اخبار

بحث رابطه علم و دین موضوعی كلاسیك در مباحث فلسفی چند سده اخیر است. در ایران نیز از نیم سده گذشته نسبت علم و دین بطور جدی محل توجه روشنفكران و متفكران است. برخی بر جدایی این دو از یكدیگر سخن می‌گویند و گروهی از تعارض یا تلازم آنها. در دهه‌های بعد از انقلاب این موضوع تحت عنوان اسلامی كردن علوم انسانی دنبال شد و موافقان و مخالفان خود را برانگیخت

1- سؤال از نسبت «روشنفکران» و «غرب» چه به شکل مطالعۀ موردی و چه در قالب بررسی موضوعی و مفهومی با پرسش های تاریخی، به تعبیر قدما، موضوعی سهل ولی ممتنع می باشد. جنبۀ سهل و آسان آن در وفور شنیده ها و مطالعات کلی و جُنگ وار پیرامون غرب یا روشنفکران نهفته، و جنبه ممتنع بودن آن دست کم در چند زمینه از حساسیت خاصی برخوردار است.

از ابتدای دهه ١٣٢٠ حزب توده به طور رسمی به عنوان نماینده ایدئولوژی چپ در ایران آغاز به كار می‌كند.

عادت داریم كه حاتم قادری درباره سیاست حرف بزند و اقتصاد و فلسفه. اما او به عنوان یك نظریه‌پرداز در مورد رمان هم حرف دارد. چند سال پیش یعنی اسفندماه سال ۹۲، دانشكده علوم اجتماعی دانشگاه تهران میزبان او بود تا درباره «رمان و كشف ذهن ایرانی» صحبت كند. در بخشی از این سخنرانی گفته شد «حقیقت این است كه كشف كنش و واكنش‌هایی كه اقوام، گروه‌ها و جوامع مختلف در صورت‌بندی‌های خاص‌شان از وقایع انجام می‌دهند، فرض اصلی ما در بحث كشف ذهن است.» گفت‌وگویی با دكتر قادری انجام دادیم تا بحث كاركردها و ظرفیت‌های رمان در پیش‌بینی ذهنیات و واكنش‌های احتمالی گروه‌های اجتماعی را باز كنیم. آیا رمان‌های ایرانی ظرفیت چنین كشفیاتی را پیش روی محققان قرار می‌دهند؟ اگر پاسخ منفی است ایراد كار در كجاست؟ حاتم قادری متولد ۱۳۳۵ در تهران و مدرس دانشگاه تربیت مدرس است. او دوره كارشناسی علوم سیاسی را در سال ۱۳۵۸ در دانشگاه شهید بهشتی، دوره كارشناسی ارشد علوم سیاسی را در سال ۱۳۶۷ و دوره دكترای همین رشته را در سال ۱۳۷۳ در دانشگاه تربیت مدرس به پایان برد. او همچنین در كلاس‌های آزاد موسسه رخداد تازه تدریس می‌كند.

روشنفكر همیشه به عنوان كسی شناخته می‌شود كه دغدعه دارد؛ تفكر و واكاوای می‌كند. آسیب‌شناسی می‌كند و بعضی مواقع هم راهكار ارایه می‌دهد و نسخه می‌پیچد. جامعه، سیاست، فرهنگ، مردم و... همواره مورد توجه روشنفكر بوده است و هر روشنفكری رویكرد خاصی نسبت به این مسائل دارد. اما سوگیری‌های روشنفكر نسبت به این پدیده‌ها و همچنین دغدغه‌هایش از كجا ناشی می‌شود؟ اگر بخواهیم تبارشناسی از نظریات یك روشنفكر داشته باشیم كدام یك از سویه‌های زیست جهانش را باید مورد توجه قرار دهیم؟ جواب این سوالات شاید خیلی از گره‌های تاریخ روشنفكری ما را حل كند.

تاریخ به ظاهر بی طرف است، یا انتظار بی طرفی از آن در بازتاب اندیشه و فعل آدمیان و یا گروه‌ها و جوامع می‌رود ولی به راستی تاریخ از این بی‌طرفی که او را داوری خارج از علایق و سوگیری‌های "جزئی" و یا "کلی" قرار می‌دهد، چیزی نمی‌داند. این طنز زمانی بیشتر شدت می‌گیرد که توجه کنیم برخی از مشارکت‌کنندگان، به گونه‌ای از حاق و گوهر تاریخ و فلسفه تاریخ یاد می‌کنند که در عمل حقانیت را تا جایی که به معرفت تاریخی برمی‌گردد، از آن خود می‌نمایند.

دکتر طباطبایی با آثار، جستارها، کتاب‌ها و آرایشان بیش از سه‌دهه در صحنه فکری و علمی و دانشگاهی ایران حضور مهمی داشته‌اند و این نشان از توانمندی‌های خاص ایشان است. من در اینجا با توجه به فرصت کمی که در اختیار دارم، بیشتر می‌کوشم تا طرح بحثی از انتقادات خودم درباره آرای ایشان بیان کنم.

توضیح: این سخنان در جلسه نقد و بررسی آثار و اندیشه‌های سیدجواد طباطبایی با حضور حسین آبادیان، احمد بستانی، حاتم قادری، هاشم آقاجری و داوود فیرحی، گفته شده است.