ مورد واکاوی قرار میدهد و به این نتیجه میرسد که ذاتی نظام سرمایهداری بازتولید شرایط ازخودبیگانگی انسانها است.
رمانتیسیزم ملی، ناسیونالیسم ارگانیک، ناسیونالیسم هویتگرا شکلی از ناسیونالیسم است که در آن دولت مشروعیت سیاسی خود را از نتیجهی اتحاد ارگانیک اتباعش میگیرد. این مسئله بسته به شیوهی برخورد با آن، شامل زبان، نژاد، دین و آدابورسوم یک ملت در معنای اولیهی آن میشود؛ این یکپارچگی و انسجام اعضای یک ملت بر اساس فاکتورهای فوقالذکر است که هستی ملتی را برمیسازد. تأکید بر عنصر زبان، دین و نژاد به ناسیونالیسمی میانجامد که ما آن را ناسیونالیسم رمانتیک مینامیم، این شکل از ملیگرایی در واکنش به هژمونی امپراتوری یا سلسلهای بود که سر برآورد.
عنوان رایج کتاب پدیدارشناسی روح، البته عنوان اصلی نیست، احتمالاً این عنوان از زمانی رواج یافته است که دوستان هگل از سال ۱۸۳۲ درست پس از مرگ او، نشر کامل آثار وی را آغاز کردند. پدیدارشناسی روح جلد دوم از مجموعه آثار هگل را تشکیل میدهد که در سال ۱۸۳۲ منتشر شده است. ویراستار آن یوهان شولتسه،[۲] در پیشگفتارش نوشته است که هگل خود پیش از مرگ ناگهانیاش در تدارک تجدید طبع این اثر بوده است.
مقاله ماکیاوللی در آثار هگل که بخش نخست آن در سایت فرهنگ امروز منتشر شده است کوشش کرد نخست با دوره بندی حیات هگل و تاریخ تکوین، تغییر و تکامل فکری و فلسفی او، جایگاه رسالۀ «دربارۀ نظام رایش» در مجموعۀ آثار هگل نشان داده شود. سپس با توضیحی کوتاه دربارۀ این نوشته اشارهای به سنّتی که هگل بر زمینۀ آن این نوشته را تألیف کرده است شد. در بخش دوم این مقاله به اثر ماکیاوللی بر هگل در این رساله و نکات مهم مربوط به این رساله و مرتبط به بحث اشاره خواهد شد. سپس مروری کوتاه بر ردپای ماکیاوللی در سایر آثار هگل خواهد آمد و در پایان درسی را که ما در این وضع تاریخی و مسائل آن میتوانیم از این رساله بیاموزیم از دیدگاه خود بیان خواهیم کرد.
بازخوانی رسالۀ «دربارۀ نظام رایش»(۱) ماکیاولی «منشورات رایش» به مجموعۀ نوشتههایی گفته میشود که سنّتی حقوقی و مختّص تاریخ آلمان و متمایز از فرانسه و انگلستان را تشکیل میدهد. این سنّت پس از سقوط امپراتوری رُم و زاییدۀ موقعیت بوجود آمدۀ ویژۀ سرزمینهای آلمانیزبان پس از رفرماسیون و در بستر مناسبات پیچیده بین منافع قیصرها و بیش از سیصد حکومت محلّی و همینطور اصناف و طبقات رایش، قبایل و امیرنشینها شکل گرفت و بعدتر تحت تأثیر آموزۀ ماکیاوللیاییِ «Staatsräson» و آموزۀ حاکمیّت ژان بُدَن قرار گرفت. محققان این سنّت را مسیر ویژۀ آلمان در پیوستن به عصر جدید دانستهاند.
فردریش هگل و اندیشه او همیشه در ایران مورد توجه بوده است، از اینرو وقتی خبر ترجمه و انتشار یکی از آثار او منتشر میشود به راحتی نمیتوان از آن گذشت. کتاب «متافیزیک ینا» با ترجمه محمدمهدی اردبیلی بخشی از نظام یناست که هگل در دوران اقامتش در ینا در قالب درسگفتار تنظیم کرد. محمدمهدی اردبیلی پژوهشگر، نویسنده و مترجم حوزه فلسفه است که عمده پژوهشهایش درباره هگل است. از او پیش از این کتاب «آگاهی و خودآگاهی در پدیدارشناسی روح هگل» را به یاد داریم. در ادامه در گفتوگو با محمدمهدی اردبیلی به ویژگیهای ترجمه آثار هگل و اهمیت کتاب اخیرش پرداختهایم.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید