اول اردیبهشت ماه جاری، دکتر محسن جهانگیری استاد دانشگاه، نویسنده، مترجم آثار فلسفی در نودسالگی درگذشت. او یکی از بهترین استادان دوره‌ای پربار در دانشگاه تهران بود و علاوه بر آثار ارزشمند، شاگردان دانشور و پژوهشگران زبده‌ای در حکمت و اخلاق تربیت کرد. برای آرامش روح بلند و نجیب این استاد که تمام عمر در تعلیم حکمت و اشاعۀ اخلاق و فلسفه کوشید، حکیمانه زیست و خرقۀ دانایی را با هیچ جبه‌ای عوض نکرد، دعا می‌کنیم. یادش گرامی باد و هست، زیرا آثارش همواره خوانندگان و پژوهندگان خاص خود را خواهد داشت. خاصه دربارۀ اسپینوزا که استاد جهانگیری شیفتۀ فکر و شیوۀ سلوکش بود و به فخر و فخامت نامش را می‌برد.
یکی از ظرائفی که در تواریخ حکمت و فلسفه و بسیاری از علوم دیگر می‌باید مورد توجه قرار گیرد، نقش‌آفرینی مکان است. در هر اقلیمی، تأسیس برخی مراکز و بنا نهادن عمارت و ابنیۀ مناسب آن، به مثابه مأمن و نمادی قلمداد می‌شود که محرّک اذهان و انگیزۀ طالبان خواهد بود. به محض آن که شهرت مرکزی خاص که در ساختمان و مکان خاصی استقرار یافته، به گوش‌ها می‌رسد، علاقه‌مندان بدان جذب می‌شوند و به تدریج راه هجرت علمی بدان سو تغییر مسیر می‌یابد.
یک شاخۀ مهم از آثار تاریخی، سندها و آثار بازمانده از حیات و ممات و روابط و تجارت و قبالجات و ودایع میان مردم بوده و هست. تاریخ اجتماعی و اقتصادی، که در مکتب آنال و تاریخ‌نگاری جدید متمرکز شده، از تاریخ‌نگاری سیاسی ـ نظامی، فتوحات و تغییر موازنه‌های سیاسی فاصله می‌گیرد تا بتواند تصویری عینی و عمیق از حیات مردم و طبقات اجتماعی ارائه کند. تاریخ، بیانگر زندگی نیاکان ماست و نیاکان فقط امرا و پادشاهان نبوده‌اند، بلکه مردمان کوچه و بازار، شهرها و روستاها، عشایر و مهاجران، و سرانجام ابداعگران گمنامی هستند که در گوشه و کنار جهان آمده و آرمیده و کوشیده و زیسته‌اند، و بی‌آنکه نامی، حتی بر گوری باقی بگذارند، این جهان پراضطراب را ترک کرده و گذشته‌اند.
کتاب «تاریخ سیاسی ایران از انقلاب تا جنگ؛ هاشمی و انقلاب» نوشته سید مسعود رضوی از سوی انتشارات اطلاعات باز چاپ شد. این کتاب که بار نخست در انتشارات همشهری منتشر شده بود، با مقدمه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی به بازار کتاب ارائه شده است. رضوی بعد از گذشت سال‌ها، امروز در این کتاب جای کار می‌بیند، اما در این چاپ هم به جز معدود اصلاحات، تغییر زیادی انجام نداده است. چرا که معتقد است؛ آن کتاب دیگری است.
پدیدآوردن دانشنامه‌ها، فرهنگ‌ها و دائره‌المعارف‌ها کاری دشوار و صعب است و توضیح مکرر خواهد بود اگر در این زمینه بخواهیم دوباره بگوییم. این نوع آثار، در زمره منابع مرجع محسوب می‌شود و به صورت تخصصی یا عمومی باید مرتباً تدوین، روزآمد و منتشر شود. در کشور ما با آنکه سابقه طولانی در عرصه فرهنگ‌نویسی (اعم از تخصصی، موضوعی، واژه‌نگاری و دائره‌المعارف‌ها) وجود داشته، هنوز سامان و شیوه مشخص و آزموده یا مضبوطی که مبنای اتکای علاقه‌مندان و آموزش کارورزان در این زمینه باشد، سراغ نداریم.
«کارا»، کاملاً نیاز افراد متخصص را در همه زمینه‌ها، به غیر از حوزه‌های تخصصی وسیع و فنی خودشان برطرف می‌کند. در واقع یک فرهنگ و دانشنامه تخصصی هم هست برای حوزه‌های خارج از تخصص افراد اما با ابتکار تکمله یا جلد پنجم، که دارای اساسی‌ترین اصطلاحات ۶۰ رشته است، به شیوه تدوین شده که هم مرجع است و هم خواندنی. بنده چون در حوزه معماری هستم، در این باره مثال می‌زنم.
معمولاً در فرهنگهای متداول به این موضوع توجه نمی‌شود که اصطلاحات زیادی در متون و منابع فرهنگی ما وجود داشته که در حوزه‌ها و حیطه‌های گوناگون، اصطلاحات جاافتاده‌ای محسوب می‌شده است. امروزه بسیاری از این لغتها، ترکیبات و اصطلاحاتْ مهجور شده و کمتر به کار می‌رود. آقای خرمشاهی با توجه به اطلاع و تسلطی که دارد، بسیاری از معادلهای این کتاب، بیرون کشیدن آنها از دل تاریخ و تاریخ علوم و تمدن ایران است.
روحانی اندیشمند، حجت‌الاسلام والمسلمین محمد مسجد جامعی، مقالة نکته‌سنجانه و جالبی با عنوان «نگاه اعراب به ایران؛ از دیروز تا امروز» نوشته است که در همین روزنامه اطلاعات مورخ ۲۵ فروردین ۱۳۹۴ (ص۱۲) به چاپ رسید. در این مقاله، از تفاوتها و اختلافات میان ایرانیان و عربها سخن گفته شده و ریشه‌های این تفاوت نگرش، اجمالاً بیان گردیده است. نویسنده بدون پرده‌پوشی و توسل به شعارهای آرمان‌گرایانه و ایدئولوژیک که وحدت میان تمام کشورهای اسلامی را اصل دانسته و این آرمان را محقق و در دسترس قلمداد می‌کند، عمق خلاف و اختلاف را در میان دو گروه عمدة مسلمین و دو قدرت بزرگ قومی و فرهنگی در خاورمیانه نشان داده است.
آنچه در این یادداشت آمده و اگر خداوند توفیق فرماید در نوشته‌های بعد تکمیل خواهد شد، تلاش برای تغییر نگرش از شعارهای ناکارآمد به واقعیات و کوشش برای پذیرش ادبیاتی واقع‌گراتر برای توضیح مسائل پیرامونی است.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید