اخبار

کتاب «فرامین و مکتوبات دیوانی-حکومتی ناصرالدین شاه قاجار و میرزا محمد قوام‌الدوله و سایر رجال تاریخی» که با بازخوانی و تصحیح محسن روستایی از سوی نشر ندای تاریخ منتشر شده، یکی از آثار سندشناسانه‌ای است که در مسیر تاریخ سیاسی قاجار نکات منحصر به فردی را عرضه می‌دارد و وقایع مهمی را در قالب اسناد سلطانی- دیوانی آشکار و معرفی می‌‌کند. ماحصل این اسناد فیمابین ناصرالدین‌شاه قاجار و میرزا محمد قوام‌الدوله سندنویسی شده که بخش اعظمی از ناگفته‌های پیامد جدایی هرات، جنگ مرو و فراز و فرودهای تاریخ سیستان و... را به رقم نوشتار ترسیم ساخته است.

میرزا زین العابدین خان طبیب، بزرگ و سرسلسلۀ خاندان مؤتمن، با اصالتی کاشانی در سال 1247ق.(1210ش) در شهر تهران محلۀ پامنار، کوچه حمام کاشانی ها دیده به جهان گشود. او در اوان کودکی نزد پدر خود میرزا محمد که از مستوفیان دربار و دستگاه دیوانی محمد شاه قاجار بود و از طرفی با کمک معلمین سرخانه به تحصیل علوم قدیمه، متون نظم و نثر و علوم ادبیه و عربیه اشتغال ورزید.

اسناد و منابع تاریخ معاصر نشان می دهند که در سالهای میانی حکومت رضا شاه(1313-1314) به دلایل مختلف سیاسی – اجتماعی جنبش ناسیونالیستی در میان ایرانیان ایجاد می شود. برگزاری جشن هزاره و کنگره فردوسی در مهرماه سال 1313 موجب برانگیخته شدن حس ملیت و غرور ملی به ویژه جوانان شد.

در بخش دوم از معرفی واژگان رشته های مختلف علوم که فرهنگستان اول در عصر رضاشاه، جایگزین لغات بیگانه کرده و به تصویب رسانده است؛ به ارائه لغات و اصطلاحات طبیعی که به علم جانورشناسی، گیاه شناسی و زمین شناسی مربوط می شوند، اشاره می نماییم.

بی تردید یکی از عواما مؤثری که در تاریخ معاصر ایران مراتب شکل گیری فرهنگستان ایران را فراهم آورد، اندیشه تشکیل فرهنگستان طب بوده است. در دوران پهلوی اول مسأله نوسازی زبان و گسترش واژگان آن و وضع اصطلاحها و واژه های علمی برای رفع نیازمندیهای علمی و صنعتی چیزی نبود که تنها افراد و اشخاص بدان توجه داشته باشند بلکه سازمانهای مسوؤل دولتی نیز کم کم متوجه هجوم واژه های علمی تازه می شدند.

پس از استقرار مشروطیت در دوره اول مجلس، به تدریج افراد و مؤسساتی برای اداره و تنظیم امور شهری و ولایات معین شدند. مهمترین و جامع ترین اقدامی که درین زمینه صورت گرفت تصویب «کتابچه قانون» در 20 ربیع الثانی 1325ق. از سوی مجلس شورای ملی بود. با تصویب این کتابچه که مشتمل بر 108 ماده می شد زمینه قانونی مناسب و جامعی برای اجرای اصلاحات شهری و یا به تعبیر ماده اول آن، «برای حفظ منافع شهرها و ایفای حوایج اهالی شهرنشین و ...» فراهم شد

دادگستری نوین در دوران وزارت علی اکبر داور، وزیر دادگستری با همراهی عده ای از مطلعین و خبرگان تأسیس یافت و قوانین مدنی و حقوقی با استفاده از اصول و مبانی حقوق و فقه اسلامی و بهره گیری از روش محاکمات جدید، دستخوش تغییر گردید.

پس از کودتای سوم اسفند ماه 1299 ه.ش. رضاخان میرپنج به فرمان احمدشاه قاجار و با نام سردار سپه، به فرماندهی دیوزیون قزاق و فرماندهی کل قوا برگزیده شد و با صدور نخستین حکم قشونی که متضمن ابلاغ تشکیل قشون متحدالشکل، سازمان و وظایف آن بود؛ عنوان و سازمان ژاندارمری کل ملغی و برای نخستین بار در تاریخ ارتش ایران، «ارکان حرب کل قشون» (ستاد ارتش) بنیاد یافت و یاها (وظایف) و ادارۀ پنجگانۀ آن(تقسیم ایران به پنج ناحیه انتظامی و برای هر ناحیه یک لشگر) با فرمان شماره 2 ارتش تعیین گردید

دراین مقاله برآنیم که تاریخچه ای از مقدمات و انگیزۀ تشکیل فرهنگستان ایران را در دورۀ رضاشاه برشماریم و از قانون تأسیس، چگونگی مصوبات، نوع فعالیت کمیسیونهای هشتگانه و کاربرد اصطلاحی واژه های مصوب این انجمن فرهنگی تاریخ معاصر ایران، آگاهی یابیم

شهرام یوسفی‌فر، معاون آرشیو ملی در نشست رونمایی از کتاب «ادبیات تاریخی دیوانسالاری ایران عهد مغول تا سرآغاز دولت صفویه» گفت: تراث و میراث ما در حوزه اسناد در دوره کهن ساحتی است که دانش ویژه‌ای می‌خواهد و این دانش را باید داشته باشیم تا بتوانیم سند را به خوبی بازخوانی کنیم و بفهمیم، این کتاب به خوانش اسناد کهن ما کمک می‌کند.